Να πας στην Καλαμάτα-Γεωτρόπιο 158
Να πας στην Καλαμάτα-Γεωτρόπιο 158
Να πας στην Καλαμάτα-ΓΕΩτρόπιο 158
ΓΕΩτρόπιο τεύχος 158 Σαββάτο 19 Απριλίου 2003
Χτισμένη στο μυχό του Μεσσηνιακού κόλπου, είναι η δεύτερη μετά την Πάτρα πόλη της Πελοποννήσου. Αρκετοί συγγραφείς παρομοιάζουν την Καλαμάτα με τη Γη της Επαγγελίας. Υπερβολή ίσως, πάντως είναι από τις ωραιότερες και πιο ζωντανές Ελληνικές πόλεις…..
Φωτογραφία ΒΑΣΙΛΗΣ ΛΑΠΠΑΣ
Κείμενα ΚΩΣΤΑΣ ΧΡΙΣΤΟΦΙΛΟΠΟΥΛΟΣ
Χτισμένη στο μυχό του Μεσσηνιακού κόλπου, είναι η δεύτερη μετά την Πάτρα πόλη της Πελοποννήσου. Αρκετοί συγγραφείς παρομοιάζουν την Καλαμάτα με τη Γη της Επαγγελίας. Υπερβολή ίσως, πάντως είναι από τις ωραιότερες και πιο ζωντανές Ελληνικές πόλεις…..
Mας ταξίδεψε στο παρελθόν και μας έκανε να νοσταλγήσουμε την Ελλάδα της αθωότητας των παιδικών μας χρόνων, η αλλαγή πορείας λόγω των κατολισθήσεων στην εθνική οδό Μεγαλόπολης–Καλαμάτας, καθώς αναγκαστικά ξαναπεράσαμε από τα γραφικά χωριουδάκια που βρίσκονται πάνω στον παλιό δρόμο, στο ύψος των ορεινών συνόρων των νομών Αρκαδίας και Μεσσηνίας. Κατηφορίζουμε τις στροφές της Τσακώνας και μια στροφή πριν το μικρό γεφύρι που ενώνει τους δύο νομούς, ανοίγεται μπροστά μας, σαν να είναι προέκταση της Μεσογείου, μια άλλη θάλασσα, αυτή των εκατομμυρίων ελαιοδένδρων της Μεσσηνιακής πεδιάδας Προορισμός μας η Καλαμάτα, τραγουδισμένη και πανέμορφη πρωτεύουσα του νομού που σχεδόν έχει επουλώσει τις πληγές που της είχε ανοίξει ο Εγκέλαδος, και αναμορφώνεται, ζωντανή και αισιόδοξη, χαράζοντας τη νέα πορεία της. Η εθνική οδός διασχίζει τον κάμπο και από ψηλά μοιάζει με ποτάμι μέσα στον ελαιώνα , ενώ δεξιά μας ορθώνεται ο ορεινός όγκος της Ιθώμης. Εκεί βρίσκονται τα ερείπια της Αρχαίας Μεσσήνης , που είναι ένας από τους πιο εντυπωσιακούς και καλοδιατηρημένους αρχαιολογικούς χώρους της Ελλάδας και αποκαλύπτεται τα τελευταία χρόνια από τον καθηγητή αρχαιολογίας Πέτρο Θέμελη .
