Μαγούλιανα- Η Αετοφωλιά του Μοριά

Μαγούλιανα- Η Αετοφωλιά του Μοριά

Κείμενο: Κώστας Χριστοφιλόπουλος

Φωτογραφία: Βασίλης Λάππας

Τεύχος 422  17/Μαΐου/2008

   Όταν άκουγα κάτι για τα Μαγούλιανα από φίλους που κατάγονταν από εκεί, τρία πράγματα έρχονταν στο μυαλό μου. Ότι είναι ο  ψηλότερος κατοικημένος οικισμός της Πελοποννήσου, στα 1350 μέτρα, ότι ήταν σημείο αναφοράς στα απομνημονεύματα του Κολοκοτρώνη και ότι υπήρξε παραθεριστικό θέρετρο των Βιλαρδουίνων. Οι εικόνες που μου περιέγραφαν πάντως για την αμφιθεατρική του θέση, τα παλιά αρχοντικά και τις ιστορικές εκκλησίες ελάχιστα απείχαν από την πραγματικότητα. Στεφανωμένο από το ελατόδασος το χωριό απέναντι από τον ορεινό όγκο του Μαινάλου προσφέρει υπέροχη θέα προς το βουνό και το οροπέδιο της Βυτίνας. Ακολουθούμε τον κεντρικό δρόμο και σε μικρή απόσταση από τη Βυτίνα με κατεύθυνση προς Ολυμπία αντικρίζουμε τον οικισμό ψηλά και δεξιά κουρνιασμένο κοντά στην ελατοστεφανωμένη βουνοκορφή.

Είναι χτισμένο στην κορυφή ενός μεγάλου πετάλου και απλώνεται αμφιθεατρικά σε απότομη βουνοπλαγιά. Δίνει έτσι μια θαυμάσια εικόνα που θυμίζει τα Λαγκάδια. Τα πετρόκτιστα σπίτια του, πολλά από τα οποία είναι καλά συντηρημένα, ακολουθούν τη γνωστή γορτυνιακή αρχιτεκτονική παράδοση και δίνουν μια θαυμάσια εικόνα με την αμφιθεατρική τους δόμηση. Το χωριό είναι γεμάτο καρυδιές και γάργαρα νερά που ξεχύνονται από τις κρήνες της πλατείας με τον πασίγνωστο «Γεροπλάτανο» ηλικίας άνω των 300 χρόνων. Χειμερινό θέρετρο των Βιλλαρδουίνων  την περίοδο της Φραγκοκρατίας. Είναι ιδανικός τόπος ανάπαυσης, για όλες τις εποχές με ξενώνες, ταβέρνες, καφενεία.  Ιδιαίτερη μνεία θα κάνουμε για την χασαποταβέρνα του Ιωσήφ στο κέντρο του χωριού, με ντόπια κρέατα τυριά και κρασί που τα τιμήσαμε δεόντως…

Πρόκειται για γραφικό χωριό, με κτήρια παραδοσιακής αρχιτεκτονικής έργα των περίφημων Λαγκαδινών μαστόρων της πέτρας. Στην κεντρική πλατεία ο Άγιος Δημήτρης και η εκκλησία της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, του 17ου αιώνα. Η εκκλησία της Κοιμήσεως έχει θαυμάσιο ξυλόγλυπτο τέμπλο που θεωρείται από τα ωραιότερα της Ευρώπης και περίτεχνες επιχρυσωμένες εικόνες. Το τέμπλο είναι έργο του Ηπειρώτη μάστορα Χριστόδουλου και έχει διαστάσεις 10×4.70 μ.  Παρουσιάζει ομοιότητες με το τέμπλο του Αγίου Νικολάου στο Γαλαξίδι και είναι προγενέστερο από αυτό. Έχει φιλοτεχνηθεί με την τεχνική του λεγόμενου «τρυπητού», αφήνοντας διαμπερή κενά ανάμεσα στα ξυλόγλυπτα θέματα, τα οποία αναπαριστούν κυρίως σκηνές, ανάγλυφα διαμορφωμένες, από την Παλαιά και την Καινή Διαθήκη. Υπάρχουν επίσης και αξιόλογες μορφές με έντονη επίδραση της όψιμης ενετικής τέχνης του 19ο αιώνα.  Δίπλα στον αμαξιτό επαρχιακό δρόμο και απέναντι από την πλατεία με το μεγάλο πλάτανο στο πάνω χωριό, είναι η εκκλησία του Προφήτη Ιωάννη του 18ου αιώνα, με αξιόλογο γλυπτό υπέρθυρο. Μέσα στο χωριό υπάρχουν δύο παλιά πετρόχτιστα γεφύρια. Τα Μαγούλιανα όπως τα περισσότερα ορεινά χωριά της Πελοποννήσου έχει πληγεί από τη μετανάστευση και διατηρεί μόλις 80 μόνιμους κατοίκους το χειμώνα. Το καλοκαίρι όμως γνωρίζει αρκετή κίνηση.  Ψηλά στο φρύδι του χωριού, o δρόμος προχωρά προς το δάσος, με κατεύθυνση το Βαλτεσινίκο που βρίσκεται περίπου επτά χιλιόμετρα πιο πάνω, μέσα από μια θαυμάσια διαδρομή.

