Ζαραβίνα- ένα διαμάντι στο Πωγώνι
Όπου και να ρίξω τη ματιά μου η Ελλάδα με εκπλήσσει με τις ομορφιές της, σκέφτομαι, καθώς οι περιγραφές των Ηπειρωτών φίλων μας που γνωρίζουν καλά την περιοχή που θα επισκεφθούμε, μας έχουν δημιουργήσει αισθήματα προσμονής, για εικόνες και εμπειρίες ξεχωριστές.
H Ήπειρος δεν είναι μόνο τα Ζαγοροχώρια και ο Βίκος.
Η επαρχία Πωγωνίου Ν. Ιωαννίνων είναι μια περιοχή που κρύβει πολλές ομορφιές και προτείνω μια εναλλακτική απόδραση στη λίμνη Ζαραβίνα, ή Νεζερός, ή Νιζερός, (σλάβικη λέξη που σημαίνει καθαρά νερά), ή λίμνη Δελβινακίου, μια και βρίσκεται κοντά στο Δελβινάκι, σε υψόμετρο 458 περίπου μέτρων, λίγα χιλιόμετρα μετά το χωριό Καλπάκι, που θεωρείται η πύλη της επαρχίας Πωγωνίου και ουσιαστικά ακουμπάει στο δρόμο που οδηγεί στην Κακαβιά και το Δελβινάκι.
Είναι μια ανοικτού τύπου καρστική λίμνη, και εδώ να κάνω μια παρένθεση και να πω ότι καρστικές είναι οι λίμνες που συναντούμε συνήθως σε ασβεστολιθικές περιοχές όπου παρατηρούνται καρστικά φαινόμενα (διάσπαρτα έγκοιλα, όπως κοιλότητες, οπές, βάραθρα, που προέρχονται από τη διάβρωση των ασβεστόλιθων). Η δημιουργία τους οφείλεται στη διάλυση των ασβεστολιθικών ή δολομιτικών πετρωμάτων από υπόγεια ή επιφανειακά τρεχούμενα νερά, τα οποία στη συνέχεια τροφοδοτούν τις λίμνες αυτές. Άλλα παραδείγματα καρστικών λιμνών στη χώρα μας, που καλύπτεται σε μεγάλο ποσοστό από ασβεστόλιθους, είναι η λίμνη των Ιωαννίνων, των Πρεσπών, της Βεγορίτιδας, της Καστοριάς, η αποξηρανθείσα λίμνη της Κωπαϊδας και μια μικρότερη αλλά αγαπημένη μου, η λίμνη Ζηρού, κοντά στις πηγές του Λούρου ποταμού.
Η λίμνη Ζαραβίνα, μαζί με τις γειτονικές περιοχές της κοιλάδας του Γόρμου ποταμού, το δάσος της Μερόπης και το Ωραιόκαστρο -συνολικής έκτασης 219,17 τετραγωνικά χιλιόμετρα-, έχει ενταχθεί στο ευρωπαϊκό δίκτυο προστασίας του φυσικού περιβάλλοντος NATURA-2000, με υψηλή μάλιστα προτεραιότητα προστασίας.
Παλαιότερα υπήρχε ένα ιδιαίτερο ιδιοκτησιακό καθεστώς και ανήκε σε ιδιώτες, αλλά με απόφαση του Εφετείου Ιωαννίνων του 2011, χαρακτηρίστηκε ως μεγάλη και συνεπώς μη ιδιωτική και κυρίως χαρακτηρίστηκε ως «κοινόχρηστη και εκτός συναλλαγής».
Η λίμνη τροφοδοτείται με νερό από επιφανειακές πηγές, από υπολίμνιες πηγές και με το νερό της βροχής και τα νερά της θεωρούνται πολύ καλής ποιότητας, μιας και τροφοδοτούνται συνεχώς με φυσικό τρόπο και γι’ αυτό δεν παγώνει ποτέ. Το μέγιστο βάθος της λίμνης είναι περίπου 31.5 μέτρα, κατατάσσεται ως η Πέμπτη στη σειρά των βαθύτερων φυσικών ελληνικών λιμνών και ολόκληρος ο όγκος νερού της είναι εμπλουτισμένος με μεγάλες ποσότητες υδρόθειου. Ο ποταμός Νιζερός, ο οποίος στη συνέχεια χύνεται στον Καλαμά ή Θύαμη δέχεται τα πλεονάζοντα νερά της λίμνης.