Στο Ασπρόχωμα ο δρόμος διασταυρώνεται, με την Καλαμάτα προς τα αριστερά να απέχει λιγότερο από πέντε χιλιόμετρα και προς τα δεξιά να πηγαίνει προς αεροδρόμιο και προς Μεσσήνη, Πύλο, Μεθώνη, Κορώνη, Φοινικούντα, Πεταλίδι και άλλες πασίγνωστες για την ομορφιά τους και την ιστορία τους πόλεις και κωμοπόλεις της Μεσσηνίας. Καθώς μπαίνουμε στην Καλαμάτα από τη νέα της είσοδο, διαπιστώνουμε πως είναι από τις ωραιότερες Ελληνικές πόλεις, πνιγμένη κυριολεκτικά στα λουλούδια και στο πράσινο. Στους δρόμους, στις πλατείες, αλλά και στις αυλές των σπιτιών, είναι φυτεμένες μουριές, πορτοκαλιές, λεμονιές, συκιές, χουρμαδιές και όλων των ειδών τα οπωροφόρα δένδρα που φυτρώνουν σε μεγάλη ποικιλία στην έφορη γη της Μεσσηνίας που κάποιοι συγγραφείς την ονομάζουν, Γη της Επαγγελίας Δεύτερη πόλη της Πελοποννήσου μετά την Πάτρα , ως προς τον πληθυσμό και την εμπορική κίνηση , η Καλαμάτα είναι χτισμένη στο μυχό του Μεσσηνιακού κόλπου, στις όχθες του μικρού ποταμού Νέδωνα, στις παρυφές του κατάφυτου κάμπου και στα ανατολικά ριζά του Ταϋγέτου. Εμπορικό και βιομηχανικό κέντρο του νομού Μεσσηνίας και όλης της νότιας Ελλάδας , γνώρισε μεγάλη ανάπτυξη μετά το 1965 και θα εξελισσόταν σε σημαντική εμπορική και βιομηχανική πόλη της χώρας , αν ο καταστρεπτικός σεισμός της 13ης Σεπτεμβρίου του 1986 δεν της ανέκοπτε την ανοδική πορεία..
Οι μεγαλύτερες καταστροφές σημειώθηκαν στην παλιά πόλη και στην παραλιακή συνοικία, Αρμένικα . Πολλοί από τους κατοίκους , μετά το σεισμό , εγκατέλειψαν την Καλαμάτα για να εγκατασταθούν στα γύρω χωριά με αποτέλεσμα ο πληθυσμός της να μειωθεί αισθητά. Η παλιά πόλη έχει χτιστεί πάνω στα ερείπια της αρχαίας πόλης Φαραί, που κατά τον Όμηρο ήταν πολυάνθρωπη. Σύμφωνα με την παράδοση που διέσωσε ο περιηγητής Παυσανίας, μυθικός ιδρυτής της ήταν ο Φάρις , ο οποίος είχε κόρη την Τηλεγόνη που παντρεύτηκε τον Αλφειό και γέννησε τον Ορσίλοχο, <<πολλών ανδρών άνακτα >> όπως τον χαρακτηρίζει ο Όμηρος στην Ιλιάδα. Στο ανάκτορο του Ορσίλοχου στις Φαρές είχε συναντηθεί ο βασιλέας Ιφιτος και ο νεαρός τότε Οδυσσέας , προκειμένου να λύσουν με ανταλλαγή δώρων τις διαφορές τους Την ονομασία Φεραί , χρησιμοποιεί ο γεωγράφος , Κλαύδιος Πτολεμαίος στο βιβλίο του << Γεωγραφική Υφήγησιν >> που γράφτηκε το 150 μχ , σημειώνοντας ότι << αι Φεραί >>, απέχουν από την ακτή πέντε στάδια. Την ονομασία της πόλεως ως Καλαμάτα την συναντάμε για πρώτη φορά στις διάφορες παραλλαγές του Χρονικού του Μορέως , όπου γίνεται αναφορά στο Κάστρο, όταν αυτό καταλήφθηκε το 1205, από τους Φράγκους τη ς Δ΄ Σταυροφορίας
<< Επί της αυρίου εμίσεψαν στην Καλομμάταν ήλθαν.
Το κάστρων ηύρ αν αχαμνών ως μοναστήρι το είχαν >>.
Ο θεμελιωτής της επιστήμης της Λαογραφίας στην Ελλάδα, καλαματιανός στην καταγωγή Νικόλαος Πολίτης, θεωρεί πιθανό να πήρε η πόλη το όνομα της από εκκλησία η μοναστήρι αφιερωμένο στην Παναγία την Καλομάτα. Η Καλαμάτα, πρωτεύουσα της Μεσσηνίας ήδη από τους Μεσοβυζαντινούς χρόνους, απλωνόταν στα νότια και τα ανατολικά του σημερινού κάστρου, που χτίστηκε από τους Βυζαντινούς πάνω σε αρχαία κατασκευή της όψιμης περιόδου στη θέση της Ακροπόλεως των αρχαίων Φαρών.