Η περιοχή προσφέρει μαγευτική και πανοραμική θέα προς ολόκληρη σχεδόν την οροσειρά του Μαινάλου και τη Βυτίνα. Τα Μαγούλιανα είναι χτισμένα στη θέση  Αργυρόκαστρο, πάνω στα ερείπια της ομώνυμης Αρκαδικής πόλης ίχνη της οποίας διακρίνουμε ακόμη και σήμερα.

Το τοπωνύμιο Μαγούλιανα είναι μάλλον μοναδικό στην Ελλάδα. Πιθανότατα, ο οικισμός δημιουργήθηκε μέσα στα χρόνια της Τουρκοκρατίας, όπως αναφέρει ο ιστορικός Τάκης Κανδηλώρος, στην περιοχή που σήμερα βρίσκεται το χωριό και όπου τότε κατοικούσε μόνο ένας ποιμένας με το όνομα Ανδρώνης. Σ’ αυτό βρήκαν καταφύγιο από τις επιδρομές των Λαλαίων Τούρκων, κάτοικοι από τα γύρω χωριά. Σύμφωνα με την τοπική παράδοση, στο χωριό κατοικούσε μια νεαρή κοπέλα με το όνομα Σκλάβα, η οποία αψήφησε τον κίνδυνο από τις επιδρομές των Τούρκων και πήγε στην πηγή της Αγια-Λεούσας όπου όμως την άρπαξαν οι εχθροί. Όταν την ανέβασαν στο άλογο αυτή το χτύπησε και εξαφανίστηκε. Τόσο δυνατός λέγεται ότι ήταν ο βηματισμός της, που έμεινε τ’ αχνάρι της πάνω σ’ ένα βράχο δίνοντας στην ευρύτερη περιοχή το όνομα «Σκλάβας Αχνάρι». Κοντά σ’ αυτό το σημείο βρίσκεται και ένας ενδιαφέρων γεωλογικός σχηματισμός. Οι παλιότεροι έλεγαν ότι πρόκειται για την πετρωμένη «Κυρά των Μαγούλιανων», η οποία πέτρωσε εκεί προσευχόμενη στο Θεό να τη σώσει από τους Τούρκους που την κυνηγούσαν. Στις τελευταίες γενιές ωστόσο ο σχηματισμός αυτός έχει καθιερωθεί να ονομάζεται «Κολοκοτρώνης».  Η συμμετοχή του χωριού στον αγώνα των Ελλήνων το 1821 ήταν πολύ σημαντική, σύμφωνα πάντα με αυτά που αναφέρουν οι Φώτιος Χρυσανθακόπουλος ή Φωτάκος, του οποίου και ήταν τόπος καταγωγής τα Μαγούλιανα και ο Κανέλλος Δεληγιάννης. Τα Μαγούλιανα καταστράφηκαν από τα στρατεύματα του Ιμπραήμ στις 5 Ιουλίου 1825. Ήταν το τελευταίο χωριό που κατέστρεψαν οι Τούρκοι πριν αλλάξει η πολεμική τακτική των ελληνικών στρατευμάτων απέναντι στον Ιμπραήμ.

