Το νερό, πηγή και σύμβολο ζωής

Το νερό, πηγή και σύμβολο ζωής

 Γεωτρόπιο-374Το νερό, πηγή και σύμβολο ζωής

Κείμενα Κώστας Χριστοφιλόπουλος

Φωτογραφία Βασίλης Λάππας

Γεωτρόπιο τεύχος 374 16 Ιουνίου 2007

Φωτογραφία Ημέρας 12 Σεπτεμβρίου 2019Ένα ταξίδι στην αρχέγονη ουσία που συμβολίζει το νερό, μοιάζει σαν ένα ταξίδι στην ίδια την ύπαρξη, ένα ταξίδι στην γεμάτη ιερή δύναμη, την κύρια μαγική και θεραπευτική.

Το νερό με μια τελετουργία μύησης προσφέρει «νέα γέννηση», με μια τελετουργία μαγική θεραπεύει, χάρη στα νεκρικά τελετουργικά προσφέρει μετά θάνατον αναγέννηση. Το «αθάνατο νερό», η «πηγή της νεότητας», το «νερό της ζωής» αποτελούν διαφορετικές μυθικές εκφράσεις της ίδιας αλήθειας, ότι δηλαδή στο νερό ενυπάρχουν η ζωή και η αιωνιότητα.

«Η συγκίνησή μου καθώς την έβλεπα να βγαίνει απ’ το νερό ολόγυμνη ήταν μεγάλη, όχι επειδή έβλεπα την ίδια τη θεία μου γυμνή, αλλά γιατί φανερώθηκε ξαφνικά μπροστά μου το γυναικείο σώμα στη θηλυκή αιωνιότητα. Ο άνθρωπος δεν σκέφτεται τα πράγματα μόνο κάτω απ’ την αιώνια μορφή τους, αλλά τα αισθάνεται κάτω απ’ τη μορφή αυτή» Τζούλιαν Μπέντα

Η επαφή με το νερό ενέχει πάντα την αναγέννηση. Η κατάδυση σ’ αυτό συμβολίζει την επιστροφή στο άμορφο, την ολοκληρωτική αναγέννηση και αυτό γιατί τα νερά καταργούν όλες τις μορφές, καταργούν κάθε «ιστορία», εξαγνίζοντας, αναγεννώντας και ανανεώνοντας ταυτόχρονα. Καταργώντας την ιστορία, τα νερά επαναφέρουν έστω και για λίγο την αγνότητα των απαρχών.

«Τι κάποτες ελύσανε των πέπλων τις περόνες
και στο τρεχούμενο νερό τ’ ωραίο της Ιπποκρήνης
στον Ελικώνα λούζονταν και το βουνό κρατούσε
γαλήνη του μεσημεριού και λούζονταν…»
Όμηρος

Το νερό, πηγή και σύμβολο ζωής, έγινε από τα πανάρχαια χρόνια αντικείμενο λατρείας και ένα από τα βασικότερα στοιχεία των κοσμολογικών αντιλήψεων όλων των λαών. Στην αρχαία Ελλάδα, για παράδειγμα, είναι γνωστοί οι μύθοι για τα “όρκια” και τα “Στύγια” ύδατα, για δαίμονες και νύμφες των νερών, για προσωποποιήσεις λιμνών και ποταμών και γενικά οι πληροφορίες των κειμένων για μια υδατολατρεία, που βιώνεται και στις ιουδαϊκές παραδόσεις και καθαγιάζεται από τον χριστιανισμό.

Φωτογραφία Ημέρας 17-Μαΐου 2020-Βασίλης Λάππας
Πάντα υπάρχει χρόνος, για μια καλύτερη ζωή.

Ζωοδότρα δύναμη το νερό, δεν θα μπορούσε να σταματήσει να εμπνέει τους ανθρώπους και στη νέα θρησκεία κατέχει εξέχουσα θέση στην τέλεση των μυστηρίων της, καθώς και στις ευχές της.

Το συναντάμε στα μυστήρια του Βαπτίσματος και της Θείας Ευχαριστίας, στις ακολουθίες των Αγιασμών, στις ευχές για εξασφάλιση επάρκειας νερού και αποκατάσταση της καθαρότητας μολυσμένων υδάτων, αλλά και σε άλλες εκκλησιαστικές ευχές που συνδέονται με τη ναυτική, αγροτική και κτηνοτροφική ζωή του ελληνικού λαού.
Οι απαρχές της μυθολογίας του νερού πρέπει να αναζητηθούν στα τρομερά ύδατα της Στυγός που βρίσκονταν στο Χελμό.

Στα «Στύγια Ύδατα», αφηγείται ο μύθος, βούτηξε η Θέτις το γιο της Αχιλλέα, για να γίνει αθάνατος, αλλά το μέρος από το οποίο τον κράτησε έμεινε τρωτό, όπως απέδειξε το βέλος του Πάρη, που τον σκότωσε.

Η Στύγα ήταν μια θεότητα, που οι θεοί ορκίζονται στο όνομά της.
Ο Όμηρος παρουσιάζει εξάλλου την Ήρα να λέει «μάρτυράς μου η γη κι ο πλατύς ουρανός που απλώνεται πάνω από τα κεφάλια σας και η Στύγα που τα νερά της κυλούν από ψηλά μέσα στη γη».
Ο Ησίοδος την αναφέρει ως «πρωτότοκη κόρη του Ωκεανού με τη γοργή φυρονεριά, τη μισητή από τους αθάνατους, την τρομερή τη Στύγα. Το όμορφο παλάτι της, εκεί που κατοικεί μακριά από τους άλλους θεούς, υψώνεται από πελώριους βράχους στεφανωμένο, πάνω σε κολόνες αργυρές, που προς τον ουρανό ανεβαίνουν, στηριγμένο.