Το σημερινό ερειπωμένο αλλά επιβλητικό κάστρο που εποπτεύει από ψηλά την πόλη, είναι μεσαιωνικό δημιούργημα του 1208 , του Γοδεφρείδου Βιλλαρδουίνου. Ήταν η κατοικία της πριγκηπέσας Ιζαμπώ, η οποία ενέπνευσε τον Άγγελο Τερζάκη να γράψει το πασίγνωστο ρομαντικό μυθιστόρημά του. Καθώς ανηφορίζουμε προς την είσοδο του κάστρου, περνάμε μέσα από τα γραφικά δρομάκια της παλιάς πόλης και την παλιά αγορά της . Ωστόσο παρά την καταστροφική επέλαση του Εγκέλαδου διακρίνονται στα κτίσματα που έμειναν όρθια τα απομεινάρια της ακμής της Καλαμάτας των αρχών του εικοστού αιώνα. Πριν περάσουμε την κεντρική θολωτή πύλη , παρατηρούμε πάνω απ’ την καμάρα το λιοντάρι του Αγίου Μάρκου, που ήταν το σύμβολο των Ενετών. Το κάστρο έχει δύο οχυρωματικές περιβόλους και ένα εσωτερικό φρούριο. 
Στο βορειο ανατολικό άκρο του, έχουν βρεθεί πριν το 1948 από τον Γάλλο ερευνητή Μπον , λείψανα βυζαντινού ναού, που ήταν σταυροειδής, εγγεγραμμένος με νάρθηκα. Μάλλον πρόκειται για καθολικό μονής που ορισμένοι την ταυτίζουν με την Παναγία την Καλομάτα απ’ την οποία κατά τον Νικόλαο Πολίτη πήρε το όνομά της η βυζαντινή πόλη. Στα ριζά του κάστρου, βρίσκεται ο ημισπηλαιώδης ναός, του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου, ο οποίος χρονολογείται μάλλον στους Υστεροβυζαντινούς χρόνους και έχει κάποια λείψανα τοιχογραφιών, αλλά όπως μας πληροφόρησαν οι φίλοι που μας ξεναγούν, δεν έχει ακόμη μελετηθεί Χάρι στη φιλόδοξη πολιτική της οικογένειας των Βιλαρδουίνων, τα μέλη της οποίας τάφηκαν εδώ, η πόλη της Καλαμάτας , οχυρώθηκε, αναπτύχθηκε και γνώρισε κατά τον μεσαίωνα, μεγάλη ακμή.
Το φρούριο έγινε περίφημο και περιήλθε στην κυριότητα πολλών κατακτητών, ώσπου η πόλη αγοράστηκε από τον Νικόλαο Ατζαγιόλι το 1311 και αργότερα από τον ηγεμόνα του Τάραντος , Ροβέρτο , ο οποίος έφερε τον τίτλο του αυτοκράτορα της Κωνσταντινούπολης. Γύρω στα 1400 η Καλαμάτα μαζί με άλλες πόλεις της Μεσσηνίας , κατελήφθησαν από τους Παλαιολόγους της Πελοποννήσου και το 1460 από τους Τούρκους οι οποίοι λίγο αργότερα κατέστρεψαν το κάστρο της , για να μη χρησιμοποιείται ως ορμητήριο από επαναστάτες.Πάνω στο τωρινό απομεινάρι του κάστρου, έχει γίνει ένα μικρό θεατράκι, το οποίο φιλοξενεί τα καλοκαίρια παραστάσεις και εκδηλώσεις των πολλών πολιτιστικών συλλόγων που δραστηριοποιούνται στην πόλη.Ψηλά από το φρούριο, απολαμβάνουμε τη θέα της όμορφης πόλης , που είναι πνιγμένη στο πράσινο , <<Γη Μακαρία >> , όπως την αποκάλεσε ο Παυσανίας , πόλη φωτεινή καθώς λάμπει κάτω απ’ τον εκτυφλωτικό ήλιο του νότου ,που ανατέλλει πάντα αργοπορημένος , καθώς πρέπει να υπερκεράσει τον επιβλητικό όγκο του Ταϋγέτου.
