Να πας στην Καλαμάτα-01

Να πας στην Καλαμάτα-Γεωτρόπιο 158

Να πας στην Καλαμάτα-Γεωτρόπιο 158

Να πας στην Καλαμάτα-ΓΕΩτρόπιο 158

ΓΕΩΤΡΟΠΙΟ 158 ΚΑΛΑΜΑΤΑΓΕΩτρόπιο τεύχος 158 Σαββάτο 19 Απριλίου 2003

Χτισμένη στο μυχό του Μεσσηνιακού κόλπου, είναι η δεύτερη μετά την Πάτρα πόλη της Πελοποννήσου. Αρκετοί συγγραφείς παρομοιάζουν την Καλαμάτα με τη Γη της Επαγγελίας.  Υπερβολή ίσως, πάντως είναι από τις ωραιότερες και πιο ζωντανές Ελληνικές πόλεις…..

Φωτογραφία ΒΑΣΙΛΗΣ ΛΑΠΠΑΣ

Κείμενα ΚΩΣΤΑΣ ΧΡΙΣΤΟΦΙΛΟΠΟΥΛΟΣ

Χτισμένη στο μυχό του Μεσσηνιακού κόλπου, είναι η δεύτερη μετά την Πάτρα πόλη της Πελοποννήσου. Αρκετοί συγγραφείς παρομοιάζουν την Καλαμάτα με τη Γη της Επαγγελίας. Υπερβολή ίσως, πάντως είναι από τις ωραιότερες και πιο ζωντανές Ελληνικές πόλεις…..

Mας ταξίδεψε στο παρελθόν και μας έκανε να νοσταλγήσουμε την Ελλάδα της  αθωότητας των παιδικών μας χρόνων, η αλλαγή πορείας λόγω των κατολισθήσεων στην εθνική οδό  Μεγαλόπολης–Καλαμάτας, καθώς αναγκαστικά ξαναπεράσαμε από τα γραφικά χωριουδάκια που βρίσκονται πάνω στον παλιό δρόμο, στο ύψος των ορεινών συνόρων των νομών Αρκαδίας και Μεσσηνίας. Κατηφορίζουμε τις στροφές της Τσακώνας  και μια στροφή πριν το μικρό γεφύρι που ενώνει τους δύο νομούς, ανοίγεται μπροστά μας, σαν να είναι προέκταση της Μεσογείου, μια άλλη θάλασσα, αυτή των εκατομμυρίων ελαιοδένδρων της Μεσσηνιακής πεδιάδας Προορισμός  μας η Καλαμάτα, τραγουδισμένη και πανέμορφη πρωτεύουσα  του νομού που σχεδόν έχει επουλώσει τις  πληγές  που της είχε ανοίξει ο Εγκέλαδος, και αναμορφώνεται, ζωντανή και αισιόδοξη, χαράζοντας τη νέα πορεία της.   Η  εθνική  οδός  διασχίζει  τον  κάμπο  και  από  ψηλά  μοιάζει  με  ποτάμι  μέσα  στον  ελαιώνα , ενώ  δεξιά  μας  ορθώνεται  ο  ορεινός  όγκος  της  Ιθώμης.  Εκεί  βρίσκονται  τα  ερείπια  της  Αρχαίας  Μεσσήνης ,  που  είναι ένας  από  τους  πιο  εντυπωσιακούς  και  καλοδιατηρημένους  αρχαιολογικούς  χώρους  της  Ελλάδας  και  αποκαλύπτεται  τα  τελευταία χρόνια  από  τον  καθηγητή  αρχαιολογίας  Πέτρο  Θέμελη .

Δείτε και αυτό…

Καλαμάτα-Συλλογή Φωτογραφίας -Kalamata-Images Gallery

Να πας στην Καλαμάτα-03Στο  Ασπρόχωμα ο δρόμος  διασταυρώνεται, με την Καλαμάτα προς τα αριστερά να απέχει  λιγότερο από πέντε χιλιόμετρα και προς τα δεξιά να πηγαίνει προς αεροδρόμιο  και προς Μεσσήνη, Πύλο,  Μεθώνη, Κορώνη, Φοινικούντα, Πεταλίδι και άλλες πασίγνωστες για την  ομορφιά τους και την ιστορία τους πόλεις και κωμοπόλεις της Μεσσηνίας.  Καθώς  μπαίνουμε στην Καλαμάτα από τη νέα της είσοδο, διαπιστώνουμε πως  είναι  από  τις  ωραιότερες  Ελληνικές  πόλεις,   πνιγμένη  κυριολεκτικά  στα  λουλούδια  και  στο πράσινο.  Στους  δρόμους, στις  πλατείες, αλλά  και  στις  αυλές  των  σπιτιών,  είναι  φυτεμένες  μουριές,  πορτοκαλιές,  λεμονιές,  συκιές,  χουρμαδιές  και  όλων  των  ειδών  τα  οπωροφόρα  δένδρα  που  φυτρώνουν  σε  μεγάλη  ποικιλία  στην  έφορη  γη  της  Μεσσηνίας  που  κάποιοι  συγγραφείς  την  ονομάζουν,  Γη  της  Επαγγελίας Δεύτερη  πόλη  της  Πελοποννήσου  μετά  την  Πάτρα ,  ως  προς  τον  πληθυσμό  και  την  εμπορική  κίνηση ,  η  Καλαμάτα  είναι  χτισμένη  στο  μυχό  του  Μεσσηνιακού  κόλπου,  στις  όχθες  του  μικρού  ποταμού  Νέδωνα,   στις  παρυφές  του  κατάφυτου  κάμπου  και  στα  ανατολικά  ριζά του  Ταϋγέτου.  Εμπορικό  και  βιομηχανικό  κέντρο  του  νομού  Μεσσηνίας  και  όλης  της  νότιας  Ελλάδας ,  γνώρισε  μεγάλη  ανάπτυξη  μετά  το  1965  και  θα  εξελισσόταν  σε  σημαντική  εμπορική  και  βιομηχανική  πόλη  της  χώρας ,  αν ο  καταστρεπτικός  σεισμός  της  13ης  Σεπτεμβρίου  του 1986  δεν  της  ανέκοπτε  την  ανοδική  πορεία..

Να πας στην Καλαμάτα-05Οι  μεγαλύτερες  καταστροφές  σημειώθηκαν  στην  παλιά  πόλη  και  στην  παραλιακή  συνοικία,  Αρμένικα .  Πολλοί  από  τους  κατοίκους , μετά  το  σεισμό ,  εγκατέλειψαν  την  Καλαμάτα  για  να  εγκατασταθούν  στα  γύρω  χωριά  με  αποτέλεσμα  ο  πληθυσμός  της  να  μειωθεί  αισθητά.  Η  παλιά  πόλη  έχει  χτιστεί  πάνω  στα  ερείπια  της  αρχαίας  πόλης  Φαραί, που  κατά  τον  Όμηρο  ήταν  πολυάνθρωπη.  Σύμφωνα  με  την  παράδοση  που  διέσωσε  ο  περιηγητής  Παυσανίας,  μυθικός  ιδρυτής  της  ήταν  ο  Φάρις ,  ο  οποίος  είχε  κόρη  την  Τηλεγόνη  που  παντρεύτηκε  τον  Αλφειό  και  γέννησε  τον  Ορσίλοχο,  <<πολλών  ανδρών  άνακτα >>  όπως  τον  χαρακτηρίζει  ο  Όμηρος  στην  Ιλιάδα.  Στο ανάκτορο  του  Ορσίλοχου  στις  Φαρές  είχε  συναντηθεί  ο βασιλέας  Ιφιτος  και  ο  νεαρός  τότε  Οδυσσέας ,  προκειμένου  να  λύσουν  με  ανταλλαγή  δώρων  τις  διαφορές  τους Την  ονομασία  Φεραί ,  χρησιμοποιεί  ο  γεωγράφος ,  Κλαύδιος  Πτολεμαίος  στο  βιβλίο  του << Γεωγραφική Υφήγησιν >>  που  γράφτηκε  το  150 μχ ,  σημειώνοντας  ότι  << αι Φεραί >>, απέχουν  από  την  ακτή  πέντε  στάδια.  Την  ονομασία  της  πόλεως  ως  Καλαμάτα  την  συναντάμε  για  πρώτη  φορά  στις  διάφορες  παραλλαγές  του  Χρονικού  του  Μορέως ,  όπου  γίνεται  αναφορά  στο  Κάστρο,  όταν  αυτό  καταλήφθηκε  το  1205,  από  τους  Φράγκους  τη ς Δ΄  Σταυροφορίας

<<  Επί  της  αυρίου  εμίσεψαν  στην  Καλομμάταν  ήλθαν.

Το  κάστρων  ηύρ αν  αχαμνών ως  μοναστήρι  το  είχαν >>.

Να πας στην Καλαμάτα-04Ο  θεμελιωτής  της  επιστήμης  της  Λαογραφίας  στην  Ελλάδα, καλαματιανός στην  καταγωγή Νικόλαος Πολίτης, θεωρεί πιθανό να πήρε η πόλη το όνομα της από εκκλησία η μοναστήρι αφιερωμένο στην Παναγία την Καλομάτα. Η Καλαμάτα, πρωτεύουσα της Μεσσηνίας ήδη από τους Μεσοβυζαντινούς χρόνους, απλωνόταν στα νότια και τα ανατολικά  του σημερινού κάστρου, που χτίστηκε από τους Βυζαντινούς πάνω σε αρχαία κατασκευή της όψιμης περιόδου στη θέση της  Ακροπόλεως των αρχαίων Φαρών.

Το  σημερινό  ερειπωμένο  αλλά  επιβλητικό  κάστρο  που  εποπτεύει  από  ψηλά  την  πόλη,  είναι  μεσαιωνικό  δημιούργημα  του  1208 , του  Γοδεφρείδου  Βιλλαρδουίνου. Ήταν  η  κατοικία  της  πριγκηπέσας  Ιζαμπώ,  η  οποία  ενέπνευσε  τον  Άγγελο  Τερζάκη  να  γράψει  το  πασίγνωστο  ρομαντικό  μυθιστόρημά  του.  Καθώς  ανηφορίζουμε  προς  την  είσοδο  του  κάστρου,  περνάμε  μέσα  από  τα  γραφικά  δρομάκια  της  παλιάς  πόλης  και  την  παλιά αγορά  της .  Ωστόσο  παρά  την  καταστροφική  επέλαση  του  Εγκέλαδου  διακρίνονται  στα  κτίσματα  που  έμειναν  όρθια  τα  απομεινάρια  της  ακμής  της  Καλαμάτας  των  αρχών  του  εικοστού  αιώνα.  Πριν  περάσουμε  την  κεντρική  θολωτή  πύλη ,  παρατηρούμε  πάνω  απ’  την  καμάρα   το  λιοντάρι  του  Αγίου  Μάρκου,  που  ήταν  το  σύμβολο  των  Ενετών.  Το  κάστρο  έχει  δύο  οχυρωματικές  περιβόλους  και  ένα  εσωτερικό  φρούριο. Στο  βορειο ανατολικό  άκρο  του,  έχουν  βρεθεί  πριν  το  1948  από  τον  Γάλλο  ερευνητή  Μπον ,  λείψανα  βυζαντινού  ναού,  που  ήταν  σταυροειδής,  εγγεγραμμένος  με  νάρθηκα.  Μάλλον  πρόκειται  για  καθολικό  μονής  που  ορισμένοι   την  ταυτίζουν  με  την  Παναγία  την  Καλομάτα  απ’  την  οποία  κατά  τον  Νικόλαο  Πολίτη  πήρε  το  όνομά  της  η  βυζαντινή  πόλη.   Στα  ριζά  του  κάστρου, βρίσκεται  ο ημισπηλαιώδης ναός, του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου,  ο οποίος χρονολογείται μάλλον στους Υστεροβυζαντινούς χρόνους και έχει  κάποια λείψανα τοιχογραφιών, αλλά όπως μας πληροφόρησαν οι φίλοι που  μας  ξεναγούν, δεν έχει ακόμη μελετηθεί Χάρι στη φιλόδοξη πολιτική της  οικογένειας των Βιλαρδουίνων, τα μέλη της οποίας τάφηκαν εδώ, η πόλη της  Καλαμάτας , οχυρώθηκε, αναπτύχθηκε και γνώρισε κατά τον μεσαίωνα,  μεγάλη  ακμή.