Αν κάποιος ένοχος κριθεί ψευτιάς, η Ίριδα, από τον Δία σταλμένη για να καθιερώσει το μεγάλο όρκο των θεών, πηγαίνει μακριά και μέσα σε χρυσό λαγήνι φέρνει εκείνο το ξακουστό νερό, που πάντα κρύο πέφτει από ενός βράχου την κορυφή. Τα περισσότερα νερά της Στύγας που από την ιερή πηγή της αναβλύζουν, κάτω από τα έγκατα κυλούν της απέραντης γης, μέσα στο σκοτάδι και του Ωκεανού βραχίονας γίνονται. Το ένα δέκατο από αυτά τα νερά είναι προορισμένο για τον όρκο. Τα άλλα εννιά φιδώνουν ολόγυρα στη γη και στου υγρού του κάμπου την πλατιά τη ράχη κι ύστερα στη θάλασσα χύνονται και χίλιους ασημένιους στρόβιλους, ρουφήχτρες, σχηματίζουν.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ ΗΜΕΡΑΣ-24 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 2020-ΒΑΣΙΛΗΣ ΛΑΠΠΑΣΚαι το νερό που πέφτει από το βράχο είναι για τιμωρία των θεών. Αν ένας από τους αθάνατους, που κατοικούν στη χιονισμένη κορυφή του Ολύμπου, επίορκος φανεί κάνοντας σπονδές με το νερό της Στύγας, χάνει για ένα χρόνο της ζωής του την πνοή, μήτε το νέκταρ μήτε την αμβροσία πια γεύεται και μένει ξαπλωμένος στο κρεβάτι, δίχως ν’ αναπνέει, δίχως να μιλεί, σε νάρκη βυθισμένος. Κι όταν έπειτα από μια ολόκληρη χρονιά τελειώσει της “αρρώστιας” του η περίοδος, σε βάσανα καινούργια είναι καταδικασμένος, χρόνια ολόκληρα εννιά ζει από τους αθανάτους χώρια, μακριά, χωρίς να παίρνει στα συμβούλια και τα συμπόσια μέρος και ξαναμπαίνει στην παρέα των θεών που κατοικούν στον Όλυμπο, το δέκατο χρόνο μοναχά. Έτσι αφιέρωσαν στον όρκο οι θεοί το αθάνατο νερό της Στύγας, τούτο το πανάρχαιο νερό, που διασχίζει και περνά κακοτράχαλα και βραχιασμένα μέρη».

Τα ποτάμια

Η θεοποίηση των ποταμών κατέχει μεγάλο μέρος της αρχαίας Ελληνικής μυθολογίας.

Φωτογραφία Ημέρας 19-Μαΐου 2020-Βασίλης Λάππας
Για να ζήσω κάθε εποχή και ν’ απολαύσω την κάθε μου στιγμή Χριστέ μου, χάρισε μου το γαλάζιο τ’ ουρανού σου.

Ο Ωκεανός είναι γιος της Γαίας και του Ουρανού και έχει σύζυγο την Τηθύ. Μαζί της απέκτησε τρεις χιλιάδες γιους, τα βουερά ποτάμια, και τρεις χιλιάδες θυγατέρες, τις Ωκεανίδες που κυβερνούν τις βαθιές πηγές.
Οι Νύμφες, θεότητες των γλυκών νερών, ήταν κόρες του Δία. Συνήθως όμως θεωρούνταν κόρες του θεού-ποταμού της περιοχής. Κατοικούσαν κοντά στους ποταμούς αλλά και στα βουνά από όπου πηγάζουν οι ποταμοί. Έτσι, έχουμε τις Ορεστιάδες, Νύμφες των δασών, τις Ναϊάδες, Νύμφες των ποταμών και των πηγών και τις Αμαδρυάδες, Νύμφες των δένδρων.
Οι Ναϊάδες ζούσαν σε σπήλαια κοντά στις πηγές των ποταμών, αλλά και κάτω από αυτούς και τότε έπαιρναν το όνομα του ποταμού. Όταν οι πηγές ήταν ιαματικές, τότε προσέφεραν οι άνθρωποι θυσία στη Νύμφη της κάθε πηγής.
Αλλά οι Νύμφες είχαν και προφητικές ικανότητες και εκτελούσαν χρέη διερμηνέων της θέλησης των θεών. Μερικές φορές όμως τις έπιανε το σκανταλιάρικό τους και τότε έλεγαν στους ανθρώπους τρελά πράγματα, με αποτέλεσμα αυτοί να χάνουν τα λογικά τους.

Στον Αχέροντα ποταμόΟ ποταμός του Άδη είναι ο ποταμός Αχέροντας, αυτόν που έπρεπε να διαπλεύσει η ψυχή με οδηγό εκείνον τον κακότροπο και αποκρουστικό γέροντα, το Χάροντα, για να φτάσει εκεί όπου θα κατοικούσε για πάντα.