Κατηφορίζοντας προς το κέντρο , διαπιστώνουμε ότι διαθέτει καλή ρυμοτομία, με άνετους δρόμους, μεγάλα πάρκα μια από τις μεγαλύτερες πλατείες που έχουμε δει στην ελληνική επαρχία και αρκετά καλοσυντηρημένα παλιά αρχοντικά. Οι πλατείες κοσμούνται με ανδριάντες των αγωνιστών του εικοσιένα, καθώς από εδώ ξεκίνησε η Ελληνική Επανάσταση. Στην πλατεία της 23ης Μαρτίου αντικρίζουμε το ιστορικό εκκλησάκι των Αγίων Αποστόλων που έχει χτιστεί το 1317 από τον αυτοκράτορα Ανδρόνικο. Στον βυζαντινό αυτό ναΐσκο στις 23 Μαρτίου 1821 ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης μαζί με τον Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη, τον Παπαφλέσσα και άλλους αγωνιστές, επικεφαλής 2000 μανιατών, κατέλαβαν την Καλαμάτα από τους Τούρκους και κήρυξαν την έναρξη του εθνικο απελευθερωτικού αγώνα.Εδώ αποφασίστηκε η συγκρότηση επαναστατικής επιτροπής, που ονομάστηκε Μεσσηνιακή Γερουσία και συντάχθηκαν τα δύο πρώτα έγραφα προκηρύξεις, ένα προς <<Ευρωπαικάς αυλάς>> και ένα που απευθυνόταν στους Αμερικανούς και τους ενημέρωνε για τις αποφάσεις της << Μεσσηνιακής Συγκλήτου και του φιλογενούς στρατηγού των σπαρτιατών Π. Μαυρομιχάλη >>. Τον Αύγουστο του 1821 στην Καλαμάτα τυπώθηκε η πρώτη εφημερίδα του αγώνα, η << Σάλπιγξ Ελληνική >>με εκδότη τον Θεόκλητο Φαρμακίδη. Από τα χρόνια της επανάστασης μέχρι και σήμερα η μεσσηνιακή πρωτεύουσα παρά τις καταστροφές που έχει υποστεί, καταφέρνει να ξεπερνάει τα προβλήματα , έχοντας μετατραπεί σε πόλη σύμβολο σθένους και θέλησης.
Να πας στην Καλαμάτα-Γεωτρόπιο 158
Η κεντρική οδός Αριστομένους , που ενώνει την παλιά πόλη με την παραλία και είναι η καρδιά της εμπορικής κίνησης της Καλαμάτας , μας οδηγεί στο πάρκο του ΟΣΕ που έχει δημιουργηθεί σε μια τεράστια έκταση , που κάποτε ήταν τα μηχανοστάσια , με τα παλιά βαγόνια και τις ατμομηχανές των τραίνων να αποτελούν στολίδια μιας άλλης εποχής, αλλά και λειτουργικούς χώρους παιχνιδιού για τους μικρούς επισκέπτες. Το πάρκο είναι μια πανέμορφη όαση με τεχνητούς λόφους, λίμνες και συντριβάνια και καθώς το καλοκαίρι εδώ διαρκεί περισσότερο και ο ήλιος της Μεσόγειου είναι πιο καυτός, αποτελεί πηγή δροσιάς για τους καλαματιανούς. Αφήνουμε τη δροσιά τις πάπιες και τη συναυλία των πουλιών και κατευθυνόμαστε στην καρδιά του ιστορικού κέντρου της πόλης για μια επίσκεψη στο Μπενάκειο Αρχαιολογικό Μουσείο που βρίσκεται στη συμβολή των οδών Μπενάκη και Παπάζογλου. To μουσείο, είναι ένα αληθινό κόσμημα για την Καλαμάτα, καθώς η θαυμάσια αρχαιολογική του έκθεση, με τα σπάνια και πλούσια ευρήματα έχει αποτελέσει ένα αρμονικό σύνολο με το ιστορικό διατηρητέο κτίριο. Πρόκειται για ένα οίκημα ενετικού τύπου, από τα αξιολογότερα της πόλης το οποίο στεγάζει μια πλούσια συλλογή αρχαιοτήτων που προέρχονται από διάφορες περιοχές της Μεσσηνίας και χρονολογούνται από την εποχή του Χαλκού μέχρι τους Ρωμαϊκούς Χρόνους. Το όνομά του το οφείλει στον Αντώνιο Μπενάκη, ιδρυτή του ομώνυμου μουσείου της Αθήνας και δωρίστηκε στην αρχαιολογική Υπηρεσία από τους κληρονόμους του το 1962, ύστερα από δική του επιθυμία. Στο διώροφο αρχοντικό της ιστορικής οικογένειας Κυριακού, στεγάζεται το Λαογραφικό και Ιστορικό Μουσείο το οποίο εκθέτει αρχειακό υλικό και αντικείμενα των επωνύμων και ανωνύμων αγωνιστών του ’21. Στον εκθεσιακό χώρο του ισογείου υπάρχουν πληροφορίες και εικόνες από τη ζωή της παλιάς Καλαμάτας καθώς και μικρές αλλά σημαντικές ενότητες που ανασυνθέτουν την εικόνα του παραδοσιακού τρόπου ζωής και ο ργάνωσης της περιοχής.