Το  φρούριο   έγινε  περίφημο και  περιήλθε  στην  κυριότητα   πολλών  κατακτητών, ώσπου  η  πόλη   αγοράστηκε από τον  Νικόλαο   Ατζαγιόλι  το  1311 και  αργότερα  από   τον   ηγεμόνα  του  Τάραντος , Ροβέρτο , ο  οποίος  έφερε  τον  τίτλο  του  αυτοκράτορα  της  Κωνσταντινούπολης. Γύρω  στα  1400 η  Καλαμάτα  μαζί  με  άλλες  πόλεις  της  Μεσσηνίας , κατελήφθησαν  από  τους  Παλαιολόγους  της  Πελοποννήσου  και  το  1460  από  τους  Τούρκους  οι  οποίοι  λίγο  αργότερα  κατέστρεψαν  το  κάστρο  της , για  να  μη  χρησιμοποιείται  ως  ορμητήριο  από  επαναστάτες.Πάνω  στο  τωρινό  απομεινάρι  του  κάστρου, έχει  γίνει  ένα  μικρό  θεατράκι, το  οποίο  φιλοξενεί  τα  καλοκαίρια  παραστάσεις  και  εκδηλώσεις  των πολλών  πολιτιστικών  συλλόγων που  δραστηριοποιούνται  στην  πόλη.Ψηλά  από  το  φρούριο, απολαμβάνουμε  τη  θέα  της  όμορφης πόλης , που  είναι  πνιγμένη  στο  πράσινο , <<Γη  Μακαρία >> , όπως  την  αποκάλεσε  ο  Παυσανίας , πόλη  φωτεινή  καθώς  λάμπει  κάτω  απ’ τον  εκτυφλωτικό  ήλιο  του  νότου ,που  ανατέλλει  πάντα  αργοπορημένος , καθώς  πρέπει  να  υπερκεράσει  τον  επιβλητικό  όγκο  του  Ταϋγέτου.
Κατηφορίζοντας προς το κέντρο , διαπιστώνουμε ότι διαθέτει καλή ρυμοτομία, με άνετους δρόμους,  μεγάλα  πάρκα  μια  από  τις  μεγαλύτερες  πλατείες  που  έχουμε  δει  στην  ελληνική  επαρχία  και  αρκετά  καλοσυντηρημένα  παλιά  αρχοντικά.  Οι  πλατείες  κοσμούνται  με  ανδριάντες  των  αγωνιστών  του  εικοσιένα,  καθώς  από  εδώ  ξεκίνησε  η  Ελληνική  Επανάσταση. Στην  πλατεία  της  23ης  Μαρτίου  αντικρίζουμε  το  ιστορικό  εκκλησάκι  των  Αγίων  Αποστόλων  που  έχει  χτιστεί  το  1317  από  τον  αυτοκράτορα  Ανδρόνικο.  Στον  βυζαντινό  αυτό  ναΐσκο  στις  23  Μαρτίου  1821 ο  Θεόδωρος  Κολοκοτρώνης  μαζί  με  τον  Πετρόμπεη  Μαυρομιχάλη,  τον  Παπαφλέσσα  και  άλλους  αγωνιστές,  επικεφαλής  2000  μανιατών,  κατέλαβαν  την  Καλαμάτα  από  τους  Τούρκους  και  κήρυξαν  την  έναρξη  του  εθνικο απελευθερωτικού  αγώνα.Εδώ  αποφασίστηκε  η  συγκρότηση  επαναστατικής  επιτροπής,  που  ονομάστηκε  Μεσσηνιακή  Γερουσία  και  συντάχθηκαν  τα  δύο  πρώτα  έγραφα  προκηρύξεις, ένα  προς  <<Ευρωπαικάς αυλάς>>  και  ένα  που  απευθυνόταν  στους  Αμερικανούς  και  τους  ενημέρωνε  για  τις  αποφάσεις  της  << Μεσσηνιακής  Συγκλήτου  και  του  φιλογενούς  στρατηγού  των  σπαρτιατών  Π. Μαυρομιχάλη  >>.  Τον  Αύγουστο  του  1821  στην  Καλαμάτα  τυπώθηκε  η  πρώτη  εφημερίδα  του  αγώνα, η  << Σάλπιγξ  Ελληνική >>με  εκδότη  τον  Θεόκλητο Φαρμακίδη. Από  τα  χρόνια  της  επανάστασης  μέχρι  και  σήμερα  η  μεσσηνιακή  πρωτεύουσα  παρά  τις  καταστροφές που  έχει  υποστεί,  καταφέρνει  να  ξεπερνάει  τα  προβλήματα , έχοντας  μετατραπεί  σε  πόλη  σύμβολο  σθένους  και  θέλησης.

Να πας στην Καλαμάτα-Γεωτρόπιο 158

Η  κεντρική  οδός  Αριστομένους , που  ενώνει  την  παλιά  πόλη  με  την  παραλία  και  είναι  η  καρδιά  της  εμπορικής  κίνησης  της  Καλαμάτας ,  μας  οδηγεί  στο  πάρκο  του  ΟΣΕ  που  έχει  δημιουργηθεί  σε  μια  τεράστια  έκταση , που  κάποτε ήταν  τα  μηχανοστάσια ,  με  τα  παλιά  βαγόνια  και  τις  ατμομηχανές  των   τραίνων  να  αποτελούν  στολίδια  μιας  άλλης  εποχής, αλλά  και  λειτουργικούς  χώρους  παιχνιδιού  για  τους  μικρούς  επισκέπτες. Το  πάρκο  είναι  μια  πανέμορφη  όαση  με  τεχνητούς  λόφους,  λίμνες  και συντριβάνια  και  καθώς  το  καλοκαίρι  εδώ  διαρκεί  περισσότερο  και  ο  ήλιος  της  Μεσόγειου  είναι  πιο  καυτός,  αποτελεί  πηγή  δροσιάς  για  τους  καλαματιανούς.  Αφήνουμε  τη  δροσιά  τις  πάπιες  και  τη  συναυλία  των  πουλιών  και  κατευθυνόμαστε  στην  καρδιά  του  ιστορικού  κέντρου  της  πόλης  για  μια  επίσκεψη  στο  Μπενάκειο  Αρχαιολογικό  Μουσείο  που  βρίσκεται  στη  συμβολή  των  οδών  Μπενάκη  και  Παπάζογλου. To  μουσείο,  είναι  ένα  αληθινό  κόσμημα  για  την  Καλαμάτα,  καθώς η θαυμάσια αρχαιολογική του έκθεση,  με  τα  σπάνια  και  πλούσια  ευρήματα  έχει  αποτελέσει  ένα  αρμονικό  σύνολο  με  το  ιστορικό  διατηρητέο  κτίριο. Πρόκειται  για  ένα  οίκημα  ενετικού  τύπου,  από  τα  αξιολογότερα  της  πόλης  το  οποίο  στεγάζει  μια  πλούσια  συλλογή  αρχαιοτήτων  που  προέρχονται  από  διάφορες  περιοχές  της  Μεσσηνίας και  χρονολογούνται  από  την  εποχή  του  Χαλκού  μέχρι τους  Ρωμαϊκούς  Χρόνους. Το  όνομά  του  το  οφείλει  στον  Αντώνιο  Μπενάκη, ιδρυτή  του  ομώνυμου  μουσείου  της  Αθήνας  και  δωρίστηκε  στην  αρχαιολογική  Υπηρεσία  από  τους  κληρονόμους  του  το  1962,  ύστερα  από  δική του  επιθυμία.  Στο  διώροφο  αρχοντικό  της  ιστορικής  οικογένειας  Κυριακού, στεγάζεται  το  Λαογραφικό  και  Ιστορικό  Μουσείο  το  οποίο  εκθέτει  αρχειακό  υλικό  και  αντικείμενα  των  επωνύμων  και  ανωνύμων  αγωνιστών  του  ’21.  Στον  εκθεσιακό  χώρο  του  ισογείου  υπάρχουν  πληροφορίες  και  εικόνες  από  τη  ζωή  της  παλιάς  Καλαμάτας  καθώς  και  μικρές αλλά  σημαντικές  ενότητες  που  ανασυνθέτουν  την  εικόνα  του  παραδοσιακού  τρόπου  ζωής  και ο ργάνωσης  της περιοχής.

Να πας στην Καλαμάτα-Γεωτρόπιο 158

Αφήνουμε  το  ιστορικό  κέντρο  της  πόλης  και  με  κατεύθυνση  προς  την  παραλία, λίγο  πριν  το  λιμάνι  αντικρίζουμε  δεξιά  μας να  υψώνονται οι  τεράστιοι  σκούροι  όγκοι  των  παλιών  Κυλινδρόμυλων  Μεσσηνίας  <<Ευαγγελίστρια>>,σύμβολα ,μαζί  με  τις  καπνοβιομηχανίες  και  το  εργοστάσιο  Οίνων  και  Οινοπνευμάτων    της  εκρηκτικής  εμπορικής  και  βιομηχανικής  ανάπτυξης  της  Καλαμάτας  των  αρχών  του  εικοστού  αιώνα. Η  ανάπτυξη  αυτή  ήταν  η  συνέχεια  της  οικονομικής  ευμάρειας που  είχαν  δημιουργήσει  οι  <<φάμπρικες>>του  μεταξιού  στην  πόλη , ενός  προϊόντος  που  αποτέλεσε  σύμβολο  της  νεώτερης  ιστορίας  της, καθώς  όλον  τον  19ον  αιώνα  μέχρι  τις  αρχές  του  20ου  αποτελούσε  το  κύριο  εξαγώγιμο  προϊόν  της  περιοχής. Το  φυτώριο  της  τοπικής  οικοτεχνίας  αναπτύχθηκε  μέσα  από  το  περίφημο  εργαστήρι  της  μονής  Καλογραιών , του  Αγίου  Κωνσταντίνου. Στα  τέλη  του  19ου  αιώνα  οι  μοναχές  έχουν  υπό  την  επίβλεψή  τους  περίπου 100 μαθητευόμενες  νέες  κοπέλες  και  παράγουν   μαζί  με  την  οικιακή  υφαντουργία  τα  περίφημα  και  πολυβραβευμένα   καλαματιανά  μαντίλια. Την  παράδοση  σήμερα  συντηρούν  τα  λιγοστά  αλλά  εκλεκτά  υφαντά  και  μεταξωτά  της  μονής  του  Αγίου  Κωνσταντίνου  που  εξακολουθούν  να  μας  θυμίζουν  το  παραδοσιακό  τραγουδάκι:

<< Σαν πας στην Καλαμάτα

και ‘ρθείς με το καλό

φέρε μ’ ένα μαντίλι να δένω στο λαιμό >>

Σύμβολο  της  εμπορικής  και  βιομηχανικής  ακμής  των  αρχών  του  20ου  αιώνα  το  μεγάλο  εμπορικό  λιμάνι  της  Καλαμάτας, γίνεται  ο  σύνδεσμος  της  πόλης  με  τα  μεγάλα  κέντρα  της  Μεσογείου ,  του  Αιγαίου,  και  της  Κασπίας  θάλασσας . Τα  βασικά αγροτικά  προϊόντα  της  Μεσσηνίας  αλλά  και  ολόκληρης  της  νότιας  Πελοποννήσου  όπως  τα  σύκα  και  η  μαύρη  σταφίδα  μαζί  με  τα  βιομηχανικά  προϊόντα  φεύγουν  απ’  εδώ  για  τις  αγορές  του  κόσμου και  από  εκεί  καταφθάνουν  πρώτες  ύλες  και  σύγχρονος  μηχανολογικός  εξοπλισμός  που  δημιουργούν  μεγάλη  οικονομική  ανάπτυξη  στην  Καλαμάτα  η  οποία  σε  κοινωνικό  επίπεδο  εκδηλώνεται  με  την  ίδρυση  σχολείων,  συλλόγων και  την  έκδοση  μεγάλου  αριθμού  εφημερίδων  και  εντύπων.  Θαυμάσια  δείγματα  αυτής  της  ακμής  αποτελούν  σήμερα  τα  νεοκλασικά  κτίρια  του  λιμανιού  στα  οποία  στεγάζονται  το  Τελωνείο, το  Λιμεναρχείο  και  το  Ταχυδρομικό  γραφείο  της  παραλίας.  Μετά  τον  πόλεμο  το  λιμάνι  νεκρώνεται. Οι  περισσότερες  καπνοβιομηχανίες  κλείνουν,  το  1960  διαλύεται  το  μεγάλο  εργοστάσιο  οίνων  και  οινοπνευμάτων,  οι  αλευρόμυλοι  <<Ευαγγελίστρια>>, σταματούν  τη  λειτουργία  τους  και  τα άλλοτε  ανάρπαστα  στο  εξωτερικό  αγροτικά  προϊόντα  όπως  τα  σύκα  και  η  σταφίδα  δε  βρίσκουν  πια  αγορές.

Να πας στην Καλαμάτα-Γεωτρόπιο 158

Η  ζωή  αλλάζει  και  μπορεί  το όραμα  της  βιομηχανικής  ανάπτυξης  της  πόλης  να  χάθηκε, η  Καλαμάτα  όμως  αναζητεί  νέους  προσανατολισμούς  σε  άλλους  τομείς  όπως  είναι  ο  πολιτισμός  και  ο  τουρισμός. Από  τα  μέσα  της  δεκαετίας  του  ’80  έχουν  αρχίσει  να  δημιουργούνται  νέοι  πολιτιστικοί  θεσμοί  όπως το  Δημοτικό  Περιφερειακό  Θέατρο Καλαμάτας  και  η  Δημοτική  Επιχείρηση  Πολιτιστικής  Ανάπτυξης  με  τομείς  χορού,  εικαστικών και  μουσικής. Τον  Φεβρουάριο  του  1995  το  ΥΠΠΟ  και ο  Δήμος  Καλαμάτας  με  σκοπό  την  πολιτιστική  εξειδίκευση  της  πόλης  δημιούργησαν  το <<Διεθνές Κέντρο Χορού>>, το  οποίο  οργανώνεται τα  τελευταία  χρόνια  με  μεγάλη  επιτυχία. Στο  ΔΙΚΕΧΟ  παρουσιάζονται τα  νέα  διεθνή  ρεύματα , ενισχύεται  η  εγχώρια  χορογραφία  και  γίνονται  εκπαιδευτικά  σεμινάρια  πάνω  στο  χορό.  Με  τη  δημιουργία  παράλληλα, στη  δυτική  παραλία  μεγάλης  και  σύγχρονης  μαρίνας  σκαφών,  με  την  πεντακάθαρη  βραβευμένη  μήκους  περίπου  τριών  χιλιομέτρων  παραλία  της  με  το  ξεχωριστό  περιβάλλον  της  καθώς  συνδιάζει  σε  πολύ  μικρή  απόσταση  το  βουνό  την  θάλασσα  και  τους  ιστορικούς  και  αρχαιολογικούς  τόπους  έχει  χαράξει  νέους  δρόμους  για  ανάπτυξη  ποιοτική  που  να  καλύπτει  σύγχρονες  ανάγκες.   Πριν  αποχαιρετήσουμε  την  όμορφη  νύμφη  της  Μεσσογείου,  ακολουθούμε  μετά  από  παρότρυνση  των  καλαματιανών  φίλων  την  διαδρομή  της  ανάβασης  στον  Ταΰγετο  για  ν’  απολαύσουμε  την  μαγευτική  θέα  από  το  βουνό.  Ο  ήλιος  ετοιμάζεται  να  κρυφτεί  πίσω  απ’  το  Λυκόδημο,  το  ήμερο  βουνό  της  Πυλίας  , αφήνοντας  το  μούχρωμα  να  σκεπάσει  σαν  πέπλο  αρχαϊκής κόρης  τον  ελαιόκαμπο, ένα  πέπλο  που  ξεκινάει  από  το  όρος  Ιθώμη  και καταλήγει  στην  ήρεμη  και  γαλήνια  θάλασσα  και  στην  πόλη  που  καθώς  αρχίζει  να  φωτίζεται  απ’ τα  ηλεκτρικά  της  φώτα  μοιάζει  σα  να πυρακτώνει  την  φανταστική  ρομφαία  που  σχηματίζει  η απέραντη  αμμουδιά  του  Μεσσηνιακού  κόλπου.

Δάφνη-Στρέζοβα-δάσος με δρυς-001

Δάφνη-Στρέζοβα-δάσος με δρυς

Δάφνη-Στρέζοβα-δάσος με δρυς

Δάφνη-Στρέζοβα-δάσος με δρυς

Κείμενα Κώστας Χριστοφιλόπουλος

Φωτογραφία Βασίλης Λάππας

Δάφνη-Στρέζοβα-δάσος με δρυς-005Το δρυοδάσος που μας αγκαλιάζει, έχει πάρει το χαλκοκίτρινο χρώμα του χειμώνα και ο δρόμος πυκνό χαλί από υγρά φύλλα απορροφά τους θορύβους των τροχών.  Το μόνο που ακούγεται είναι ο ήχος της φύσης. Πριν από λίγο αφήσαμε την οδό Τριπόλεως-Πατρών, την γνωστή 111, η οποία διασχίζει την περιοχή του Παϊου και κατευθυνόμαστε προς το κεφαλοχώρι της περιοχής, τη Δάφνη που πολλοί εξακολουθούν να την αναφέρουν Στρέζοβα από το Σλάβικο της όνομα.

Ο οικισμός βρίσκεται σε υψόμετρο 620 μέτρων, φωλιασμένος μέσα στο καταπράσινο δάσος στους πρόποδες του Αγίου Μάμα, έχοντας στην κορυφή του το μυθικό Αφροδίσιο όρος και στα ριζά του την κοιλάδα του Λάδωνα στα σύνορα των νομών Αχαΐας και Αρκαδίας.

Άλλωστε από το δάσος αυτό που από την αρχαιότητα λεγόταν δάσος του Σόρωνα, οι Σλάβοι κάτοικοι της περιοχής της έδωσαν το όνομα Στρέζοβα που στη γλώσσα τους σημαίνει δάσος με βαλανιδιές. Το σημερινό κεφαλοχώρι, αν και ακολουθεί την φθίνουσα πορεία των περισσότερων ορεινών οικισμών της κεντρικής Πελοποννήσου, διατηρεί αρκετά ίχνη της αρχοντιάς και της παρελθούσης ακμής του.

Δείτε και αυτό...

Δάφνη Στρέζοβα-Images Gallery

Δάφνη-Στρέζοβα-δάσος με δρυς-008Οι κατηφορικοί δρόμοι της Δάφνης, με τα γραφικά στενάκια ανάμεσά τους, με τα πολλά πέτρινα σπίτια που διατηρούν τα ξύλινα μπαλκόνια τους , τις πόρτες και τα παράθυρα με τις πελεκημένες πέτρες, οι πανέμορφες θολωτές πέτρινες βρύσες Αγίας Μαρίνας, Απάνω Βρύση, Παπαδιάς, Λάππα, Αγίου Ανδρέα, διατηρούν την αισθητική ενός παλιού αρκετά καλοδιατηρημένου χωριού.  Ιδιαίτερη εντύπωση μας κάνουν τα υπάρχοντα σε όμορφες γωνιές του χωριού παλιά πηγάδια τα θολωτά γεφύρια αλλά και τα δεκάδες παλιά πέτρινα αλώνια στους γύρω λόφους.

Οι κάτοικοι που συναντήσαμε στην πλατεία του χωριού δεν κουράζονται να μιλούν για τις εκκλησίες της Στρέζοβας, όπως ο ναός  της  Παναγιάς που έχει κτιστεί πριν το 1500 μ.Χ. , το γραφικό μοναστήρι της Ευαγγελίστριας σε απόσταση τριών χιλιομέτρων πάνω από το χωριό και σε υψόμετρο 1000 ο επιβλητικός Άγιος Χαράλαμπος που εποπτεύει από την κορυφή της Δάφνης όλη την περιοχή, η μεγάλη πέτρινη Αγία Τριάδα που είναι και μητρόπολη των δύο ενοριών  του χωριού, οι γραφικοί μικροί ναοί της Αγίας Παρασκευής-ο πιο παλιός της περιοχής με βυζαντινή αγιογραφία, της Αγίας Μαρίνας ,του Αγίου Ανδρέα ,   του Αγίου Παντελεήμονα , της Αγίας Βαρβάρας, του Αγίου  Νικολάου  και  του Αγίου Αθανασίου. Όμορφα είναι και τα δύο καινούργια εκκλησάκια ,  του  Αγίου Δημητρίου στη είσοδο του χωριού , και των Αγίων Θεοδώρων πάνω από  τον συνοικισμό Σειρήνα. Εκείνο όμως που μας συναρπάζει στην κυριολεξία, είναι οι μαγευτικές τοποθεσίες έξω από το χωριό.