Δείτε και αυτό…

ΣΤΑ ΠΕΤΡΙΝΑ ΓΕΦΥΡΙΑ ΤΗΣ ΗΠΕΙΡΟΥ

Το-Ηπειρώτικο-τραγούδι-της-φύσης-vVassilis-Lappas-001Το  θεογέφυρο  είναι ένα  σπάνιο  γεωλογικό φαινόμενο, έργο  των  ορμητικών νερών  του  Καλαμά, έχει  μήκος  περίπου 45 μέτρα, πλάτος 3-4 μέτρα και  ύψος  περίπου  20  μέτρα.  Το  σχήμα του  είναι  τοξοτό,  όμοιο  με  τα  πέτρινα  γεφύρια  των  ηπειρωτών μαστόρων, λες και  η φύση  θέλησε να  σεβαστεί  την  παράδοση  της  περιοχής.  Όπως  συνηθίζεται  για  κάθε  εντυπωσιακό  και  αξιοθαύμαστο  δημιούργημα της  φύσης, έτσι  και  το  θεογέφυρο, αγκαλιάστηκε  από  παραδόσεις  και  θρύλους. Λέει  λοιπόν  μια  παράδοση , πως  μια  γυναίκα  λεχώνα  από  το  Λίθινο  πήγε στο  μοναστήρι  απέναντι, για  ν’ ανάψει  τα  καντήλια  του, αφήνοντας  πίσω  το  παιδί της  να  κοιμάται.  Το  πέρασμα  του  ποταμού  γινόταν  με  μια  πρόχειρη ξύλινη  γέφυρα.  Καθώς  έφθασε  στο  μοναστήρι  άρχισε  να πέφτει δυνατή  βροχή.

της, γονατίζει  και  προσεύχεται. Τότε  στο  σημείο  που  υπήρχε  η  ξύλινη  γέφυρα  εμφανίστηκε  ένας  πελώριος βράχος  ο  οποίος  ένωσε  τις  δύο  όχθες  του  Καλαμά, κάτι  που  αποδόθηκε  από  τους  χωριανούς  σε  θαύμα  και  γι’ αυτό  ονόμασαν  το  φυσικό  γεφύρι  που  δημιουργήθηκε, θεογέφυρο. Πολλοί  ιστορικοί  και  λόγιοι  έχουν  γράψει  για  τη  μοναδική  ομορφιά που  έχει το  πέρασμα  των   νερών του  ποταμού μέσα  απ’ την  τρύπα  του βράχου, ανάμεσά  τους  ο  Λόρδος  Βύρων, ο  Παναγιώτης  Αραβαντινός και ο  Ιωάννης  Λαμπρίδης.

Το  ποτάμι  θέριεψε . Τα  νερά  του  φούσκωσαν  και  παρέσυραν  την  ξύλινη  γέφυρα. Στο  γυρισμό  της  η  γυναίκα  βλέπει  τη  γέφυρα  να λείπει και  γεμάτη  αγωνία για να  περάσει  απέναντι  και  να  πάει  στο  παιδί

 

«Τα νερά του πέφτουν από μεγάλο ύψος, κυλούν και εξακολουθούν να ρέουν. Επάνω και μέσα στον αφρό των αλλεπαλλήλων πτώσεων, βλέπω να παίζουν μεγάλες και διάφανες σαν από κρύσταλλο σφαίρες, που τις κρατούν στα χέρια τους αφροντυμένες μπαλλερίνες. Τις βλέπω να παίζουν και να πηδούν και να συγκρούονται, πότε παρασυρόμενες από τα ορμητικά νερά, και πότε ξεφεύγοντας και ανεβαίνοντας, καθώς  μπαλόνια που ξεγλιστρούν μέσα από τα χέρια παιδιών εκστατικών σε κήπους ή πλατείες. Και τις βλέπω να ξαναπιάνονται απ’ τα νερά και να χοροπηδούν πάλι στον αφρό, που άσπρος σαν γάλα, αγάλλεται στο κύλισμά του, ραντίζοντας τον θεατή και τα πέριξ κλαδιά, με την δροσιά του υγρού ψιμυθίου που σκορπά, σαν σύννεφο ελαφράς βροχής, στην βοερή καταβαράθρωσί της, η πτώσις των υδάτων».

                                                                                                   Ανδρέας Εμπειρίκος

ΛΑΔΩΝΑΣ

Η περιοχή του Λάδωνα έχει συνδεθεί με πολλούς αρχαίους μύθους και οι πλούσιες  αναφορές της ελληνικής μυθολογίας, δίκαια τον χαρακτηρίζουν σαν ένα από τα μυθικά ποτάμια της Αρχαίας Ελλάδας. Ένας από τους κορυφαίους μύθους είναι αυτός του τραγοπόδαρου θεού Πάνα και της νύμφης Σύριγγας. Ο Πάνας περιφερόταν συχνά στην περιοχή του Λάδωνα. Όταν είδε εκεί την ωραία νύμφη άρχισε να την κυνηγά και την πλησίασε. Τότε αυτή εξαντλημένη, έφτασε στις όχθες του ποταμού και παρακάλεσε τον Λάδωνα να την βοηθήσει. Εκείνος, μόλις είδε τον Πάνα να την πλησιάζει, την μεταμόρφωσε σε καλαμιά. Τότε ο Πάνας έκοψε μερικά καλάμια, τα ένωσε μεταξύ τους και σχημάτισε το δικό του χαρακτηριστικό σε μορφή και ήχο μουσικό όργανο που ονομάστηκε σύριγγα.

