Στα τσίπουρα της Ηπείρου-a102

Ο Διόνυσος αγαπούσε πολύ τους ανθρώπους, αφού η μάνα του η Σεμέλη (κόρη του βασιλιά της Θήβας, Κάδμου) ήταν θνητή.
θεός ταξιδιάρης, πήγαινε παντού όπου υπήρχαν άνθρωποι και τους μάθαινε να καλλιεργούν τα αμπέλια, να φτιάχνουν κρασί και να γλεντούν. Οι άνθρωποι αγάπησαν τον Διόνυσο και την παρέα του και προσπάθησαν να τον ευχαριστήσουν με πολλές γιορτές, που κατέληγαν πάντα σε άγρια γλέντια με χορό, τραγούδι και άφθονο κρασί.

ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

Στα Πέτρινα Γεφύρια

Οκτώβριος 2023

Digital Art -Kapetan Arkoudou gefyri-Vassilis Lappas Photography
Στα τσίπουρα της Ηπείρου-a108

Από αυτό το θεϊκό δώρο οι άνθρωποι έβγαλαν και άλλα προϊόντα, αλλά το πιο θεϊκό, αγνό και νόστιμο είναι το τσίπουρο, η ρακή ή το ρακί, η τσικουδιά. Αν και η παρασκευή του κρασιού τείνει στην εποχή μας να βιομηχανοποιηθεί ακόμη και στους μικρούς παραγωγούς, η παρασκευή του τσίπουρου σε πολλά μέρη της Ελλάδας κρατάει ακόμη κάτι από παλιά λεβάντα, αύρα και άρωμα αρχαίων μύθων. Μια περιοχή όπου μπορεί κάποιος να απολαύσει αγνό, μυρωδάτο τσίπουρο είναι και η Ήπειρος.

Η Ήπειρος αν εξαιρέσεις την περιοχή της Ζίτσας, δεν φημίζεται για τα καλά κρασιά της, έτσι λοιπόν οι περισσότεροι παρασκευάζουν από τους θεϊκούς καρπούς των oρεινών αμπελώνων τους αγνό τσίπουρο ακολουθώντας συνήθως παραδοσιακούς τρόπους παρασκευής και εμφιάλωσης.
Η παρασκευή του τσίπουρου είναι μια θαυμάσια ευκαιρία για μάζεμα καλών φίλων, με καλό μεζέ στα κάρβουνα και ηπειρώτικες πίτες, με τραγούδι και ατελείωτη κουβεντούλα δίπλα στα καζάνια, αφού η όλη διαδικασία διαρκεί αρκετές ώρες.

Στα τσίπουρα της Ηπείρου-Vassilis Lappas Photography
Στα τσίπουρα της Ηπείρου-109

Συνήθως ξεκινά το μεσημέρι και τελειώνει αργά το βράδυ με τεράστιες, στρωμένες και φουρτουνιασμένες κεφάλες που μέσα τους σεργιανούν Μαινάδες, Σάτυροι και Σειληνοί. Αισθάνεσαι μια ευτυχία απέραντη, αλλά και ευγνωμοσύνη που γεννήθηκες σε αυτό τον τόπο και ήσουν παρών στο «ρακιτζιό».

Πριν ξεκινήσεις να λάβεις μέρος στη μυσταγωγία, πρέπει οπωσδήποτε να πάρεις… μέτρα ασφαλείας, τα οποία συνοψίζονται στα εξής απαραίτητα:

  1. Ελέγχεις την παρέα (κακή παρέα-κακό τσίπουρο, λέγανε Οι Παλιοί).
  2. Δεν παίρνεις κανένα μεταφορικό μέσο, εκτός από ταξί.
  3. Γκρινιάρες πεθερές, κακές συννυφάδες, γιάπηδες, τεχνοκράτες, πρέπει να μείνουν στην απέξω.
  4. Αφού πάρεις, λοιπόν, αυτά τα απαραίτητα μέτρα, η παρουσία σου στο χώρο δεν μπορεί ποτέ να είναι αυτή του θεατή, αλλά του ενεργού συμμετέχοντος, τουλάχιστον σε αυτά που ξέρεις και μπορείς να κάνεις.
Στα τσίπουρα της Ηπείρου-106
Στα τσίπουρα της Ηπείρου-003

Τώρα, αν υπάρχει στην παρέα και κάποιος που να γρατσουνάει καμιά κιθάρα ή βιολί, να βαράει κάνα ντέφι, ή να φυσάει κλαρίνο, ακόμη καλύτερα.