Αν η Στρέζοβα σε υψόμετρο από 600 έως 750 μ. είναι ένας εξώστης στη φύση , η περιβάλλουσα περιοχή, είναι η ίδια η φύση. Μέρη όπως ο χώρος του Μοναστηριού, οι πηγές της Μάνας , οι πηγές του Μαυριά στο Νασέϊκο , ο χώρος στο τρικάμαρο γεφύρι , το πηγάδι στους Πετραίους , οι πηγές του Καλαθά στο    Αρχαίο Πάος ,ο ποταμός Λάδων στις τοποθεσίες του Νησιά και τη λίμνη του στις θέσεις  Μπουλκό , στης Κυράς το γεφύρι , στη Μουριά , στο Κανελλάκι μας καθηλώνουν. Χωμένο στη δασώδη αγκαλιά του Αφροδίσιου όρους το γραφικό μοναστήρι της Ευαγγελίστριας βρίσκεται 3 χιλ. πάνω από το χωριό και σε υψόμετρο 1000 μ. στις πλαγιές της Κορακοφωλιάς. Κτίστηκε τον 13ο αιώνα περίπου και λόγω των προνομίων που απολάμβαναν τα μοναστήρια επί Τουρκοκρατίας, περιήλθαν σε αυτό τα περισσότερα κτήματα της περιοχής. Η μονή είχε παράλληλη ιστορική πορεία με τη Δάφνη. Το 1826 επειδή πολλοί Στρεζοβινοί, με αρχηγό τον καπετάν Γιώργαρο από την Ζαγορίτσα, οικισμό της Στρέζοβας, δεν προσκύνησαν τον Ιμπραήμ και αντιστάθηκαν με μάχη στην είσοδο του χωριού, το μοναστήρι όπως και το χωριό λεηλατήθηκαν και κάηκαν κατά το μεγαλύτερο μέρος.  Κατεβαίνοντας από το βουνό προς την κοιλάδα του μυθικού Λάδωνα ένας φίλος κάτοικος της Δάφνης μας οδήγησε σε ένα άλλο αξιοθέατο της περιοχής, το περίφημο της «Κυράς το γεφύρι» νότια του χωριού Μουριά που συνδέει τη βορεινή με τη νότια όχθη. Η κατασκευή του τοποθετείται στον 13ο αιώνα μ.Χ. και κτίστηκε για να συνδέει το βόρειο τμήμα του τότε φράγκικου τιμαρίου της Κερπινής Γορτυνίας που αντιστοιχούσε στην Στρέζοβα, και το οποίο ανήκε  στην Βαρωνεία της Άκοβας, με το νότιο τμήμα του τιμαρίου προς τη μεριά της Κερπινής. Μάλιστα στο Γαλλικό Χρονικό του Μορέως (1265 μ.Χ.) αναφέρεται ότι παραχωρείται το μισό τμήμα της Στρέζοβας στην κυρά Μαργαρίτα του Πασσαβά. Από αυτήν πήρε το γεφύρι το όνομά του. Το γεφύρι έχει μήκος 54.6 μ. πλάτος 2.15μ. και 5 τόξα. Από αυτό περνούσε παλαιότερα ο δρόμος από τη Θέλπουσα στο Λάδωνα. Μετά την κατασκευή του φράγματος του Λάδωνα το 1954 το γεφύρι κατακλύστηκε από τα νερά του φράγματος και μόνον κατά τους θερινούς μήνες που αποσύρονται τα νερά εμφανίζεται. Δίπλα από της Κυράς το γεφύρι κατασκευάστηκε τo 2002 και λειτουργεί νέα σύγχρονη γέφυρα που συνδέει τα χωριά της περιοχής.  Η περιοχή του Λάδωνα έχει συνδεθεί με πολλούς αρχαίους μύθους και οι πλούσιες αναφορές της ελληνικής μυθολογίας στον Λάδωνα δίκαια τον χαρακτηρίζουν σαν ένα από τα μυθικά ποτάμια της Αρχαίας Ελλάδας. Ένας από τους κορυφαίους μύθους είναι αυτός του τραγοπόδαρου θεού Πάνα και της νύμφης Σύριγγας. Ο Πάνας περιφερόταν συχνά στην περιοχή του Λάδωνα. Οταν είδε εκεί την ωραία νύμφη άρχισε να την κυνηγά και την πλησίασε. Τότε αυτή εξαντλημένη, έφτασε στις όχθες του ποταμού και παρακάλεσε τον Λάδωνα να την βοηθήσει. Εκείνος, μόλις είδε τον Πάνα να την πλησιάζει, την μεταμόρφωσε σε καλαμιά. Τότε ο Πάνας έκοψε μερικά καλάμια, τα ένωσε μεταξύ τους και σχημάτισε το δικό του χαρακτηριστικό σε μορφή και ήχο μουσικό όργανο που ονομάστηκε σύριγγα.

Δάφνη-Στρέζοβα-δάσος με δρυς-002Εδώ επίσης λουζόταν η θεά Δήμητρα και εδώ κυνηγούσε  η θεά του κυνηγίου Άρτεμις. Στο μέρος αυτό διαδραματίστηκε ο μύθος του Λεύκιππου που ντύθηκε γυναίκα, για να βρίσκεται κοντά στη αγαπημένη του νύμφη Δάφνη, πράξη που πλήρωσε με την ζωή του, όταν αποκαλύφτηκε.

FOTO OF THE DAY 17 APRIL 2021Κοντά στην κοίτη του, στα όμορφα δάση του Σόρωνα -που πιο πάνω ονομάζονται και Αφροδίσια όρη – η Αφροδίτη συναντιόταν με τον παράνομο εραστή της θεό Άρη. Τέλος στον Λάδωνα έπιασε το ελάφι ο Ηρακλής μετά από επιτυχή καταδίωξη και εδώ ο θεός Απόλλωνας ερωτεύτηκε την κόρη του Λάδωνα Δάφνη. Μάλιστα ο περιηγητής Παυσανίας τόσο εντυπωσιάστηκε  από την ομορφιά του φυσικού τοπίου του Λάδωνα και από τις διασωζόμενες παραδόσεις και μύθους στην εποχή του, που έγραψε στα “Αρκαδικά-Αχαϊκά”:

“Ο Λάδων έχει το ωραιότερο νερό από όλους τους ποταμούς της Ελλάδος. Φημίζεται άλλωστε μεταξύ των ανθρώπων, λόγω της Δάφνης και των σχετιζομένων με αυτήν παραδόσεων…Κατά την ομορφιά βεβαίως δεν είναι δεύτερος από κανέναν άλλο ποταμό βαρβαρικό ή Ελληνικό…”

Δάφνη-Στρέζοβα-δάσος με δρυς-003   Ο ποταμός Λάδων, όπως και οι παραποταμοί του Πάϊος, Αροάνιος και Τράγος, προσφέρονται για κατάβαση με canoe-kayak   και rafting. Λόγω της ήρεμης ροής του η κατάβαση προσφέρεται ειδικά μάλιστα για αρχάριους και μικρά παιδιά. Επίσης προσφέρεται  για πεζοπορία, κολύμπι και ψάρεμα. Πολλές παραλαδώνιες περιοχές προσφέρονται για ορειβασία, ποδηλασία και κυνήγι. Μάλιστα σε μερικά σημεία του ποταμιού κατεβαίνουν αγριογούρουνα. Οι επισκέψεις γίνονται από ομίλους εναλλακτικού τουρισμού, όπως και από ιδιώτες.  Αλλά και  η λίμνη του Λάδωνα προσφέρεται για κωπηλασία, ιστιοσανίδα, ψάρεμα, κολύμπι  και βαρκάδα. Μια καλή τοποθεσία εκκίνησης για πεζοπορία και άλλες δραστηριότητες εναλλακτικού τουρισμού είναι η Δάφνη. Σε απόσταση 5 χιλ. από το χωριό, σε μια πανέμορφη τοποθεσία στις όχθες του ποταμού, υπάρχουν οργανωμένες εγκαταστάσεις εναλλακτικού τουρισμού όπου οργανώνονται τοξοβολία, ορεινή ποδηλασία (mountain bike), κωπηλασία, κανό και καγιάκ.

Η πλειονότητα των κατοίκων της Δάφνης ασχολείται με την κτηνοτροφία υπάρχουν 90 ποίμνια με 8.000 γιδοπρόβατα σύνολο. Στη Δάφνη βρήκαμε σε αφθονία υπέροχα καρύδια, ρίγανη , χαμομήλι ντόπιο τσίπουρο, καθώς και μέλι τύπου βανίλιας Μαινάλου.

ΜΟΝΕΜΒΑΣΙΑ-ΒΑΣΙΛΗΣ ΛΑΠΠΑΣ -001

Μόνη Εμβάσια Μονεμβάσια

Μόνη Εμβάσια Μονεμβάσια

Μόνη Εμβάσια “Μονεμβάσια”

Επιβλητική θεά στο θρόνο της, γαλήνια μέσα στο σκληρό τοπίο, ανάμεσα στο μπλε του ουρανού και της θάλασσας, μαγεύει πάντα τις καρδιές όλων όσων τη γνωρίζουν.

Κείμενα Φωτογραφία: ΒΑΣΙΛΗΣ ΛΑΠΠΑΣ

Η Μονεμβάσια, ή Μονεμβασία, ή Μονεμβασιά, ή Μονοβάσια, Μονεμβασσιά, Μονεμβάσσια, Μικρό Γιβραλτάρ αλλά και Βράχος, γνωστή στους Φράγκους ως Μαλβαζία ή Μαλβαζούϊ. Στην αρχαιότητα ονομαζόταν “Άκρα Μίνωα” όπως περιγράφει στα Λακωνικά ο Παυσανίας και ήταν ενωμένη σε μεγάλο μήκος με την ξηρά, είναι μια μικρή ιστορική πόλη της ανατολικής Πελοποννήσου, της επαρχίας Επιδαύρου Λιμηράς, στο Νομό Λακωνίας.

Το όνομά της είναι σύνθετη λέξη, που προέρχεται από τις δύο ελληνικές λέξεις Μόνη και Έμβασις, δηλαδή η μόνη είσοδος. Μονεμβάσια! …. Επιβλητική θεά στο θρόνο της, γαλήνια μέσα στο σκληρό τοπίο, ανάμεσα στο μπλε του ουρανού και της θάλασσας, μαγεύει πάντα τις καρδιές όλων όσων τη γνωρίζουν.

Η εντυπωσιακή Μονεμβάσια είναι ένα από τα ωραιότερα στολίδια της χώρας μας. Πρόκειται για μια από τις δυο σπουδαιότερες βυζαντινές πολιτείες, όχι μόνο της Λακωνίας, αλλά ολόκληρης της Ελλάδος. Χτισμένη σε έναν πελώριο βράχο, γοητεύει τους επισκέπτες της από την πρώτη στιγμή που την αντικρίζουν.

Η καστροπολιτεία tης Μονεμβάσιας, απέχει από την Αθήνα 350 χιλμ. και βρίσκεται στα νότια παράλια της Πελοποννήσου. Η διαδρομή μέχρι την Τρίπολη είναι άνετη, μετά την Σπάρτη όμως, αρχίζουν οι πολλαπλές στροφές και χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή. Στα Βόρεια του Βράχου βρίσκεται η παλιά Μονεμβασιά, καθώς και το μοναδικό φιόρδ στην Ελλάδα, το φιόρδ του Γέρακα (Ιέρακας). Στα Νότια βρίσκεται ο Κάβο Μαλιάς (Άκρα Μαλέα), τα Κύθηρα και η Ελαφόνησος. Στα Ανατολικά απλώνεται το Μυρτώο πέλαγος ως τη Μήλο και την Κίμωλο. Τέλος στα Δυτικά ο Πάρνωνας ορθώνει επιβλητικά το ανάστημά του.

