Το Χωριό των αγαλμάτων το Σιδηρόκαστρο
γεωτρόπιο τεύχος 148 Σαββάτου 08 Φεβρουαρίου 2003
Σε μία περιοχή όπου σε ακτίνα μερικών μόνον χιλιομέτρων βρίσκεται ο ναός του Επικουρίου Απόλλωνος των Βασσών, το μοναδικό φαράγγι της Νέδας και το Λύκαιων όρος, αξίζει άραγε κανείς να λοξοδρομήσει για να επισκεφθεί το Σιδηρόκαστρο. Η απάντηση δεν μπορεί παρά να είναι καταφατική. Και υπάρχουν πολλοί λόγοι γι` αυτό…..
Κείμενα: Κώστας Χριστοφιλόπουλος
Φωτογραφία: Βασίλης Λάππας
Γεωτρόπιο τεύχος 148
Δείτε και την συλλογή φωτογραφίας….
Ο πρώτος λόγος είναι ότι εδώ βρίσκεται ο γνωστός στους φυσιοδίφες σφένδαμος του Σιδηροκάστρου. Ένα όμορφο γέρικο δένδρο κοντά σε μια πηγή, μοναδικό στην περιοχή για την αισθητική και βοτανική του αξία, το οποίο έχει χαρακτηριστεί διατηρητέο μνημείο της φύσης. Η παράδοση, μάλιστα, θέλει στη σκιά του να ξαπόστασε ο αρχιστράτηγος της Επανάστασης του 1821, Θεόδωρος Κολοκοτρώνης.
Ο δεύτερος λόγος να μην αγνοήσει ο επισκέπτης της ορεινής Τριφυλίας το Σιδηρόκαστρο, είναι η μακρόχρονη ιστορία του και οι θρύλοι που περιβάλουν το απόρθητο κάστρο του.
Και ο τρίτος λόγος είναι ότι το χωριό το έκανε γνωστό ο γλύπτης Κώστας Γεωργακάς (1904-1991), όταν δώρισε στη γενέτειρα του δέκα έργα του, μετατρέποντας την σ` ένα υπαίθριο μουσείο αγαλμάτων.
Τα περισσότερα αγάλματα έχουν τοποθετηθεί δεξιά και αριστερά της σκάλας του ναού του Αγίου Νικολάου, που χτίστηκε το 1928 και αποτελεί στολίδι του χωριού, είναι Βυζαντινού ρυθμού και χτισμένος ολόκληρος από πέτρα. Στο ιερό του βρίσκονται το ευαγγέλιο και το δισκοπότηρο με το οποίο ο παπα-Κασίμης μετάλαβε τους αγωνιστές του `21.
Φθάσαμε στο Σιδηρόκαστρο ανηφορίζοντας σ` έναν ελικοειδή δρόμο, ο οποίος ξεκινούσε από το Καλό Νερό, χωριό που βρίσκεται πάνω στον κεντρικό δρόμο Πύργου- Κυπαρισσίας, κοντά στην Κυπαρισσία. Όλοι οι λόφοι και οι πλαγιές είναι κατάφυτα από ελιές και οι κάτοικοι βρισκόταν στα κτήματα τους για το λιομάζωμα.
Στην αρχή της αγοράς του χωριού μάς υποδέχεται το πρώτο άγαλμα, που είναι η θεά Άρτεμις. Το έργο φιλοτεχνήθηκε το 1936, είναι από πεντελικό μάρμαρο και έχει ύψος 1,75 μ.
Έξω από το δημαρχείο δεσπόζει το άγαλμα του αγρότη, κατασκευή από χαλκό, υπερφυσικού μεγέθους, ύψους 2,20 μ. Πρόκειται για μια ρομαντική απεικόνιση του τυραννισμένου, φτωχού αγρότη των χωριών της περιοχής.
Από την πλατεία, την Καρυδιά όπως λεγόταν παλιά, γιατί στη μέση της υψώνονταν και δρόσιζε τους κατοίκους μια μεγάλη καρυδιά, αρχίζει η σκάλα του Αγίου Νικολάου με τα 88 σκαλοπάτια. Αριστερά στο 26ο σκαλοπάτι, μας καλωσορίζει ο μαρμάρινος γυμνός Ανδριάνας του Ανδρέα Ροντέν, Γάλλου φίλου του Κώστα Γεωργακά, από τα χρόνια που δημιουργούσε στο Παρίσι.