Εδώ επίσης λουζόταν η θεά Δήμητρα και εδώ κυνηγούσε  η θεά του κυνηγίου Άρτεμις. Στο μέρος αυτό διαδραματίστηκε ο μύθος του Λεύκιππου που ντύθηκε γυναίκα, για να βρίσκεται κοντά στη αγαπημένη του νύμφη Δάφνη, πράξη που πλήρωσε με την ζωή του, όταν αποκαλύφτηκε. Κοντά στην κοίτη του, στα όμορφα δάση του Σόρωνα -που πιο πάνω ονομάζονται και Αφροδίσια όρη – η Αφροδίτη συναντιόταν με τον παράνομο εραστή της θεό Άρη

Τέλος στον Λάδωνα έπιασε το ελάφι ο Ηρακλής μετά από επιτυχή καταδίωξη και εδώ ο θεός Απόλλωνας ερωτεύτηκε την κόρη του Λάδωνα Δάφνη. Μάλιστα ο περιηγητής Παυσανίας τόσο εντυπωσιάστηκε  από την ομορφιά του φυσικού τοπίου του Λάδωνα και από τις διασωζόμενες παραδόσεις και μύθους στην εποχή του, που έγραψε στα «Αρκαδικά-Αχαϊκά»:

«Ο Λάδων έχει το ωραιότερο νερό από όλους τους ποταμούς της Ελλάδος. Φημίζεται άλλωστε μεταξύ των ανθρώπων, λόγω της Δάφνης και των σχετιζομένων με αυτήν παραδόσεων…Κατά την ομορφιά βεβαίως δεν είναι δεύτερος από κανέναν άλλο ποταμό βαρβαρικό ή Ελληνικό…»

Ο αρχέγονος και ο λαϊκός άνθρωπος ήξερε την αξία του νερού, γι’ αυτό και το φοβόταν. Υπολόγιζε τη δύναμή του και, κατ’ επέκταση, την εκδίκησή του. Δεν είναι άλλωστε τυχαία τα πιστεύω για τα στόμια του Άδη , που ξεκινούσαν ακριβώς από υδάτινες επιφάνειες. Είναι γνωστός ο Αχέροντας ποταμός στη Θεσπρωτία, αλλά και η θαλασσινή σπηλιά στο Ακρωτήριο Ταίναρο της Μάνης. Φοβόταν λοιπόν ο παραδοσιακός άνθρωπος το νερό γιατί το σεβόταν. Κι είναι ακριβώς η έλλειψη του φόβου και του σεβασμού που πηγάζει από τη σημερινή αλαζονεία του ανθρώπου για την παντοδυναμία του πάνω στη φύση, με τις ανεξέλεγκτες γεωτρήσεις, τη σπατάλη ή τη ρύπανση του νερού.

Διάβασε και αυτό...

Δάφνη-Στρέζοβα-δάσος με δρυς

Η θάλασσα
Όταν η θάλασσα λυσσομανούσε, ήταν ο Ποσειδώνας που «καβάλα» στα ατίθασα άλογά του ξεχυνόταν αγριεμένος. Και όταν η θάλασσα έπαιρνε το γλαυκό της-πρασινογάλαζο- χρώμα, ήταν ο Γλαύκος, που πότε σαν Γλαύκη, πότε σαν Λάμια, πότε σαν γεράκι και πότε σαν Σειρήνα φόβιζε, απειλούσε και γοήτευε τους ναυτικούς. Αλλά δεν ήταν μόνο οι θεοί. Όταν ο αέρας έλεγε το δικό του αγριεμένο ή απαλό τραγούδι έτσι όπως πέρναγε πάνω από τα νερά, ήταν οι Σειρήνες. Είχαν κεφάλι γυναίκας και σώμα πουλιού και με το γοητευτικό τραγούδι τους προσπαθούσαν να παρασύρουν τους ναυτικούς στο χαμό. Ήταν και η Σκύλλα, τέρας φοβερό που ζούσε σε μια σπηλιά και κατάπινε τους ναυτικούς, με τη Χάρυβδη, που τρεις φορές την ημέρα ξερνούσε τα νερά και τρεις φορές τα ρουφούσε, βρίσκονταν στα στενά της Μεσσήνης στη Σικελία.

Το νερό το συναντάμε επίσης και στη γλώσσα , όπου οι πάμπολλες ετυμολογικές αναλύσεις του μας οδηγούν σε ποικίλα μονοπάτια σκέψης, το συναντάμε όμως και στη λαογραφία. Όλοι γνωρίζουμε τις δοξασίες για το «αμίλητο νερό», το «νερό που κοιμάται», τους δράκους που φυλάνε τις βρύσες ή τους αγίους που αναλαμβάνουν τον ρόλο τιμωρού, μας το δείχνει άλλωστε και ο διάκοσμός τους. Τα έθιμα για το τάισμα της βρύσης την Πρωτοχρονιά ζουν ακόμη σε πολλά μέρη της Ελλάδας, όπως επιβιώνουν και τα δημοτικά τραγούδια που υμνούν το νερό και που στις παραδοσιακές τελετουργίες του γάμου αποκτούσαν εντονότερο συμβολισμό.
Ως αέναη πηγή ζωής, το νερό συνδέθηκε με την έννοια της αθανασίας. Του αποδόθηκαν μαντικές ιδιότητες και η χρήση του στα διάφορα στάδια της ζωής του ανθρώπου απέβλεπε στην κάθαρση και προσέβλεπε στην εξιλαστήρια δύναμή του. Έτσι, την ώρα του τοκετού ρίχνουν νερό στην επίτοκο, για να κυλήσει το μωρό «σαν νερό».
Μετά το γάμο, η νύφη κάνει το «κέρασμα της βρύσης», προσφέρει δηλαδή στη βρύση ψωμί ή καρπούς, για να εξευμενίσει τις δυνάμεις του νερού.
Στο θάνατο, χύνεται όλο το νερό του σπιτιού για να ξεπλύνουν το μίασμα του θανάτου και όσοι μετέχουν στην κηδεία πρέπει να πλύνουν τα χέρια τους.
Το νερό της λησμονιάς πίνουν οι νεκροί για να ξεχάσουν τον απάνω κόσμο.
Μύθοι, θρύλοι, παραδόσεις καταδεικνύουν την πανταχού παρουσία του ζωοποιού χθόνιου δώρου.