Λαύριο-Λαυρεωτική-Ο θησαυρός της γης

Η βυζαντινή Μονεμβάσια άρχισε να χτίζεται τον 6ο αιώνα. Το φυσικό αυτό οχυρό χρησιμοποιήθηκε πολλές φορές ως καταφύγιο των γειτονικών περιοχών κατά τις επιδρομές των Σλάβων. Φτάνοντας στη Μονεμβάσια αξίζει τον κόπο να προσέξετε την είσοδο και τα τείχη της κάτω πόλης. Το ταξίδι σας στη βυζαντινή εποχή αρχίζει από τη στιγμή που θα περιπλανηθείτε στα στενά πέτρινα σοκάκια της πόλης του ρομαντισμού και της ιστορίας. Τα παλιά πέτρινα αρχοντικά και οι όμορφες βυζαντινές εκκλησίες θα σας εντυπωσιάσουν. Οι σημαντικότερες από αυτές είναι ο Ελκόμενος Χριστός του 13ου αιώνα (μητρόπολη, τρίκλιτη θολοσκέπαστη βασιλική με τρούλο και νάρθηκα, χτιστό σύνθρονο, επισκοπικό θρόνο και αξιόλογες μεταβυζαντινές εικόνες), η Παναγία η Χρυσοφίτισσα του 17ου αιώνα με τη θαυματουργή εικόνα της Παναγίας, ο Άγιος Nικόλαος (τρίκλιτη θολοσκέπαστη βασιλική με τρούλο, του 1703), ο Άγιος Στέφανος του 18ου αιώνα, η Παναγία η Κρητική ή Μυρτιδιώτισσα και η Αγία Άννα (B΄ Eνετοκρατία, τέλη 17ου – αρχές 18ου αι.).
Στην κεντρική πλατεία είναι το κανόνι και το Αρχαιολογικό Μουσείο. Για να καταφέρετε να μείνετε σε ένα από τα παλιά αρχοντικά τόσο εντός όσο και εκτός της Καστροπολιτείας, που έχουν μετατραπεί σε μικρά πολυτελή boutique hotels και ξεχωρίζουν για τη φιλοξενία υψηλής αισθητικής και την ιδιαίτερα ρομαντική ατμόσφαιρα που προσφέρουν, θα πρέπει να έχετε προνοήσει αρκετό καιρό πριν να κλείσετε δωμάτιο, αφού η τουριστική κίνηση στη Μονεμβάσια είναι αυξημένη όλο το χρόνο.
ΜΟΝΕΜΒΑΣΙΑ-ΒΑΣΙΛΗΣ ΛΑΠΠΑΣ -Απογευματινή της ΚυριακήςΗ παλιά πόλη δεν προσφέρεται για όσους προτιμούν τις ανέσεις του σύγχρονου πολιτισμού. Τα ξενοδοχεία ακολουθούν πιστά το παλιό παραδοσιακό στυλ της περιοχής. Τις τοπικές σπεσιαλιτέ θα έχετε τη δυνατότητα να τις γευτείτε στα γραφικά ταβερνάκια, τα οποία είναι διακοσμημένα κυρίως με πέτρα και ξύλο. Αξίζει τον κόπο να κάνετε μια βόλτα και στην άνω πόλη, Επάνω Κάστρο ή Γουλά, από όπου θα μαγευτείτε από τη θέα προς την κάτω πόλη, ανάμεσα στο μπλε του ουρανού και του Μυρτώου Πελάγους, μπροστά από την επιβλητική εκκλησία της Αγίας Σοφίας, έναν οκταγωνικό ναό με τρούλο, που ταυτίζεται από τους ερευνητές με τη μονή Oδηγήτριας του 1150.
Στην πάνω πόλη κατοικούσαν οι αριστοκράτες σε μεγάλα πέτρινα κτίρια, αραιά κτισμένα το ένα από το άλλο, αλλά σήμερα έχουν απομείνει μόνο λίγα ερείπια για να μαρτυρούν την ύπαρξη ενός άλλου κόσμου.

Γιάννης Ρίτσος-Ελληνική Λογοτεχνία και Ποίηση

Γιάννης Ρίτσος-Ελληνική Λογοτεχνία και Ποίηση-015Ο ποιητής Γιάννης Ρίτσος καταγόταν από τη Μονεμβασιά, όπου και βρίσκεται σήμερα ο τάφος του έξω από τα τείχη, στο Κοιμητήριο του Βράχου. Και όπως λέει ο ποιητής της «Ρωμιοσύνης»,

«Ετούτο το τοπίο είναι σκληρό σαν τη σιωπή,
σφίγγει στον κόρφο του τα πυρωμένα του λιθάρια,
σφίγγει στο φως τις ορφανές ελιές του και τα αμπέλια του,
σφίγγει τα δόντια. Δεν υπάρχει νερό. Μονάχα φως.
Ο δρόμος χάνεται στο φως κι ο ίσκιος της μάντρας είναι σίδερο.
Μαρμάρωσαν τα δέντρα, τα ποτάμια κι οι φωνές μες στον ασβέστη του ήλιου.»

Μόνη Εμβάσια Μονεμβάσια
Εάν σας άρεσε το αφιέρωμα, παρακαλώ μοιραστείτε το με φίλους σας. Η δύναμη του ιστολογίου είναι οι αναγνώστες του…..εσείς.

Δεν επιτρέπεται η αντιγραφή και αναδημοσίευση μέρους ή ολόκληρου άρθρου του περιοδικού. Δεν επιτρέπεται και η αναμετάδοση των ηχητικών κειμένων μας σε οποιαδήποτε μορφή και προβολή, δίχως τη γραπτή αδείας μας.

Μαγούλιανα- Η Αετοφωλιά του Μοριά

Μαγούλιανα- Η Αετοφωλιά του Μοριά

geotropio-Γεωτροπιο-422Κείμενο: Κώστας Χριστοφιλόπουλος

Φωτογραφία: Βασίλης Λάππας

Τεύχος 422  17/Μαΐου/2008

   Όταν άκουγα κάτι για τα Μαγούλιανα από φίλους που κατάγονταν από εκεί, τρία πράγματα έρχονταν στο μυαλό μου. Ότι είναι ο  ψηλότερος κατοικημένος οικισμός της Πελοποννήσου, στα 1350 μέτρα, ότι ήταν σημείο αναφοράς στα απομνημονεύματα του Κολοκοτρώνη και ότι υπήρξε παραθεριστικό θέρετρο των Βιλαρδουίνων. Οι εικόνες που μου περιέγραφαν πάντως για την αμφιθεατρική του θέση, τα παλιά αρχοντικά και τις ιστορικές εκκλησίες ελάχιστα απείχαν από την πραγματικότητα. Στεφανωμένο από το ελατόδασος το χωριό απέναντι από τον ορεινό όγκο του Μαινάλου προσφέρει υπέροχη θέα προς το βουνό και το οροπέδιο της Βυτίνας. Ακολουθούμε τον κεντρικό δρόμο και σε μικρή απόσταση από τη Βυτίνα με κατεύθυνση προς Ολυμπία αντικρίζουμε τον οικισμό ψηλά και δεξιά κουρνιασμένο κοντά στην ελατοστεφανωμένη βουνοκορφή.

Μαγούλιανα Η Αετοφωλιά του ΜοριάΕίναι χτισμένο στην κορυφή ενός μεγάλου πετάλου και απλώνεται αμφιθεατρικά σε απότομη βουνοπλαγιά. Δίνει έτσι μια θαυμάσια εικόνα που θυμίζει τα Λαγκάδια. Τα πετρόκτιστα σπίτια του, πολλά από τα οποία είναι καλά συντηρημένα, ακολουθούν τη γνωστή γορτυνιακή αρχιτεκτονική παράδοση και δίνουν μια θαυμάσια εικόνα με την αμφιθεατρική τους δόμηση. Το χωριό είναι γεμάτο καρυδιές και γάργαρα νερά που ξεχύνονται από τις κρήνες της πλατείας με τον πασίγνωστο «Γεροπλάτανο» ηλικίας άνω των 300 χρόνων. Χειμερινό θέρετρο των Βιλλαρδουίνων  την περίοδο της Φραγκοκρατίας. Είναι ιδανικός τόπος ανάπαυσης, για όλες τις εποχές με ξενώνες, ταβέρνες, καφενεία.  Ιδιαίτερη μνεία θα κάνουμε για την χασαποταβέρνα του Ιωσήφ στο κέντρο του χωριού, με ντόπια κρέατα τυριά και κρασί που τα τιμήσαμε δεόντως…

Πρόκειται για γραφικό χωριό, με κτήρια παραδοσιακής αρχιτεκτονικής έργα των περίφημων Λαγκαδινών μαστόρων της πέτρας. Στην κεντρική πλατεία ο Άγιος Δημήτρης και η εκκλησία της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, του 17ου αιώνα. Η εκκλησία της Κοιμήσεως έχει θαυμάσιο ξυλόγλυπτο τέμπλο που θεωρείται από τα ωραιότερα της Ευρώπης και περίτεχνες επιχρυσωμένες εικόνες. Το τέμπλο είναι έργο του Ηπειρώτη μάστορα Χριστόδουλου και έχει διαστάσεις 10×4.70 μ.  Παρουσιάζει ομοιότητες με το τέμπλο του Αγίου Νικολάου στο Γαλαξίδι και είναι προγενέστερο από αυτό. Έχει φιλοτεχνηθεί με την τεχνική του λεγόμενου «τρυπητού», αφήνοντας διαμπερή κενά ανάμεσα στα ξυλόγλυπτα θέματα, τα οποία αναπαριστούν κυρίως σκηνές, ανάγλυφα διαμορφωμένες, από την Παλαιά και την Καινή Διαθήκη. Υπάρχουν επίσης και αξιόλογες μορφές με έντονη επίδραση της όψιμης ενετικής τέχνης του 19ο αιώνα.  Δίπλα στον αμαξιτό επαρχιακό δρόμο και απέναντι από την πλατεία με το μεγάλο πλάτανο στο πάνω χωριό, είναι η εκκλησία του Προφήτη Ιωάννη του 18ου αιώνα, με αξιόλογο γλυπτό υπέρθυρο. Μέσα στο χωριό υπάρχουν δύο παλιά πετρόχτιστα γεφύρια. Τα Μαγούλιανα όπως τα περισσότερα ορεινά χωριά της Πελοποννήσου έχει πληγεί από τη μετανάστευση και διατηρεί μόλις 80 μόνιμους κατοίκους το χειμώνα. Το καλοκαίρι όμως γνωρίζει αρκετή κίνηση.  Ψηλά στο φρύδι του χωριού, o δρόμος προχωρά προς το δάσος, με κατεύθυνση το Βαλτεσινίκο που βρίσκεται περίπου επτά χιλιόμετρα πιο πάνω, μέσα από μια θαυμάσια διαδρομή.

Η περιοχή προσφέρει μαγευτική και πανοραμική θέα προς ολόκληρη σχεδόν την οροσειρά του Μαινάλου και τη Βυτίνα. Τα Μαγούλιανα είναι χτισμένα στη θέση  Αργυρόκαστρο, πάνω στα ερείπια της ομώνυμης Αρκαδικής πόλης ίχνη της οποίας διακρίνουμε ακόμη και σήμερα.