Το 1928, χτίστηκε έξω από το χωριό  και στην περιοχή από την οποία περνάει ο δρόμος για το χωριό Βαλτεσινίκο μέσα στο ελατόδασος, το Σανατόριο της Μάνας. Τα χρήματα είχε συγκεντρώσει η Άννα Παπαδοπούλου, αδερφή του Παύλου Μελά και γνωστή με το όνομα «η μάνα του Στρατιώτη», με εράνους που είχε πραγματοποιήσει στην Αμερική και από τη δωρεά για το σκοπό αυτό που έκαναν οι Γεώργιος και Δημήτριος Σπετζερόπουλος. Το Σανατόριο προοριζόταν για τους φυματικούς φαντάρους και ξεκίνησε τη λειτουργία του το 1928, ενώ το 1930 παραδόθηκε σε κοινή χρήση και έδωσε μεγάλη κίνηση στα Μαγούλιανα. Στα χρόνια της Γερμανοϊταλικής κατοχής και τα χρόνια που ακολούθησαν ξεκίνησε η αντίστροφη μέτρηση για το κτίριο αυτό το οποίο στέκει τώρα λεηλατημένο περιμένοντας την εκ νέου αξιοποίησή του από το 1952, οπότε και εγκαταλείφθηκε ολοκληρωτικά.

Οι διαδρομές από τη Βυτίνα προς τα Μαγούλιανα και το Βαλτεσινίκο είναι μια από τις πιο όμορφες της Αρκαδίας. Κοντά στη διακλάδωση για το χωριό στο δρόμο Τρίπολης-Πύργου βρίσκονται τα υπολείμματα του αρχαίου ιερού της Μεθυδριάδας, δίπλα από το εκκλησάκι της Παναγίας. Ο δρόμος από το χωριό συνεχίζει ανηφορικά προς το Αργυρόκαστρο για να διακλαδωθεί στη συνέχεια σε δύο δρόμους. Ο ένας δρόμος, δεξιά, οδηγεί προς το ύψωμα του Αργυροκάστρου, όπου και το ομώνυμο κάστρο. Σε μικρή απόσταση και στη δεξιά πλευρά του δρόμου αυτού δεσπόζει ο βράχος του Κολοκοτρώνη.

Ο άλλος δρόμος κατηφορίζει προς το Βαλτεσινίκο. Στα αριστερά διακρίνεται χαμηλότερα το εγκαταλειμμένο σανατόριο. Σε μικρή απόσταση υπάρχει ξενώνας, και ο δρόμος συνεχίζει διασχίζοντας το πυκνό ελατόδασος μέσα σε ένα υπέροχο και καταπράσινο τοπίο. Στα χρόνια πριν και μετά τον πόλεμο, πολλοί Μαγουλιανίτες μετέφεραν τα κοπάδια τους στα χειμαδιά πεδινών περιοχών και αρκετοί δούλεψαν και σε διάφορες αγροτικές δουλειές, κυρίως ελιές και σταφίδες. Αποτέλεσμα ήταν πολλοί από αυτούς να μεταναστεύσουν. Άλλωστε υπάρχει ολόκληρη συνοικία στην Αμαλιάδα που ονομάζεται «Μαγουλιανίτικα», ενώ δεν είναι λίγοι και οι Μαγουλιανίτες που κατοικούν στο Αίγιο χωρίς όμως να έχουν χάσει την επαφή με την ιδιαίτερη πατρίδα τους.

Καθώς ο ήλιος κατηφορίζει προς τη δύση του μέσα από τις συννεφιασμένες, ελατοσκέπαστες κορυφές του Μαινάλου και το μούχρωμα παίζει με το πούσι που σχηματίζει η υγρασία στο οροπέδιο που απλώνεται στα πόδια του χωριού, αποχαιρετούμε τα Μαγούλιανα πλήρεις από εικόνες μαγικής φύσης, ιστορίας και παράδοσης.

Μαγούλιανα- Η Αετοφωλιά του Μοριά

Ένα Ταξίδι στις γωνιές της Ελλάδας, ανασύροντας εικόνες γεμάτες χρώματα και σχήματα 

Εάν σας άρεσε το αφιέρωμα,  παρακαλώ μοιραστείτε το με φίλους. Η δύναμη του ιστολογίου είναι οι αναγνώστες του…..εσείς.

Δεν επιτρέπεται η αντιγραφή και αναδημοσίευση μέρους ή ολόκληρου άρθρου του περιοδικού. Δεν επιτρέπεται και η αναμετάδοση των ηχητικών κειμένων μας σε οποιαδήποτε μορφή και προβολή, δίχως τη γραπτή  αδείας μας.

Για άμεση επικοινωνία μαζί μας

Σφάλμα: Η φόρμα επικοινωνίας δε βρέθηκε.