Να πας στην Καλαμάτα-Γεωτρόπιο 158
Αφήνουμε το ιστορικό κέντρο της πόλης και με κατεύθυνση προς την παραλία, λίγο πριν το λιμάνι αντικρίζουμε δεξιά μας να υψώνονται οι τεράστιοι σκούροι όγκοι των παλιών Κυλινδρόμυλων Μεσσηνίας <<Ευαγγελίστρια>>,σύμβολα ,μαζί με τις καπνοβιομηχανίες και το εργοστάσιο Οίνων και Οινοπνευμάτων της εκρηκτικής εμπορικής και βιομηχανικής ανάπτυξης της Καλαμάτας των αρχών του εικοστού αιώνα. Η ανάπτυξη αυτή ήταν η συνέχεια της οικονομικής ευμάρειας που είχαν δημιουργήσει οι <<φάμπρικες>>του μεταξιού στην πόλη , ενός προϊόντος που αποτέλεσε σύμβολο της νεώτερης ιστορίας της, καθώς όλον τον 19ον αιώνα μέχρι τις αρχές του 20ου αποτελούσε το κύριο εξαγώγιμο προϊόν της περιοχής. Το φυτώριο της τοπικής οικοτεχνίας αναπτύχθηκε μέσα από το περίφημο εργαστήρι της μονής Καλογραιών , του Αγίου Κωνσταντίνου. Στα τέλη του 19ου αιώνα οι μοναχές έχουν υπό την επίβλεψή τους περίπου 100 μαθητευόμενες νέες κοπέλες και παράγουν μαζί με την οικιακή υφαντουργία τα περίφημα και πολυβραβευμένα καλαματιανά μαντίλια. Την παράδοση σήμερα συντηρούν τα λιγοστά αλλά εκλεκτά υφαντά και μεταξωτά της μονής του Αγίου Κωνσταντίνου που εξακολουθούν να μας θυμίζουν το παραδοσιακό τραγουδάκι:
<< Σαν πας στην Καλαμάτα
και ‘ρθείς με το καλό
φέρε μ’ ένα μαντίλι να δένω στο λαιμό >>
Σύμβολο της εμπορικής και βιομηχανικής ακμής των αρχών του 20ου αιώνα το μεγάλο εμπορικό λιμάνι της Καλαμάτας, γίνεται ο σύνδεσμος της πόλης με τα μεγάλα κέντρα της Μεσογείου , του Αιγαίου, και της Κασπίας θάλασσας . Τα βασικά αγροτικά προϊόντα της Μεσσηνίας αλλά και ολόκληρης της νότιας Πελοποννήσου όπως τα σύκα και η μαύρη σταφίδα μαζί με τα βιομηχανικά προϊόντα φεύγουν απ’ εδώ για τις αγορές του κόσμου και από εκεί καταφθάνουν πρώτες ύλες και σύγχρονος μηχανολογικός εξοπλισμός που δημιουργούν μεγάλη οικονομική ανάπτυξη στην Καλαμάτα η οποία σε κοινωνικό επίπεδο εκδηλώνεται με την ίδρυση σχολείων, συλλόγων και την έκδοση μεγάλου αριθμού εφημερίδων και εντύπων. Θαυμάσια δείγματα αυτής της ακμής αποτελούν σήμερα τα νεοκλασικά κτίρια του λιμανιού στα οποία στεγάζονται το Τελωνείο, το Λιμεναρχείο και το Ταχυδρομικό γραφείο της παραλίας. Μετά τον πόλεμο το λιμάνι νεκρώνεται. Οι περισσότερες καπνοβιομηχανίες κλείνουν, το 1960 διαλύεται το μεγάλο εργοστάσιο οίνων και οινοπνευμάτων, οι αλευρόμυλοι <<Ευαγγελίστρια>>, σταματούν τη λειτουργία τους και τα άλλοτε ανάρπαστα στο εξωτερικό αγροτικά προϊόντα όπως τα σύκα και η σταφίδα δε βρίσκουν πια αγορές.