Το τοπωνύμιο Μαγούλιανα είναι μάλλον μοναδικό στην Ελλάδα. Πιθανότατα, ο οικισμός δημιουργήθηκε μέσα στα χρόνια της Τουρκοκρατίας, όπως αναφέρει ο ιστορικός Τάκης Κανδηλώρος, στην περιοχή που σήμερα βρίσκεται το χωριό και όπου τότε κατοικούσε μόνο ένας ποιμένας με το όνομα Ανδρώνης. Σ’ αυτό βρήκαν καταφύγιο από τις επιδρομές των Λαλαίων Τούρκων, κάτοικοι από τα γύρω χωριά. Σύμφωνα με την τοπική παράδοση, στο χωριό κατοικούσε μια νεαρή κοπέλα με το όνομα Σκλάβα, η οποία αψήφησε τον κίνδυνο από τις επιδρομές των Τούρκων και πήγε στην πηγή της Αγια-Λεούσας όπου όμως την άρπαξαν οι εχθροί. Όταν την ανέβασαν στο άλογο αυτή το χτύπησε και εξαφανίστηκε. Τόσο δυνατός λέγεται ότι ήταν ο βηματισμός της, που έμεινε τ’ αχνάρι της πάνω σ’ ένα βράχο δίνοντας στην ευρύτερη περιοχή το όνομα «Σκλάβας Αχνάρι». Κοντά σ’ αυτό το σημείο βρίσκεται και ένας ενδιαφέρων γεωλογικός σχηματισμός. Οι παλιότεροι έλεγαν ότι πρόκειται για την πετρωμένη «Κυρά των Μαγούλιανων», η οποία πέτρωσε εκεί προσευχόμενη στο Θεό να τη σώσει από τους Τούρκους που την κυνηγούσαν. Στις τελευταίες γενιές ωστόσο ο σχηματισμός αυτός έχει καθιερωθεί να ονομάζεται «Κολοκοτρώνης».  Η συμμετοχή του χωριού στον αγώνα των Ελλήνων το 1821 ήταν πολύ σημαντική, σύμφωνα πάντα με αυτά που αναφέρουν οι Φώτιος Χρυσανθακόπουλος ή Φωτάκος, του οποίου και ήταν τόπος καταγωγής τα Μαγούλιανα και ο Κανέλλος Δεληγιάννης. Τα Μαγούλιανα καταστράφηκαν από τα στρατεύματα του Ιμπραήμ στις 5 Ιουλίου 1825. Ήταν το τελευταίο χωριό που κατέστρεψαν οι Τούρκοι πριν αλλάξει η πολεμική τακτική των ελληνικών στρατευμάτων απέναντι στον Ιμπραήμ.

Το 1928, χτίστηκε έξω από το χωριό  και στην περιοχή από την οποία περνάει ο δρόμος για το χωριό Βαλτεσινίκο μέσα στο ελατόδασος, το Σανατόριο της Μάνας. Τα χρήματα είχε συγκεντρώσει η Άννα Παπαδοπούλου, αδερφή του Παύλου Μελά και γνωστή με το όνομα «η μάνα του Στρατιώτη», με εράνους που είχε πραγματοποιήσει στην Αμερική και από τη δωρεά για το σκοπό αυτό που έκαναν οι Γεώργιος και Δημήτριος Σπετζερόπουλος. Το Σανατόριο προοριζόταν για τους φυματικούς φαντάρους και ξεκίνησε τη λειτουργία του το 1928, ενώ το 1930 παραδόθηκε σε κοινή χρήση και έδωσε μεγάλη κίνηση στα Μαγούλιανα. Στα χρόνια της Γερμανοϊταλικής κατοχής και τα χρόνια που ακολούθησαν ξεκίνησε η αντίστροφη μέτρηση για το κτίριο αυτό το οποίο στέκει τώρα λεηλατημένο περιμένοντας την εκ νέου αξιοποίησή του από το 1952, οπότε και εγκαταλείφθηκε ολοκληρωτικά.

Οι διαδρομές από τη Βυτίνα προς τα Μαγούλιανα και το Βαλτεσινίκο είναι μια από τις πιο όμορφες της Αρκαδίας. Κοντά στη διακλάδωση για το χωριό στο δρόμο Τρίπολης-Πύργου βρίσκονται τα υπολείμματα του αρχαίου ιερού της Μεθυδριάδας, δίπλα από το εκκλησάκι της Παναγίας. Ο δρόμος από το χωριό συνεχίζει ανηφορικά προς το Αργυρόκαστρο για να διακλαδωθεί στη συνέχεια σε δύο δρόμους. Ο ένας δρόμος, δεξιά, οδηγεί προς το ύψωμα του Αργυροκάστρου, όπου και το ομώνυμο κάστρο. Σε μικρή απόσταση και στη δεξιά πλευρά του δρόμου αυτού δεσπόζει ο βράχος του Κολοκοτρώνη.

Ο άλλος δρόμος κατηφορίζει προς το Βαλτεσινίκο. Στα αριστερά διακρίνεται χαμηλότερα το εγκαταλειμμένο σανατόριο. Σε μικρή απόσταση υπάρχει ξενώνας, και ο δρόμος συνεχίζει διασχίζοντας το πυκνό ελατόδασος μέσα σε ένα υπέροχο και καταπράσινο τοπίο. Στα χρόνια πριν και μετά τον πόλεμο, πολλοί Μαγουλιανίτες μετέφεραν τα κοπάδια τους στα χειμαδιά πεδινών περιοχών και αρκετοί δούλεψαν και σε διάφορες αγροτικές δουλειές, κυρίως ελιές και σταφίδες. Αποτέλεσμα ήταν πολλοί από αυτούς να μεταναστεύσουν. Άλλωστε υπάρχει ολόκληρη συνοικία στην Αμαλιάδα που ονομάζεται «Μαγουλιανίτικα», ενώ δεν είναι λίγοι και οι Μαγουλιανίτες που κατοικούν στο Αίγιο χωρίς όμως να έχουν χάσει την επαφή με την ιδιαίτερη πατρίδα τους.

Καθώς ο ήλιος κατηφορίζει προς τη δύση του μέσα από τις συννεφιασμένες, ελατοσκέπαστες κορυφές του Μαινάλου και το μούχρωμα παίζει με το πούσι που σχηματίζει η υγρασία στο οροπέδιο που απλώνεται στα πόδια του χωριού, αποχαιρετούμε τα Μαγούλιανα πλήρεις από εικόνες μαγικής φύσης, ιστορίας και παράδοσης.

Μαγούλιανα- Η Αετοφωλιά του Μοριά

Ένα Ταξίδι στις γωνιές της Ελλάδας, ανασύροντας εικόνες γεμάτες χρώματα και σχήματα 

Εάν σας άρεσε το αφιέρωμα,  παρακαλώ μοιραστείτε το με φίλους. Η δύναμη του ιστολογίου είναι οι αναγνώστες του…..εσείς.

Δεν επιτρέπεται η αντιγραφή και αναδημοσίευση μέρους ή ολόκληρου άρθρου του περιοδικού. Δεν επιτρέπεται και η αναμετάδοση των ηχητικών κειμένων μας σε οποιαδήποτε μορφή και προβολή, δίχως τη γραπτή  αδείας μας.


Για άμεση επικοινωνία μαζί μας

Σφάλμα: Η φόρμα επικοινωνίας δε βρέθηκε.

Στον ιερό χώρο της Αρχαίας Ολυμπίας

Archaeological Museum of Olympia-Digital Processing Photography Vassilis Lappas

Στον ιερό χώρο της Αρχαίας Ολυμπίας

Φωτογραφία   Βασίλης Λάππας
Κείμενα Κώστας Χριστοφιλόπουλος

 

 

Στη δυτική Πελοπόννησο, στην κοιλάδα του ποταμού Αλφειού, αναπτύχθηκε ο ιερότερος χώρος της αρχαίας Ελλάδας. Ήταν αφιερωμένος στον πατέρα των θεών, τον Δία. Ο αρχαιολογικός χώρος της Ολυμπίας, εκτείνεται στους νοτιοδυτικούς πρόποδες του Κρονίου λόφου, μεταξύ των ποταμών Αλφειού και Κλαδέου, που ενώνονται σε αυτή την περιοχή.

Παρά την απομονωμένη θέση της κοντά στη δυτική ακτή της Πελοποννήσου, η Ολυμπία καθιερώθηκε στο πανελλήνιο ως το σημαντικότερο θρησκευτικό και αθλητικό κέντρο. Εδώ γεννήθηκαν οι σπουδαιότεροι αγώνες της αρχαίας Ελλάδας, οι Ολυμπιακοί, που γίνονταν κάθε τέσσερα χρόνια προς τιμήν του Δία, ένας θεσμός με πανελλήνια ακτινοβολία και λάμψη από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα. Η απαρχή της λατρείας και των μυθικών αναμετρήσεων που έλαβαν χώρα στην Ολυμπία χάνεται στα βάθη των αιώνων. Οι τοπικοί μύθοι σχετικά με τον ισχυρό βασιλιά της περιοχής, τον ξακουστό Πέλοπα, και τον ποτάμιο θεό Αλφειό, φανερώνουν τους ισχυρούς δεσμούς του ιερού τόσο με την Ανατολή όσο και με τη Δύση.

 

Η Ολυμπία, ως ο τόπος διεξαγωγής των Ολυμπιακών Αγώνων στους κλασικούς χρόνους, ήταν συγκρίσιμη στη σημασία με τα Πύθια που διοργανώνονταν στους Δελφούς. Στην Ολυμπία βρισκόταν το χρυσελεφάντινο άγαλμα του Διός, έργο του Φειδία, το οποίο ήταν γνωστό στην αρχαιότητα ως ένα από τα επτά θαύματα του κόσμου. Η αφετηρία των Ολυμπιακών Αγώνων χρονολογείται πίσω στο 776 π.Χ. και τελούνταν κάθε τέσσερα χρόνια. Το 394 μ.Χ. ο Βυζαντινός Αυτοκράτορας Θεοδόσιος Α΄ απαγόρευσε την τέλεσή τους ως γεγονός παγανισμού. Αν και η ανακάλυψη του χώρου έγινε το 1766 δεν υπήρξαν ανασκαφές μέχρι το 1829, οπότε έγιναν και οι πρώτες ανασκαφές από την «επιστημονική αποστολή του Μωριά», τους επιστήμονες που συνόδευαν το γαλλικό σώμα στρατού στην εκστρατεία του Μωριά. Η πρώτη μεγάλη ανασκαφή στην Ολυμπία ξεκίνησε το 1875 χρηματοδοτούμενη από το Γερμανικό Κράτος. Επικεφαλής ήταν ο Γερμανός αρχαιολόγος Έρνστ Κούρτιους. Υπεύθυνοι για τη ανασκαφή ήταν επίσης οι Γκούσταβ Χίρσφελντ, Γκεόργκε Τρόι και Άντολφ Φουρτβαίνγκλερ οι οποίοι δούλεψαν μαζί με τους αρχιτέκτονες Α. Μπέτιχερ, Βίλχελμ Ντέρπφελντ και Ρίχαρντ Μπόρρμαν. Ανέσκαψαν το κεντρικό μέρος του ιερού, συμπεριλαμβανομένου του Ναού του Δία, του Ηραίου, του Βουλευτηρίου, της Στοάς της Ηχούς, των Θησαυρών, του Πρυτανείου και της Παλαίστρας. Βρέθηκαν σημαντικά ευρήματα μεταξύ αυτών η Νίκη του Παιωνίου και ο Ερμής του Πραξιτέλους. Συνολικά 14.000 αντικείμενα καταγράφηκαν τα οποία στεγάστηκαν στο μουσείο.

 

O ναός του Δία Χτίστηκε το 456 π.Χ. και αποτελεί πρότυπο δείγμα δωρικού ρυθμού. Στις στενές πλευρές είχε 6 κίονες ενώ στις επιμήκεις 13, σύνολο 34 κίονες. Στο ανατολικό αέτωμα υπήρχε η παράσταση του αγώνα μεταξύ Οινομάου και Πέλοπος ενώ στο δυτικό η θρυλική μάχη μεταξύ Κενταύρων και Λαπιθών. Στο εσωτερικό του ναού φυλάσσονταν πολλά αναθήματα, μεταξύ αυτών το σημαντικότερο ήταν το χρυσελεφάντινο άγαλμα του Διός ύψους 13 μέτρων που φιλοτεχνήθηκε στην Ολυμπία την δεκαετία του 430 π.Χ. από τον γλύπτη Φειδία.