Στο 38ο σκαλοπάτι είναι η αρχαία εταίρα Φρύνη, κατασκευασμένη από χαλκό, φιλοτεχνημένη το 1936 και με ύψος 1,75 μ. Ο δισκοβόλος από χαλκό, η μαρμάρινη προτομή του ντόπιου δασκάλου Γεωργίου Σταθόπουλου και ο αναπαυόμενος καλλιτέχνης από χαλκό, οι χάλκινοι έφιπποι ανδριάντες του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη και του Γεωργίου Καραϊσκάκη συμπληρώνουν τη….. συλλογή.
Τα αγάλματα μονοπωλούν αρχικά το ενδιαφέρον μας, ανεβαίνοντας όμως στο προαύλιο της εκκλησίας, όπου βρίσκεται το ηρώο, έργο και αυτό του γλύπτη Κώστα Γεωργακά , μπορούμε να δούμε το όμορφο χωριό χτισμένο αμφιθεατρικά στην απότομη πλαγιά του λόφου, στην κορυφή του οποίου βρισκόταν το Κάστρο, το παλιό χωριό, που εμφανίζεται στην ιστορία γύρω στα 1204.
Το Κάστρο, λόγω της βραχώδους υφής του εδάφους του οχυρώθηκε σε ακατάλυτο φρούριο και για το λόγο αυτό ονομάστηκε Σιδηρόκαστρο. Όλα τα σπίτια του παλιού χωριού ήταν χτισμένα από πελεκητή πέτρα, με μικρά παράθυρα, που έπαιζαν το ρόλο πολεμίστρας. Στο χώρο του Κάστρου είχαν χτιστεί δυο εκκλησίες, ο Άγιος Ιωάννης και οι Ταξιάρχες. Οι κάτοικοι του χωριού ήταν περίπου 1000 και ασχολούνταν κυρίως με τη γεωργία και την κτηνοτροφία. Στο χώρο του Κάστρου υπήρχε σπήλαιο, που η παράδοση θέλει να συνδέεται υπογείως με την τοποθεσία Ληθεριού, που βρίσκεται σε μεγάλη απόσταση από το παλιό χωριό.
Όταν ο Τουραχάν πασάς πέρασε τον Ισθμό της Κορίνθου και κατέλαβε κάστρα, όπως της Κορίνθου, του Ναυπλίου και της Αρκαδίας (Κυπαρισσίας ), έστειλε ισχυρές δυνάμεις στο Σιδηρόκαστρο και επιχείρησε να εκπορθήσει το κάστρο του. Οι άνδρες και οι γυναίκες του Σιδηροκάστρου αντιστάθηκαν σθεναρά και εξανάγκασαν τα στίφη του Τουραχάν να υποχωρήσουν.
Μεταξύ του κάστρου και του Αι-Λια υπάρχει διάσελο, που ονομάζεται Σέλωμα. Σύμφωνα με το θρύλο εκεί σέλωσαν οι Τούρκοι τ` άλογα τους και έφυγαν βιαστικά, προκειμένου να σωθούν.
Κατά την Επανάσταση του 1821 ο δημογέροντας του Σιδηροκάστρου Αλέξης Αλεξάκης μύησε όλα τα παλικάρια του τόπου στον αγώνα εναντίον του τύραννου. Ο Αλέξης Αλεξάκης τέθηκε επικεφαλής των παλικαριών μαζί με το γιο του Κώστα και ακολούθησαν το στρατηγό της περιφέρειας Παπατσώρη και τον αρχιστράτηγο της Ελληνικής Επανάστασης Θεόδωρο Κολοκοτρώνη.
Το 1826, ο Ιμπραήμ εκστράτευσε κατά της Πελοποννήσου, κατέλαβε το Νιόκαστρο κι έφτασε στην Αρκαδία, με σκοπό να υποτάξει τους ντρέδες του Παπατσώρη.
Οι Ντρέδες μαζί με τους Σιδηροκαστρίτες οχυρώθηκαν στα γύρω ριζοβούνια και πολεμώντας ηρωικά κατάφεραν να αποκρούσουν την επίθεση του Ιμπραήμ ύστερα από φονική μάχη. Αργότερα, το 1827, ο Ιμπραήμ για αντεκδίκηση έστειλε δυνάμεις και κατάφερε να νικήσει τους Σιδηροκαστρίτες, που διέφυγαν στις γύρω περιοχές.