Για να αξιοποιηθούν τα πλεονάζοντα νερά της λίμνης Ζαραβίνας, κατασκευάστηκε το σημερινό τσιμέντινο θυρόφραγμα (στο νότιο-νοτιοανατολικό τμήμα της), από το οποίο αρδεύονται 3.500 περίπου στρέμματα γεωργικής γης στον κάμπο της Σιταριάς, της Κοινότητας Λίμνης και του Κρυονερίου. Στην ίδια θέση υπήρχε και παλαιότερο λιθόκτιστο θυρόφραγμα, το οποίο ανοιγόκλεινε με ξύλα.
Στη λίμνη Ζαραβίνα, η οποία περιβάλλεται από καλαμιώνες, διαβιούν αρκετά ψάρια του γλυκού νερού (περισσότερα από έντεκα), μερικά από τα οποία είναι ενδημικά είδη της ευρύτερης περιοχής ή και της δυτικής Ελλάδας. Σημειωτέον ότι οι περισσότεροι από αυτούς τους ιχθυοπληθυσμούς έχουν σημαντική περιβαλλοντική, παρά οικονομική αξία και σημασία.
Παράλληλα η λίμνη, φιλοξενεί και πολλά είδη φυτών και ζώων, μεταξύ των οποίων και η βίδρα, ένα υδρόβιο θηλαστικό υπό εξαφάνιση. Η λίμνη Ζαραβίνα αποτελεί επίσης και σπουδαίο τόπο περάσματος ερωδιών, πελεκάνων και άλλων αποδημητικών πουλιών στο ταξίδι τους προς το νότο.
Η λίμνη Ζαραβίνα συντηρεί την περιβαλλοντική κληρονομιά μέσα στο φυσικό ελληνικό περιβάλλον, δημιουργεί ευκαιρίες για αναψυχή του κοινού, για έρευνα και περιβαλλοντική εκπαίδευση, αλλά χρειάζεται προσοχή από όσους τυχόν θα θελήσουν να ψαρέψουν ή να κάνουν μπάνιο, γιατί υπάρχουν απότομα βάθη και ελοχεύουν κίνδυνοι.
Ντόπιες μαρτυρίες λένε πως Ιταλικά άρματα είχαν βυθιστεί στη λίμνη, καθώς απωθήθηκαν το Νοέμβριο του 1940 από τα ελληνικά άρματα της Μεραρχίας Τεθωρακισμένων Κενταύρων.
Δείτε και αυτό…
Στ’ ΤΣ-Αγιούς του ποταμού Γόρμου στο Πωγώνι
Στ’ ΤΣ-Αγιούς του ποταμού Γόρμου στο Πωγώνι Τόπος όπως μαρτυρά και η ονομασία, είναι η θέση «Άγιοι», κοντά στο χωριό Δολιανά του Πωγωνίου.
Δείτε και αυτό…
Γεώργιος Πανταζίδης
ο Πρωτοπόρος Φωτογράφος του Πωγωνίου
Ο Γεώργιος Πανταζίδης δεν είναι μόνο ένας πρωτοπόρος φωτογράφος της Ηπείρου. Μέσα από τις φωτογραφίες, αναδεικνύεται σε έναν ιστορικό καταγραφέα.
Ζαραβίνα- ένα διαμάντι στο Πωγώνη
Εάν σας άρεσε το αφιέρωμα, παρακαλώ μοιραστείτε το με φίλους Η δύναμη του ιστολογίου είναι οι αναγνώστες του…..εσείς. Δεν επιτρέπεται η αντιγραφή και αναδημοσίευση μέρους ή ολόκληρου άρθρου του περιοδικού. Δεν επιτρέπεται και η αναμετάδοση των ηχητικών κειμένων μας σε οποιαδήποτε μορφή και προβολή, δίχως τη γραπτή αδείας μας.