«Άγιο μου τσιπουράκι» τραγουδά ο λαϊκός βάρδος και όπως κάθε άγιο πράγμα, είναι περίεργο, στρυφνό, αλλά και απέραντα ωραίο. Το τσίπουρο είναι το απόσταγμα από τα στράφυλα, δηλαδή τα ράκη των σταφυλιών μετά την εξαγωγή του μούστου. Μετά το πάτημα των σταφυλιών το μεν κρασί μπαίνει στα βαρέλια, τα δε τσίπουρα με ανάλογο κρασί μπαίνουν σε άλλα βαρέλια, στα οποία θα πρέπει να μείνουν τουλάχιστον για 40 ημέρες για να πραγματοποιηθεί η απαραίτητη ζύμωση.
Κατά τη διάρκεια των σαράντα ημερών το τσίπουρο πρέπει να ανακατεύεται σε τακτά χρονικά διαστήματα, γιατί με το βράσιμο ζύμωση) το ζουμί (κρασί κάθεται κάτω και τα τσίπουρα ξεραίνονται αφού βγαίνουν προς τα πάνω, με αποτέλεσμα να ξινίζουν χωρίς τη βοήθεια του κρασιού.

Στα τσίπουρα της Ηπείρου-1010

Όταν έρθει η ευλογημένη μέρα, ο νοικοκύρης έχει προμηθευτεί αρκετά ξύλα, γιατί η φλόγα των ξύλων διαχέεται γύρω γύρω από το καζάνι και όχι σε ένα σημείο, δεν χρησιμοποιεί ποτέ υγραέριο γιατί το τσίπουρο δεν παίρνει μυρωδιά, και έχει ελέγξει και καθαρίσει το μηχανολογικό του εξοπλισμό, που αποτελείται από το καζάνι ή λέβητα, ή λεβίτι, το καπάκι του, αρκετή στάχτη για να κλείσει αεροστεγώς το καζάνι, τον λουλά και την τσιπουρομάνα (βαρέλα)..

Το καζάνι και η βαρέλα είναι πάντα μεταλλικά, η δε βαρέλα έχει ελικοειδείς σωληνώσεις μέσα από τις οποίες περνούν οι ατμοί του καζανιού που βράζει και έτσι υγροποιείται το τσίπουρο, που σταγόνα σταγόνα καταλήγει σε κατσαρόλα και μετά σε μπουκάλια.
Το βράσιμο διαρκεί μιάμιση ώρα και από 45 κιλά στέμφυλα βγαίνουν περίπου 6 κιλά τσίπουρο.
Τα πρώτα 100-200 γραμμάρια είναι πολύ δυνατά, αλλά συγχρόνως και δραστικό δηλητήριο ξυλόπνευμα: αυτά ξαναρίχνονται στο βράσιμο του δεύτερου καζανιού και ποτέ στο σύνολο της παραγωγής.

Στα τσίπουρα της Ηπείρου-103

Άλλο απαραίτητο εργαλείο είναι το γραδόμετρο, που μετρά τα γράδα (βαθμούς πυκνότητας) του τσίπουρου. Ένα καλό τσίπουρο πρέπει να έχει 16 βαθμούς, κάτω από τους 15 βαθμούς λέγεται αποράκι και δεν το ρίχνουμε ποτέ στο κανονικό τσίπουρο γιατί χαλάει αυτή η μυρωδιά που ανασταίνει και νεκρούς, έστω και αν οι βαθμοί του είναι 17-20. Το αποράκι το ξαναβράζουμε σε  επόμενο καζάνι.

Το αγνό καλό τσίπουρο είναι αυτό που θα βγει από την τσιπουρομάνα, χωρίς προσμίξεις και ανακατέματα με κυδώνια, καρύδια, γλυκάνισα, μάραθα, μήλα, φραγκόσυκα και άλλα.
Τσίπουρα γίνονται ακόμη και από κούμαρα, μάλιστα στη Χαλκιδική παλιά έφτιαχναν τσίπουρο και από μέλι.

Στα τσίπουρα της Ηπείρου-104

Στα τσίπουρα της Ηπείρου-002

Εάν σας άρεσε το αφιέρωμα,  παρακαλώ μοιραστείτε το με φίλους Η δύναμη του ιστολογίου είναι οι αναγνώστες του…..εσείς.

Δεν επιτρέπεται η αντιγραφή και αναδημοσίευση μέρους ή ολόκληρου άρθρου του περιοδικού. Δεν επιτρέπεται και η αναμετάδοση των ηχητικών κειμένων μας σε οποιαδήποτε μορφή και προβολή, δίχως τη γραπτή  αδείας μας.

ΑπόVassilis Lappas

ΒΑΣΙΛΗΣ Γ. ΛΑΠΠΑΣ Φωτογραφία, Ταξίδι, Διαφήμιση, (E-Shop), Αρθρογραφία, Σκηνοθεσία, Παραγωγή Οπτικοακουστικού υλικού, θέατρο, διαδίκτυο, (E-Shop). Δημιουργία διαφημιστικών Banner, PowerPoint κλπ. Για άμεση επικοινωνία : vassilislappas@classic63.com