Σας προτείνουμε…

Το Ηπειρώτικο τραγούδι της φύσης

Το νερό, πηγή και σύμβολο ζωής

Εάν σας άρεσε το αφιέρωμα, παρακαλώ μοιραστείτε το με φίλους σας. Η δύναμη του ιστολογίου είναι οι αναγνώστες του…..εσείς.

Δεν επιτρέπεται η αντιγραφή και αναδημοσίευση μέρους ή ολόκληρου άρθρου του περιοδικού. Δεν επιτρέπεται και η αναμετάδοση των ηχητικών κειμένων μας σε οποιαδήποτε μορφή και προβολή, δίχως τη γραπτή αδείας μας.


Φωτογραφία ημέρας 24 Οκτώβριος 2018a

ΒΙΤΣΑ Κ. Ζαγόρι Συλλογή Φωτογραφίας

ΒΙΤΣΑ Κ. Ζαγόρι Συλλογή Φωτογραφίας

Βίτσα «Ο Φυσικός μας Πλούτος

Κείμενα: Δημήτρης Η. Λούκας & Βασίλης Λάππας

Φωτογραφία: Βασίλης Λάππας

Επιστροφή στο άρθρο ΒΙΤΣΑ: Ο Φυσικός μας πλούτος

Βίτσα  παραδοσιακός οικισμός με μεγάλο αρχιτεκτονικό, ιστορικό, και οικολογικό ενδιαφέρον. Είναι περιοχή πλούσια σε βλάστηση, με μεγάλη ιστορία, και πολιτισμό. Βρίσκεται στο Κεντρικό Ζαγόρι, σε απόσταση 36 χιλ. από την πόλη των Ιωαννίνων, και μόλις περίπου 10 χιλ. πριν το Μονοδένδρι, σε μια περιοχή απαράμιλλου φυσικού κάλλους, όπου τη καθιστά μοναδική στην Ελλάδα, αλλά και στον κόσμο.

Βίτσα – Ο Φυσικός μας Πλούτος

ΒΙΤΣΑ Κ. Ζαγόρι Συλλογή Φωτογραφίας

Όλοι εμείς, που εργαζόμαστε με ένα κοινό όραμα, την αγάπης μας για το τόπο μας, για τα Ελληνικά σχήματα και χρώματα,  προσπαθούμε μέσα από την πλούσια συλλογή μας με φωτογραφίες, Βίντεο, Time Lapses, να σας τις προσφέρουμε και να σας έχουμε μαζί μας σε κάθε ταξίδι μας σε κάθε γωνιά της Ελλάδας 

Εάν σας άρεσε το αφιέρωμα,  παρακαλώ μοιραστείτε το με φίλους σας, κοινοποιήστε το στα social media. Η δύναμη του ιστολογίου είναι οι αναγνώστες του…..εσείς.

 

Δεν επιτρέπεται η αντιγραφή και αναδημοσίευση μέρους ή ολόκληρου άρθρου του περιοδικού. Δεν επιτρέπεται και η αναμετάδοση των ηχητικών κειμένων μας σε οποιαδήποτε μορφή και προβολή, δίχως τη γραπτή  αδείας μας.

ΒΥΤΙΝΑ-Η-ΚΑΡΔΙΑ-ΤΟΥ-ΜΑΙΝΑΛΟΥ

Βυτίνα: Η καρδιά του Μαινάλου

Βυτίνα: Η καρδιά του Μαινάλου

Κείμενα Κώστας Χριστοφιλόπουλος

Φωτογραφία Βασίλης Λάππας

 

Χτισμένη σε υψόμετρο χιλίων μέτρων περίπου, σε μια κοιλάδα στους πρόποδες του ελατοσκέπαστου Μαινάλου, η Βυτίνα έχει μαγευτική θέση και είναι από τα πιο γραφικούς οικισμούς της Ελλάδας. Αποτελεί ένα ιδεώδη τόπο χειμερινού και θερινού τουρισμού και ορμητήριο εξόρμησης για τη γνωριμία της ορεινής Αρκαδίας.

Το Μαίναλο αποτελεί έναν ενιαίο φυσικό, πολιτιστικό και ιστορικό χώρο. Τα παρθένα και αρχέγονα τοπία του, η βιολογική του ποικιλότητα, η θέση του στην συμβολή των αξόνων επικοινωνίας της χλωρίδας και πανίδας της Πελοποννήσου συνιστούν σε συνδυασμό με το ιστορικό – οικιστικό του πρόσωπο, ένα σημαντικό οικοσύστημα και ένα υψηλής στάθμης φυσικό και ανθρώπινο περιβάλλον.

Αμέτρητοι θρύλοι και παραδόσεις συνδέονται με το βουνό, στο οποίο έζησαν  θεοί και ήρωες της μυθολογίας. Το Μαίναλο ήταν η κατοικία τού Πάνα, του τραγοπόδαρου θεού των ποιμνίων και των βοσκών, σε αυτό  παρουσιαζόταν συχνά η θεά Δήμητρα, σε αυτό περιφέρονταν οι Νύμφες.