Να πας στην Καλαμάτα-Γεωτρόπιο 158
Η ζωή αλλάζει και μπορεί το όραμα της βιομηχανικής ανάπτυξης της πόλης να χάθηκε, η Καλαμάτα όμως αναζητεί νέους προσανατολισμούς σε άλλους τομείς όπως είναι ο πολιτισμός και ο τουρισμός. Από τα μέσα της δεκαετίας του ’80 έχουν αρχίσει να δημιουργούνται νέοι πολιτιστικοί θεσμοί όπως το Δημοτικό Περιφερειακό Θέατρο Καλαμάτας και η Δημοτική Επιχείρηση Πολιτιστικής Ανάπτυξης με τομείς χορού, εικαστικών και μουσικής. Τον Φεβρουάριο του 1995 το ΥΠΠΟ και ο Δήμος Καλαμάτας με σκοπό την πολιτιστική εξειδίκευση της πόλης δημιούργησαν το <<Διεθνές Κέντρο Χορού>>, το οποίο οργανώνεται τα τελευταία χρόνια με μεγάλη επιτυχία. Στο ΔΙΚΕΧΟ παρουσιάζονται τα νέα διεθνή ρεύματα , ενισχύεται η εγχώρια χορογραφία και γίνονται εκπαιδευτικά σεμινάρια πάνω στο χορό. Με τη δημιουργία παράλληλα, στη δυτική παραλία μεγάλης και σύγχρονης μαρίνας σκαφών, με την πεντακάθαρη βραβευμένη μήκους περίπου τριών χιλιομέτρων παραλία της με το ξεχωριστό περιβάλλον της καθώς συνδιάζει σε πολύ μικρή απόσταση το βουνό την θάλασσα και τους ιστορικούς και αρχαιολογικούς τόπους έχει χαράξει νέους δρόμους για ανάπτυξη ποιοτική που να καλύπτει σύγχρονες ανάγκες. Πριν αποχαιρετήσουμε την όμορφη νύμφη της Μεσσογείου, ακολουθούμε μετά από παρότρυνση των καλαματιανών φίλων την διαδρομή της ανάβασης στον Ταΰγετο για ν’ απολαύσουμε την μαγευτική θέα από το βουνό. Ο ήλιος ετοιμάζεται να κρυφτεί πίσω απ’ το Λυκόδημο, το ήμερο βουνό της Πυλίας , αφήνοντας το μούχρωμα να σκεπάσει σαν πέπλο αρχαϊκής κόρης τον ελαιόκαμπο, ένα πέπλο που ξεκινάει από το όρος Ιθώμη και καταλήγει στην ήρεμη και γαλήνια θάλασσα και στην πόλη που καθώς αρχίζει να φωτίζεται απ’ τα ηλεκτρικά της φώτα μοιάζει σα να πυρακτώνει την φανταστική ρομφαία που σχηματίζει η απέραντη αμμουδιά του Μεσσηνιακού κόλπου.
Η Μονεμβάσια, ή Μονεμβασία, ή Μονεμβασιά, ή Μονοβάσια, Μονεμβασσιά, Μονεμβάσσια, Μικρό Γιβραλτάρ αλλά και Βράχος, γνωστή στους Φράγκους ως Μαλβαζία ή Μαλβαζούϊ. Στην αρχαιότητα ονομαζόταν “Άκρα Μίνωα” όπως περιγράφει στα Λακωνικά ο Παυσανίας και ήταν ενωμένη σε μεγάλο μήκος με την ξηρά, είναι μια μικρή ιστορική πόλη της ανατολικής Πελοποννήσου, της επαρχίας Επιδαύρου Λιμηράς, στο Νομό Λακωνίας.