Μετά την απελευθέρωση, το Σιδηρόκαστρο αναπτύχθηκε σ` ένα ζωντανό κεφαλοχώρι, που στην πορεία του ανέδειξε πολλούς αξιόλογους πατριώτες, διακεκριμένους επιστήμονες, καλλιτέχνες, νομικούς, εμπόρους και βιοτέχνες. Σήμερα οι κάτοικοι του χωριού είναι λιγοστοί λόγω της μεταπολεμικής μετανάστευσης.
Καθώς το φως της μέρας πέφτει εμείς φανταζόμαστε τις κρύες νύχτες του χειμώνα, όταν οι νεότεροι, αφού μαζέψουν το λάδι της χρονιάς , θα γυρίσουν στις δουλειές τους στην πόλη. Οι περίπου τριακόσιοι ηλικιωμένοι, που μένουν μόνιμα εδώ, θα παρηγορούνται με τη συντροφιά των αγαλμάτων, αυτών των ακίνητων συντοπιτών τους, που δεν πρόκειται να τους εγκαταλείψουν ποτέ.
Διαβάστε ακόμη...Μαγούλιανα- Η Αετοφωλιά του Μοριά
Ποιος ήταν ο Κώστας Γεωργακάς
Ο γλύπτης Κώστας Γεωργακάς γεννήθηκε το 1904 στο Σιδηρόκαστρο Τριφυλίας. Εκεί τελείωσε το δημοτικό σχολείο και συνέχισε τη φοίτηση στο γυμνάσιο της Κυπαρισσίας. Το 1924 γράφτηκε στο προπαιδευτικό τμήμα της Σχολής Καλών Τεχνών στην Αθήνα. Στο τρίτο έτος αρίστευσε και έλαβε το δίπλωμα καθηγητή των τεχνικών μαθημάτων για τη Μέση Εκπαίδευση. Επιθυμούσε όμως να αξιοποιήσει το ταλέντο του και αποφάσισε να δώσει εξετάσεις στο εργαστήριο Γλυπτικής στη Σχολή Καλών Τεχνών. Πέρασε πρώτος στις εξετάσεις, ενώ το όνειρό του να τελειώσει τη σχολή το βοήθησε η υποτροφία του Σιδηροκαστρίτη Λάμπρου Γιαννίκου, μεγαλέμπορα στο Κάιρο της Αιγύπτου, ο οποίος θαύμασε το ταλέντο του νεαρού καλλιτέχνη και αποφάσισε να του στέλνει ένα αξιοσέβαστο ποσό για την ολοκλήρωση των σπουδών του.
Το 1932 ο Γεωργακάς, έχοντας κερδίσει την πολυπόθητη υποτροφία «Ηρακλή Βόλτου», μετέβη στο Παρίσι, όπου κατά τη διάρκεια των σπουδών του φιλοτέχνησε σημαντικά έργα. Το 1936 επέστρεψε στην Αθήνα και μέχρι το 1941 φιλοτέχνησε πολλά έργα στο εργαστήριό του. Πλήθος έργων φιλοτέχνησε και στην Αιθιοπία κατά τη 15ετή παραμονή του και τιμήθηκε με μετάλλια. Εκεί έχασε και το φως από τον έναν οφθαλμό του λόγω ατυχήματος. Το 1961 επέστρεψε στην Αθήνα και μέχρι το 1986 κορυφώθηκε η καλλιτεχνική του δημιουργία.
Ο μεγάλος καλλιτέχνης έφυγε από τη ζωή το 1991. Εκτός από τη γενέτειρά του, το Σιδηρόκαστρο Τριφυλίας, έργα του Κώστα Γεωργακά έχουν στηθεί σε πολλές πόλεις της Ελλάδας και του εξωτερικού.
Δείτε και την συλλογή φωτογραφίας….
Το Χωριό των αγαλμάτων το Σιδηρόκαστρο
Ένα Ταξίδι στην Ελλάδα και στο Κόσμο μέσα από το λόγο και την εικόνα
Εάν σας άρεσε το αφιέρωμα, παρακαλώ μοιραστείτε το με φίλους. Η δύναμη του ιστολογίου είναι οι αναγνώστες του…..εσείς.
Δεν επιτρέπεται η αντιγραφή και αναδημοσίευση μέρους ή ολόκληρου άρθρου του περιοδικού. Δεν επιτρέπεται και η αναμετάδοση των ηχητικών κειμένων μας σε οποιαδήποτε μορφή και προβολή, δίχως τη γραπτή αδείας μας.