Τα ειδυλλιακά του τοπία ενέπνευσαν τον Γκαίτε, τον Βιργίλιο, τον Πουσέν και πολλούς άλλους ποιητές και φιλοσόφους, και υμνήθηκαν από αυτούς. Μάλιστα, σύμφωνα με το Βιργίλιο το Μαίναλο “πάντα ακούει τα ερωτικά τραγούδια των βοσκών και του Πάνα, που παίζει τη φλογέρα του”. Η φιλοσοφική τάση και σχολή της “Αρκαδίας” – παγκόσμια γνωστή και δημοφιλής μέχρι τις μέρες μας – στο βουνό αυτό οφείλει τη γέννησή της. Μέσα και γύρω από του Μαίναλο ξεδιπλώνεται η ιστορική διαδρομή δεκάδων αιώνων ελληνικής ιστορίας. Διάσπαρτο από πολλά γραφικά και ιστορικά χωριά, Δημητσάνα, Στεμνίτσα, Βυτίνα, Λαγκάδια, Αλωνίσταινα, Λιμποβίστι, Λεβίδι, Μαγούλιανα, Πιάνα, Ζιγοβίστι, Πυργάκι, Βαλτεσινίκο και άλλα, γεμάτο από απομεινάρια αρχαίων και μεσαιωνικών οικισμών, από  ναούς, μοναστήρια, κρυφά σχολειά, πέτρινα γεφύρια, νερόμυλους, λιθόστρωτα και μονοπάτια,  το Μαίναλο αποτελεί πραγματικά ένα απέραντο πάρκο πολιτισμού και ιστορίας.

Το χειμώνα η Βυτίνα, σκεπασμένη συχνά από χιόνια, προσφέρει ένα μοναδικό θέαμα. Εξ’ άλλου φημίζεται για το υγιεινό κλίμα της. Έως το 1940 μάλιστα αποτελούσε τόπο αποθεραπείας ατόμων με νοσήματα θώρακος με δύο σανατόρια σε λειτουργία, την “Ιθώμη”, στην πλαγιά του Μαινάλου πάνω από την κωμόπολη, και τη “Μάνα του Στρατιώτου” κοντά στα Μαγούλιανα. Και τα δύο σήμερα δεν λειτουργούν. Το δεύτερο είχε ιδρύσει η αδελφή του Παύλου Μελά, η Μαρία Παπαδοπούλου, για τους στρατιώτες και παλαιούς πολεμιστές των Βαλκανικών αγώνων. Με το κλίμα, τη γραφικότητα   και η θέση της η κωμόπολη εξακολουθεί να προσελκύει πολλούς επισκέπτες όλες τις εποχές. Ιδιαίτερα τις αργίες αποτελεί το συνηθισμένο τόπο εξόρμησης επισκεπτών από την Αθήνα, την Πελοπόννησο και την γύρω περιοχή. Για την εξυπηρέτησή τους υπάρχει πολύ καλή τουριστική υποδομή και αρκετές ξενοδοχειακές μονάδες μέσα στη Βυτίνα, όπως και στην γύρω περιοχή.

Η ιστορική διαδρομή της Βυτίνας είναι αξιόλογη. Σύμφωνα με την επικρατέστερη εκδοχή χτίστηκε το 350 μ.Χ. μετά τη διάλυση της αρχαίας αρκαδικής κώμης  του Μεθυδρίου. Το όνομά της σύμφωνα με μια εκδοχή προέρχεται από τη λέξη βυθός, επειδή η παλιά κωμόπολη ήταν χτισμένη στο βάθος μιας λεκάνης τριγυρισμένης από λόφους. Μια άλλη εκδοχή δέχεται ότι το όνομά της έχει σλαβική προέλευση και οφείλεται  στους Σλάβους που είχαν κατοικήσει την περιοχή και αργότερα εξελληνίσθησαν. Η αρχική θέση της   κωμόπολης ήταν 3 χιλ. ΒΑ στη θέση Δαμασκηνιά. Αργότερα, και λόγω του ψυχρού κλίματος, οι κάτοικοι μετακινήθηκαν προς τον ποταμό Μυλάοντα, κοντά στο γεφύρι Ζαρζί, ενώ χρησιμοποιούσαν σαν τόπο παραθερισμού την πλαγιά της Κάτω Βυτίνας. Τελικά μετεγκαταστάθηκαν εκεί  μέχρι την επανάσταση του 1821.

Η περιοχή της Βυτίνας είχε αναγνωρισθεί κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας σαν “βακούφιο” και   εθεωρείτο ιερή. Η συμβολή της στον   απελευθερωτικό αγώνα ήταν σημαντική. Εκεί   γινόταν η τροφοδοσία με ψωμί του επαναστατικού στρατού και η περίθαλψη των τραυματιών. Η περιοχή έδωσε στην επανάσταση πολλούς αγωνιστές και άξιους οπλαρχηγούς και καπεταναίους, πολλοί από τους οποίους έπεσαν στα πεδία των μαχών. Για την ενεργή συμμετοχή της στην επανάσταση, τα στρατεύματα του Ιμπραήμ πυρπόλησαν την Κάτω Βυτίνα  επτά φορές το 1825 και το 1826. Έγιναν τότε  πολλοί διωγμοί και υπήρξαν πολλά θύματα, με χαρακτηριστικό παράδειγμα την ηρωίδα Ελένη Λιαροπούλου, τη “Βυτιναία Σουλιώτισσα”, η οποία για να μη πέσει στα χέρια των Τούρκων, πήδηξε στο γκρεμό από το βράχο “Κότρωνα”. Οι κάτοικοι που διασώθηκαν έχτισαν αργότερα τη σημερινή Βυτίνα, ενώ άλλοι έφυγαν σε πιο εύφορες περιοχές, όπως του Άργους, της Πάτρας και του Πύργου Ηλείας (Βυτινέικα).