Αυτή η εικόνα δεν έχει ιδιότητα alt. Το όνομα του αρχείου είναι Ancient-Olympia-DSC_9861-Digital-Processing-Photography-Vassilis-Lappas_1920-1136-1024x606.jpg

Το Στάδιο

Το στάδιο της Ολυμπίας είναι ο χώρος όπου τελούνταν οι αρχαίοι Ολυμπιακοί Αγώνες αλλά και τα Ηραία, αγώνες γυναικών προς τιμήν της Ήρας. Βρίσκεται ανατολικά της Άλτεως, ακριβώς έξω από τη βορειοανατολική γωνία του ιερού περιβόλου. Η είσοδος στο στάδιο ήταν μόνο για τους επίτροπους, τους αθλητές και τους ήρωες. Το στάδιο είχε χωρητικότητα 45.000 θεατών. Στην μια πλευρά ήταν κτισμένο επάνω στην φυσική πλαγιά του λόφου. Στην άλλη πλευρά είχε χτιστεί τεχνητό ύψωμα για να εξυπηρετήσει την απαραίτητη κλίση. Το γυμνάσιο ήταν ο τόπος προπόνησης των αθλητών. Στο στάδιο είχε περάσει ο Κρέων έξη μήνες προπονούμενος. Το γυμνάσιο ήταν επιστεγασμένο σε όλο του το μήκος, έτσι ώστε οι αθλητές να μπορούν να προπονούνται στον αγώνα δρόμου άσχετα από τις καιρικές

συνθήκες.

Το Μουσείο

Το Αρχαιολογικό Μουσείο Ολυμπίας είναι ένα από τα σπουδαιότερα μουσεία της Ελλάδας και εκθέτει τα αρχαιολογικά ευρήματα που βρέθηκαν στον αρχαιολογικό χώρο. Από το σύνολο των, ανεκτίμητης αξίας, εκθεμάτων σημαντικότερη είναι η έκθεση των γλυπτών, για την οποία είναι κυρίως γνωστό το μουσείο, καθώς και η συλλογή χάλκινων αντικειμένων, που είναι η πλουσιότερη στον κόσμο και απαρτίζεται από όπλα, ειδώλια και άλλα αντικείμενα, ενώ ιδιαίτερα σημαντικά είναι και τα ευρήματα της μεγάλης πηλοπλαστικής. Τα σπουδαιότερα εκθέματά του είναι, ο Ερμής του Πραξιτέλους, η Νίκη του Παιωνίου, ο Δίας με τον Γανυμήδη, Αετώματα από τον ναό του Δία, το κράνος του Μιλτιάδη.

O Ερμής του Πραξιτέλους

Σαν σήμερα 26 Απριλίου-Ερμής του Πραξιτέλη

Στις 26 Απριλίου 1877, ο Γερμανός καθηγητής Αρχαιολογίας Ernst Curtius, διευθυντής των ανασκαφών στην αρχαία Ολυμπία, ανακάλυπτε στον ναό της Ήρας την θεσπέσια κεφαλή ενός αγάλματος, το αριστερό του χέρι και τα πόδια. Χρειάστηκαν άλλες έξι ανασκαφικές φάσεις για να έρθουν στο φως τα υπόλοιπα τμήματα του γλυπτού, όπως αποκαταστάθηκε αργότερα, μολονότι μέχρι σήμερα δεν έχουν βρεθεί τα λιγοστά κομμάτια που λείπουν. Ήταν ένα έργο του Πραξιτέλη! «Ερμής ο φέρων Διόνυσον νήπιον» αφιερωμένο από τους Ηλείους και τους Αρκάδες. Ευτυχώς, το είχε δει ο Παυσανίας στην Ολυμπία γύρω στα 175 μ.Χ., δηλαδή έξι αιώνες μετά την κατασκευή του κι έτσι μπόρεσαν οι αρχαιολόγοι να το ταυτίσουν.

Ο θεός Ερμής, σε υπερφυσικό μέγεθος, κρατά στο αριστερό του χέρι τον μικρούλη θεό Διόνυσο, ενώ από το ίδιο χέρι κρέμεται ένα πολύπτυχο ύφασμα με το οποίο σκεπάζεται ο κορμός δέντρου που στηρίζει τον Διόνυσο. Αυτός, πάλι, φαίνεται ότι προσπαθούσε να τσιμπολογήσει σταφύλια από ένα τσαμπί που κρατούσε ψηλά με το δεξί του χέρι ο Ερμής. Αυτά είναι τα κομμάτια που λείπουν (χέρι, τσαμπί κλπ). Παριανό μάρμαρο, συνολικό ύψος με το βάθρο του αγάλματος 3,70 μέτρα.

Πρόκειται για το μοναδικό γνωστό μέχρι σήμερα πρωτότυπο έργο του διάσημου Αθηναίου γλύπτη, για τον οποίο είναι μάλλον κοινώς αποδεκτό ότι ήταν γιός του γλύπτη Κηφισόδοτου του Πρεσβύτερου (τέλη 5ου-πρώτες δεκαετίες 4ου αι.). Αξίζει να δει κανείς την Ειρήνη του Κηφισόδοτου, το καλό αντίγραφο στη Γλυπτοθήκη του Μονάχου, για να συγκρίνει τον τρόπο με τον οποίο αποδίδεται το κεφάλι της σε σχέση με την κεφαλή του μικρούλη Πλούτου, που τον βαστά κι αυτή με το αριστερό της χέρι. Εκεί βρίσκεται όλη η χάρη και των δύο γλυπτών.
Ο ίδιος ο Πραξιτέλης –που γεννήθηκε γύρω στα 395, έκανε δύο γιούς, τον Τίμαρχο και τον Κηφισόδοτο τον Νεότερο, γλύπτες και οι δύο, έζησε πολλά χρόνια με την εταίρα Φρύνη και λάτρεψε το ανθρώπινο σώμα, ανδρικό και γυναικείο– θεωρείται ο πρώτος γλύπτης που απεικόνισε γυμνό, ολόγυμνο, το γυναικείο σώμα (Αφροδίτη της Κνίδου). Παρόλα αυτά, ο Ερμής του Πραξιτέλη δεν είναι το «διαμάντι της Ολυμπίας» όπως το προβάλλουν πολλοί. «Διαμάντια» πάρα πολλά υπάρχουν στα μουσεία της. Τα γλυπτά από τα αετώματα του ναού του Διός και η Νίκη του γλύπτη Παιωνίου είναι έργα αξεπέραστης ομορφιάς.

 

Στον ιερό χώρο της Αρχαίας Ολυμπίας

 
Ένα Ταξίδι στο χρόνο και στο χώρο ανασύροντας αρίφνητους θησαυρούς μέσα από το χρονοντούλαπο της Ιστορίας με τα σημαντικότερα γεγονότα από το χώρο της Τέχνης και του Πολιτισμού 

Εάν σας άρεσε το αφιέρωμα,  παρακαλώ μοιραστείτε το με φίλους. Η δύναμη του ιστολογίου είναι οι αναγνώστες του…..εσείς.

 

Δεν επιτρέπεται η αντιγραφή και αναδημοσίευση μέρους ή ολόκληρου άρθρου του περιοδικού. Δεν επιτρέπεται και η αναμετάδοση των ηχητικών κειμένων μας σε οποιαδήποτε μορφή και προβολή, δίχως τη γραπτή  αδείας μας.

 

 

 


Για άμεση επικοινωνία μαζί μας

 

Σφάλμα: Η φόρμα επικοινωνίας δε βρέθηκε.

 

ΒΥΤΙΝΑ-Η-ΚΑΡΔΙΑ-ΤΟΥ-ΜΑΙΝΑΛΟΥ

Βυτίνα: Η καρδιά του Μαινάλου

Βυτίνα: Η καρδιά του Μαινάλου

Κείμενα Κώστας Χριστοφιλόπουλος

Φωτογραφία Βασίλης Λάππας

 

Χτισμένη σε υψόμετρο χιλίων μέτρων περίπου, σε μια κοιλάδα στους πρόποδες του ελατοσκέπαστου Μαινάλου, η Βυτίνα έχει μαγευτική θέση και είναι από τα πιο γραφικούς οικισμούς της Ελλάδας. Αποτελεί ένα ιδεώδη τόπο χειμερινού και θερινού τουρισμού και ορμητήριο εξόρμησης για τη γνωριμία της ορεινής Αρκαδίας.

Το Μαίναλο αποτελεί έναν ενιαίο φυσικό, πολιτιστικό και ιστορικό χώρο. Τα παρθένα και αρχέγονα τοπία του, η βιολογική του ποικιλότητα, η θέση του στην συμβολή των αξόνων επικοινωνίας της χλωρίδας και πανίδας της Πελοποννήσου συνιστούν σε συνδυασμό με το ιστορικό – οικιστικό του πρόσωπο, ένα σημαντικό οικοσύστημα και ένα υψηλής στάθμης φυσικό και ανθρώπινο περιβάλλον.

Αμέτρητοι θρύλοι και παραδόσεις συνδέονται με το βουνό, στο οποίο έζησαν  θεοί και ήρωες της μυθολογίας. Το Μαίναλο ήταν η κατοικία τού Πάνα, του τραγοπόδαρου θεού των ποιμνίων και των βοσκών, σε αυτό  παρουσιαζόταν συχνά η θεά Δήμητρα, σε αυτό περιφέρονταν οι Νύμφες.

Τα ειδυλλιακά του τοπία ενέπνευσαν τον Γκαίτε, τον Βιργίλιο, τον Πουσέν και πολλούς άλλους ποιητές και φιλοσόφους, και υμνήθηκαν από αυτούς. Μάλιστα, σύμφωνα με το Βιργίλιο το Μαίναλο “πάντα ακούει τα ερωτικά τραγούδια των βοσκών και του Πάνα, που παίζει τη φλογέρα του”. Η φιλοσοφική τάση και σχολή της “Αρκαδίας” – παγκόσμια γνωστή και δημοφιλής μέχρι τις μέρες μας – στο βουνό αυτό οφείλει τη γέννησή της. Μέσα και γύρω από του Μαίναλο ξεδιπλώνεται η ιστορική διαδρομή δεκάδων αιώνων ελληνικής ιστορίας. Διάσπαρτο από πολλά γραφικά και ιστορικά χωριά, Δημητσάνα, Στεμνίτσα, Βυτίνα, Λαγκάδια, Αλωνίσταινα, Λιμποβίστι, Λεβίδι, Μαγούλιανα, Πιάνα, Ζιγοβίστι, Πυργάκι, Βαλτεσινίκο και άλλα, γεμάτο από απομεινάρια αρχαίων και μεσαιωνικών οικισμών, από  ναούς, μοναστήρια, κρυφά σχολειά, πέτρινα γεφύρια, νερόμυλους, λιθόστρωτα και μονοπάτια,  το Μαίναλο αποτελεί πραγματικά ένα απέραντο πάρκο πολιτισμού και ιστορίας.