Η παλιά πόλη δεν προσφέρεται για όσους προτιμούν τις ανέσεις του σύγχρονου πολιτισμού. Τα ξενοδοχεία ακολουθούν πιστά το παλιό παραδοσιακό στυλ της περιοχής. Τις τοπικές σπεσιαλιτέ θα έχετε τη δυνατότητα να τις γευτείτε στα γραφικά ταβερνάκια, τα οποία είναι διακοσμημένα κυρίως με πέτρα και ξύλο. Αξίζει τον κόπο να κάνετε μια βόλτα και στην άνω πόλη, Επάνω Κάστρο ή Γουλά, από όπου θα μαγευτείτε από τη θέα προς την κάτω πόλη, ανάμεσα στο μπλε του ουρανού και του Μυρτώου Πελάγους, μπροστά από την επιβλητική εκκλησία της Αγίας Σοφίας, έναν οκταγωνικό ναό με τρούλο, που ταυτίζεται από τους ερευνητές με τη μονή Oδηγήτριας του 1150.
Ο ποιητής 
Αμέτρητοι θρύλοι και παραδόσεις συνδέονται με το βουνό, στο οποίο έζησαν θεοί και ήρωες της μυθολογίας. Το Μαίναλο ήταν η κατοικία τού Πάνα, του τραγοπόδαρου θεού των ποιμνίων και των βοσκών, σε αυτό παρουσιαζόταν συχνά η θεά Δήμητρα, σε αυτό περιφέρονταν οι Νύμφες.
Το χειμώνα η Βυτίνα, σκεπασμένη συχνά από χιόνια, προσφέρει ένα μοναδικό θέαμα. Εξ’ άλλου φημίζεται για το υγιεινό κλίμα της. Έως το 1940 μάλιστα αποτελούσε τόπο αποθεραπείας ατόμων με νοσήματα θώρακος με δύο σανατόρια σε λειτουργία, την “Ιθώμη”, στην πλαγιά του Μαινάλου πάνω από την κωμόπολη, και τη “Μάνα του Στρατιώτου” κοντά στα Μαγούλιανα. Και τα δύο σήμερα δεν λειτουργούν. Το δεύτερο είχε ιδρύσει η αδελφή του Παύλου Μελά, η Μαρία Παπαδοπούλου, για τους στρατιώτες και παλαιούς πολεμιστές των Βαλκανικών αγώνων. Με το κλίμα, τη γραφικότητα και η θέση της η κωμόπολη εξακολουθεί να προσελκύει πολλούς επισκέπτες όλες τις εποχές. Ιδιαίτερα τις αργίες αποτελεί το συνηθισμένο τόπο εξόρμησης επισκεπτών από την Αθήνα, την Πελοπόννησο και την γύρω περιοχή. Για την εξυπηρέτησή τους υπάρχει πολύ καλή τουριστική υποδομή και αρκετές ξενοδοχειακές μονάδες μέσα στη Βυτίνα, όπως και στην γύρω περιοχή.
Η ιστορική διαδρομή της Βυτίνας είναι αξιόλογη. Σύμφωνα με την επικρατέστερη εκδοχή χτίστηκε το 350 μ.Χ. μετά τη διάλυση της αρχαίας αρκαδικής κώμης του Μεθυδρίου. Το όνομά της σύμφωνα με μια εκδοχή προέρχεται από τη λέξη βυθός, επειδή η παλιά κωμόπολη ήταν χτισμένη στο βάθος μιας λεκάνης τριγυρισμένης από λόφους. Μια άλλη εκδοχή δέχεται ότι το όνομά της έχει σλαβική προέλευση και οφείλεται στους Σλάβους που είχαν κατοικήσει την περιοχή και αργότερα εξελληνίσθησαν. Η αρχική θέση της κωμόπολης ήταν 3 χιλ. ΒΑ στη θέση Δαμασκηνιά. Αργότερα, και λόγω του ψυχρού κλίματος, οι κάτοικοι μετακινήθηκαν προς τον ποταμό Μυλάοντα, κοντά στο γεφύρι Ζαρζί, ενώ χρησιμοποιούσαν σαν τόπο παραθερισμού την πλαγιά της Κάτω Βυτίνας. Τελικά μετεγκαταστάθηκαν εκεί μέχρι την επανάσταση του 1821.