Μετά την απελευθέρωση η Βυτίνα γνώρισε αξιόλογη ανάπτυξη. Υπήρξε εμπορικό κέντρο ολόκληρης της περιοχής με σημαντική τοπική οικονομία και βιοτεχνία. Ιδιαίτερα ήκμασε κατά την περιόδο 1920-1940, οπότε και λειτουργούσε η γνωστή Δασοκομική Σχολή, με αξιόλογη τουριστική κίνηση και εμπόριο. Τα χρόνια της κατοχής, σε συνδυασμό με την ανάπτυξη της τροχαίας συγκοινωνίας, σηματοδότησαν αργότερα το μαζικό ρεύμα της μετανάστευσης με αποτέλεσμα τη συρρίκνωση του πληθυσμού και τον οικονομικό μαρασμό.

Ωστόσο τα τελευταία χρόνια παρατηρείται αξιόλογη οικοδομική και τουριστική δραστηριότητα στην περιοχή. Έχουν κτισθεί αρκετές τουριστικές μονάδες, καταστήματα και παραθεριστικά σπίτια. Επίσης έχουν αναστηλωθεί και ανακαινισθεί πολλά παλιά σπίτια. Η Βυτίνα προσπαθεί να ευθυγραμμισθεί με τα κελεύσματα των καιρών και να κρατήσει τη θέση που της ανήκει στην καρδιά της ορεινής Αρκαδίας, στην καρδιά της Πελοποννήσου.

Η Βυτίνα είναι γενέτειρα του ιστορικού Κωνσταντίνου Παπαρρηγόπουλου και του Βασιλείου Οικονομίδη.   Οι προτομές τους, του πρώτου στην κεντρική πλατεία και του δεύτερου στην ομώνυμη μικρή πλατεία μαρτυρούν τη συμβολή της στα γράμματα και τις επιστήμες.

Κέντρο της κωμόπολης είναι η όμορφη κεντρική πλατεία με την αξιόλογη πετρόκτιστη εκκλησία του Αγίου Τρύφωνα, δημιούργημα ντόπιων μαστόρων με το φημισμένο τοπικό μαύρο μάρμαρο. Δίπλα της το Δημαρχείο και γύρω  οι περισσότερες ταβέρνες, καφενεία, καφετέριες, όπως και καταστήματα με τοπικά προϊόντα (γαλακτοκομικά, ζυμαρικά, τοπική ξυλοτεχνία, μέλι, βότανα, καρύδια και όσπρια). Ιδιαίτερη μνεία θα πρέπει να γίνει σε ένα υπέροχο παραδοσιακό παλιό φούρνο, που βρίσκεται σε ένα δρομάκι κοντά στην πλατεία. Η Βυτίνα φημίζεται για τα γαλακτομικά της προϊόντα, όπως και το μέλι από κωνοφόρα και τα κρεατικά της.

Σημαντική θέση στην τοπική παραγωγή και οικονομία κατείχαν παλαιότερα η ξυλοτεχνία και υφαντουργία που ανθούσαν στην ευρύτερη περιοχή. Ιδιαίτερα στη Βυτίνα λειτουργούσαν  αρκετά εργαστήρια ξυλοτεχνίας (με βάση την καρυδιά, οξιά και τον τοπικό κέδρο) και υφαντουργεία. Αξιομνημόνευτοι είναι οι “Αργαλειοί” που λειτούργησαν την περίοδο του 1928, και στους οποίους οι νέες της περιοχής παρήγαγαν εξαιρετικά υφαντά .

Κοντά στην κεντρική πλατεία βρίσκεται η Βιβλιοθήκη της Βυτίνας, με αξιόλογο ιστορικό αρχείο για την περιοχή. Αξιόλογο κτίσμα είναι το πετρόκτιστο “Ελληνικό Σχολείο”, ένα ιστορικό κτίριο που συνδέεται με την ιστορική σχολή της Βυτίνας. Από το λόφο του Αϊ-Λιά, στην πάνω γειτονιά, προσφέρεται όμορφη θέα στην κωμόπολη. Στην πλατεία της Βυτίνας, σε νεόδμητο κτίριο στεγάζεται αξιόλογο Λαογραφικό Μουσείο. Το Λαογραφικό Μουσείο Βυτίνας στεγάζεται σε νέο πετρόκτιστο ισόγειο κτίριο στο πάνω μέρος της κεντρικής πλατείας  της Βυτίνας. Σε ένα άνετο και ιδιαίτερα φροντισμένο χώρο εκτίθενται  650 παλαιά αντικείμενα της καθημερινής ζωής: ποιμενικά, γεωργικά και υλοτομικά εργαλεία, παλαιές μηχανές, πλήρες τσαγκαράδικο, εκκλησιαστικά είδη, οικιακά σκεύη, σίδερα, παλαιά φωτιστικά, πήλινα δοχεία, ενδύματα,  πλήρης αργαλειός, στολές, παλιές φωτογραφίες, παλιά έπιπλα κ.α. Το Μουσείο ανήκει στο Δήμο Βυτίνας.