Το χειμώνα η Βυτίνα, σκεπασμένη συχνά από χιόνια, προσφέρει ένα μοναδικό θέαμα. Εξ’ άλλου φημίζεται για το υγιεινό κλίμα της. Έως το 1940 μάλιστα αποτελούσε τόπο αποθεραπείας ατόμων με νοσήματα θώρακος με δύο σανατόρια σε λειτουργία, την “Ιθώμη”, στην πλαγιά του Μαινάλου πάνω από την κωμόπολη, και τη “Μάνα του Στρατιώτου” κοντά στα Μαγούλιανα. Και τα δύο σήμερα δεν λειτουργούν. Το δεύτερο είχε ιδρύσει η αδελφή του Παύλου Μελά, η Μαρία Παπαδοπούλου, για τους στρατιώτες και παλαιούς πολεμιστές των Βαλκανικών αγώνων. Με το κλίμα, τη γραφικότητα   και η θέση της η κωμόπολη εξακολουθεί να προσελκύει πολλούς επισκέπτες όλες τις εποχές. Ιδιαίτερα τις αργίες αποτελεί το συνηθισμένο τόπο εξόρμησης επισκεπτών από την Αθήνα, την Πελοπόννησο και την γύρω περιοχή. Για την εξυπηρέτησή τους υπάρχει πολύ καλή τουριστική υποδομή και αρκετές ξενοδοχειακές μονάδες μέσα στη Βυτίνα, όπως και στην γύρω περιοχή.

Η ιστορική διαδρομή της Βυτίνας είναι αξιόλογη. Σύμφωνα με την επικρατέστερη εκδοχή χτίστηκε το 350 μ.Χ. μετά τη διάλυση της αρχαίας αρκαδικής κώμης  του Μεθυδρίου. Το όνομά της σύμφωνα με μια εκδοχή προέρχεται από τη λέξη βυθός, επειδή η παλιά κωμόπολη ήταν χτισμένη στο βάθος μιας λεκάνης τριγυρισμένης από λόφους. Μια άλλη εκδοχή δέχεται ότι το όνομά της έχει σλαβική προέλευση και οφείλεται  στους Σλάβους που είχαν κατοικήσει την περιοχή και αργότερα εξελληνίσθησαν. Η αρχική θέση της   κωμόπολης ήταν 3 χιλ. ΒΑ στη θέση Δαμασκηνιά. Αργότερα, και λόγω του ψυχρού κλίματος, οι κάτοικοι μετακινήθηκαν προς τον ποταμό Μυλάοντα, κοντά στο γεφύρι Ζαρζί, ενώ χρησιμοποιούσαν σαν τόπο παραθερισμού την πλαγιά της Κάτω Βυτίνας. Τελικά μετεγκαταστάθηκαν εκεί  μέχρι την επανάσταση του 1821.

Η περιοχή της Βυτίνας είχε αναγνωρισθεί κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας σαν “βακούφιο” και   εθεωρείτο ιερή. Η συμβολή της στον   απελευθερωτικό αγώνα ήταν σημαντική. Εκεί   γινόταν η τροφοδοσία με ψωμί του επαναστατικού στρατού και η περίθαλψη των τραυματιών. Η περιοχή έδωσε στην επανάσταση πολλούς αγωνιστές και άξιους οπλαρχηγούς και καπεταναίους, πολλοί από τους οποίους έπεσαν στα πεδία των μαχών. Για την ενεργή συμμετοχή της στην επανάσταση, τα στρατεύματα του Ιμπραήμ πυρπόλησαν την Κάτω Βυτίνα  επτά φορές το 1825 και το 1826. Έγιναν τότε  πολλοί διωγμοί και υπήρξαν πολλά θύματα, με χαρακτηριστικό παράδειγμα την ηρωίδα Ελένη Λιαροπούλου, τη “Βυτιναία Σουλιώτισσα”, η οποία για να μη πέσει στα χέρια των Τούρκων, πήδηξε στο γκρεμό από το βράχο “Κότρωνα”. Οι κάτοικοι που διασώθηκαν έχτισαν αργότερα τη σημερινή Βυτίνα, ενώ άλλοι έφυγαν σε πιο εύφορες περιοχές, όπως του Άργους, της Πάτρας και του Πύργου Ηλείας (Βυτινέικα).

Μετά την απελευθέρωση η Βυτίνα γνώρισε αξιόλογη ανάπτυξη. Υπήρξε εμπορικό κέντρο ολόκληρης της περιοχής με σημαντική τοπική οικονομία και βιοτεχνία. Ιδιαίτερα ήκμασε κατά την περιόδο 1920-1940, οπότε και λειτουργούσε η γνωστή Δασοκομική Σχολή, με αξιόλογη τουριστική κίνηση και εμπόριο. Τα χρόνια της κατοχής, σε συνδυασμό με την ανάπτυξη της τροχαίας συγκοινωνίας, σηματοδότησαν αργότερα το μαζικό ρεύμα της μετανάστευσης με αποτέλεσμα τη συρρίκνωση του πληθυσμού και τον οικονομικό μαρασμό.

Ωστόσο τα τελευταία χρόνια παρατηρείται αξιόλογη οικοδομική και τουριστική δραστηριότητα στην περιοχή. Έχουν κτισθεί αρκετές τουριστικές μονάδες, καταστήματα και παραθεριστικά σπίτια. Επίσης έχουν αναστηλωθεί και ανακαινισθεί πολλά παλιά σπίτια. Η Βυτίνα προσπαθεί να ευθυγραμμισθεί με τα κελεύσματα των καιρών και να κρατήσει τη θέση που της ανήκει στην καρδιά της ορεινής Αρκαδίας, στην καρδιά της Πελοποννήσου.

Η Βυτίνα είναι γενέτειρα του ιστορικού Κωνσταντίνου Παπαρρηγόπουλου και του Βασιλείου Οικονομίδη.   Οι προτομές τους, του πρώτου στην κεντρική πλατεία και του δεύτερου στην ομώνυμη μικρή πλατεία μαρτυρούν τη συμβολή της στα γράμματα και τις επιστήμες.

Κέντρο της κωμόπολης είναι η όμορφη κεντρική πλατεία με την αξιόλογη πετρόκτιστη εκκλησία του Αγίου Τρύφωνα, δημιούργημα ντόπιων μαστόρων με το φημισμένο τοπικό μαύρο μάρμαρο. Δίπλα της το Δημαρχείο και γύρω  οι περισσότερες ταβέρνες, καφενεία, καφετέριες, όπως και καταστήματα με τοπικά προϊόντα (γαλακτοκομικά, ζυμαρικά, τοπική ξυλοτεχνία, μέλι, βότανα, καρύδια και όσπρια). Ιδιαίτερη μνεία θα πρέπει να γίνει σε ένα υπέροχο παραδοσιακό παλιό φούρνο, που βρίσκεται σε ένα δρομάκι κοντά στην πλατεία. Η Βυτίνα φημίζεται για τα γαλακτομικά της προϊόντα, όπως και το μέλι από κωνοφόρα και τα κρεατικά της.

Σημαντική θέση στην τοπική παραγωγή και οικονομία κατείχαν παλαιότερα η ξυλοτεχνία και υφαντουργία που ανθούσαν στην ευρύτερη περιοχή. Ιδιαίτερα στη Βυτίνα λειτουργούσαν  αρκετά εργαστήρια ξυλοτεχνίας (με βάση την καρυδιά, οξιά και τον τοπικό κέδρο) και υφαντουργεία. Αξιομνημόνευτοι είναι οι “Αργαλειοί” που λειτούργησαν την περίοδο του 1928, και στους οποίους οι νέες της περιοχής παρήγαγαν εξαιρετικά υφαντά .

Κοντά στην κεντρική πλατεία βρίσκεται η Βιβλιοθήκη της Βυτίνας, με αξιόλογο ιστορικό αρχείο για την περιοχή. Αξιόλογο κτίσμα είναι το πετρόκτιστο “Ελληνικό Σχολείο”, ένα ιστορικό κτίριο που συνδέεται με την ιστορική σχολή της Βυτίνας. Από το λόφο του Αϊ-Λιά, στην πάνω γειτονιά, προσφέρεται όμορφη θέα στην κωμόπολη. Στην πλατεία της Βυτίνας, σε νεόδμητο κτίριο στεγάζεται αξιόλογο Λαογραφικό Μουσείο. Το Λαογραφικό Μουσείο Βυτίνας στεγάζεται σε νέο πετρόκτιστο ισόγειο κτίριο στο πάνω μέρος της κεντρικής πλατείας  της Βυτίνας. Σε ένα άνετο και ιδιαίτερα φροντισμένο χώρο εκτίθενται  650 παλαιά αντικείμενα της καθημερινής ζωής: ποιμενικά, γεωργικά και υλοτομικά εργαλεία, παλαιές μηχανές, πλήρες τσαγκαράδικο, εκκλησιαστικά είδη, οικιακά σκεύη, σίδερα, παλαιά φωτιστικά, πήλινα δοχεία, ενδύματα,  πλήρης αργαλειός, στολές, παλιές φωτογραφίες, παλιά έπιπλα κ.α. Το Μουσείο ανήκει στο Δήμο Βυτίνας.

Υπέροχο επίσης είναι – ιδιαίτερα το φθινόπωρο και την άνοιξη – ένα ρομαντικό δενδροσκέπαστο δρομάκι στην είσοδο της Βυτίνας, ο “Δρόμος της Αγάπης” που περνά από το ξενοδοχείο “Βίλα Βάλος”. Νοτιοανατολικά της Βυτίνας βρίσκεται το λατομείο που δίνει το φημισμένο διακοσμητικό μαύρο μάρμαρο.

Άφθονες είναι οι εξορμήσεις που μπορεί να κάνει κανείς με αφετηρία τη Βυτίνα. Μια συνήθης και εύκολη πλέον εξόρμηση είναι στο χιονοδρομικό κέντρο της Οστρακίνας μέσω ασφάλτινου δρόμου. Στη θέση “Οροπέδιο της Οστρακίνας” κοντά στην κορυφή του Μαινάλου και σε υψόμετρο 1600μ., βρίσκεται σύγχρονο χιονοδρομικό κέντρο και  ορειβατικό καταφύγιο. Το χιονοδρομικό κέντρο προσφέρει μια από τις καλύτερες πίστες για σκι στην Ελλάδα και προσελκύει πολλούς φίλους του σπορ από την Πελοπόννησο και την Αθήνα.  Διαθέτει σαλέ με εντευκτήριο και εστιατόριο, 3 αναβατήρες μεταφοράς 200, 350 και 500/ατόμων ανά ώρα και 5 πίστες.

Από την Οστρακίνα περνά το Ευρωπαϊκό Μονοπάτι Μεγάλων Διαδρομών Ε4.Στο δρόμο για τα Λαγκάδια, 3 χιλ. από τη Βυτίνα βρίσκεται το ξενοδοχείο Ξενία σε μαγευτική τοποθεσία μέσα στο ελατόδασος. Αμέσως μετά, είναι ένα όμορφο camping που προσφέρεται για θερινή διαμονή.  Κοντά στη Βυτίνα βρίσκονται τα ιστορικά  μοναστήρια της Κερνίτσας και των Αγίων Θεοδώρων.  Επίσης, στο δρόμο από την Τρίπολη και 3χιλ. πριν τη Βυτίνα, στις παρυφές του Μαινάλου, είναι η “πηγή του Παυσανία”, την οποία αναφέρει ο Παυσανίας στα “Αρκαδικά”.

Διάβασε και αυτό.....


Το Χωριό των αγαλμάτων το Σιδηρόκαστρο

Βυτίνα: Η καρδιά του Μαινάλου

Εάν σας άρεσε το αφιέρωμα,  παρακαλώ μοιραστείτε το με φίλους. Η δύναμη του ιστολογίου είναι οι αναγνώστες του…..εσείς.

Δεν επιτρέπεται η αντιγραφή και αναδημοσίευση μέρους ή ολόκληρου άρθρου του περιοδικού. Δεν επιτρέπεται και η αναμετάδοση των ηχητικών κειμένων μας σε οποιαδήποτε μορφή και προβολή, δίχως τη γραπτή  αδείας μας.