Υπέροχο επίσης είναι – ιδιαίτερα το φθινόπωρο και την άνοιξη – ένα ρομαντικό δενδροσκέπαστο δρομάκι στην είσοδο της Βυτίνας, ο “Δρόμος της Αγάπης” που περνά από το ξενοδοχείο “Βίλα Βάλος”. Νοτιοανατολικά της Βυτίνας βρίσκεται το λατομείο που δίνει το φημισμένο διακοσμητικό μαύρο μάρμαρο.

Άφθονες είναι οι εξορμήσεις που μπορεί να κάνει κανείς με αφετηρία τη Βυτίνα. Μια συνήθης και εύκολη πλέον εξόρμηση είναι στο χιονοδρομικό κέντρο της Οστρακίνας μέσω ασφάλτινου δρόμου. Στη θέση “Οροπέδιο της Οστρακίνας” κοντά στην κορυφή του Μαινάλου και σε υψόμετρο 1600μ., βρίσκεται σύγχρονο χιονοδρομικό κέντρο και  ορειβατικό καταφύγιο. Το χιονοδρομικό κέντρο προσφέρει μια από τις καλύτερες πίστες για σκι στην Ελλάδα και προσελκύει πολλούς φίλους του σπορ από την Πελοπόννησο και την Αθήνα.  Διαθέτει σαλέ με εντευκτήριο και εστιατόριο, 3 αναβατήρες μεταφοράς 200, 350 και 500/ατόμων ανά ώρα και 5 πίστες.

Από την Οστρακίνα περνά το Ευρωπαϊκό Μονοπάτι Μεγάλων Διαδρομών Ε4.Στο δρόμο για τα Λαγκάδια, 3 χιλ. από τη Βυτίνα βρίσκεται το ξενοδοχείο Ξενία σε μαγευτική τοποθεσία μέσα στο ελατόδασος. Αμέσως μετά, είναι ένα όμορφο camping που προσφέρεται για θερινή διαμονή.  Κοντά στη Βυτίνα βρίσκονται τα ιστορικά  μοναστήρια της Κερνίτσας και των Αγίων Θεοδώρων.  Επίσης, στο δρόμο από την Τρίπολη και 3χιλ. πριν τη Βυτίνα, στις παρυφές του Μαινάλου, είναι η “πηγή του Παυσανία”, την οποία αναφέρει ο Παυσανίας στα “Αρκαδικά”.

Διάβασε και αυτό.....


Το Χωριό των αγαλμάτων το Σιδηρόκαστρο

Βυτίνα: Η καρδιά του Μαινάλου

Εάν σας άρεσε το αφιέρωμα,  παρακαλώ μοιραστείτε το με φίλους. Η δύναμη του ιστολογίου είναι οι αναγνώστες του…..εσείς.

Δεν επιτρέπεται η αντιγραφή και αναδημοσίευση μέρους ή ολόκληρου άρθρου του περιοδικού. Δεν επιτρέπεται και η αναμετάδοση των ηχητικών κειμένων μας σε οποιαδήποτε μορφή και προβολή, δίχως τη γραπτή  αδείας μας.

Φωτογραφία Ημέρας Μάρτιος-2019
ΙΩΑΝΝΙΝΑ-ΤΟ-ΚΟΣΜΗΜΑ-ΒΑΣΙΛΗΣ-ΛΑΠΠΑΣ-010

Συλλογή Φωτογραφίας “Ιωάννινα το Κόσμημα της Ηπείρου”

 Συλλογή Φωτογραφίας “Ιωάννινα το Κόσμημα της Ηπείρου”

Κείμενα Κώστας Χριστοφιλόπουλος
Φωτογραφία Βασίλης Λάππας

“Παμβώτιδα η Λίμνη” Ποίηση  Δ. Λούκα Προέδρου ΕΔΣΤΕ
(Ένωση Δημοσιογράφων και Συγγραφέων Τουρισμού Ελλάδος)

 Τεύχος 188 15 Νοεμβρίου 2003

 

 

 

Διαβάστε και αυτό…

“Παμβώτιδα η Λίμνη” Ποίηση  Δ. Λούκα Προέδρου ΕΔΣΤΕ (Ένωση Δημοσιογράφων και Συγγραφέων Τουρισμού Ελλάδος)

https://classic63.com/παμβώτιδα-η-λίμνη-των-εραστών/

 


https://classic63.com/φωτογραφία-ημέρας-απρίλιος-2018/


Δείτε και αυτό…

Συλλογή Φωτογραφίας Λαογραφικό Μουσείο Τατιάνας Ντέρου

 

Συλλογή Φωτογραφίας “Ιωάννινα το Κόσμημα της Ηπείρου”

Εάν σας άρεσε το αφιέρωμα,  παρακαλώ μοιραστείτε το με φίλους. Η δύναμη του ιστολογίου είναι οι αναγνώστες του…..εσείς.

 

 

Δεν επιτρέπεται η αντιγραφή και αναδημοσίευση μέρους ή ολόκληρου άρθρου του περιοδικού. Δεν επιτρέπεται και η αναμετάδοση των ηχητικών κειμένων μας σε οποιαδήποτε μορφή και προβολή, δίχως τη γραπτή  αδείας μας.

 

ΙΩΑΝΝΙΝΑ-ΤΟ-ΚΟΣΜΗΜΑ-ΒΑΣΙΛΗΣ-ΛΑΠΠΑΣ-007
ΙΩΑΝΝΙΝΑ-ΤΟ-ΚΟΣΜΗΜΑ-ΒΑΣΙΛΗΣ-ΛΑΠΠΑΣ-004

ΑΚΡΟ-Θαλάσσιες Διαδρομές οι Τίτλοι της λήξης

ΑΚΡΟ-Θαλάσσιες Διαδρομές οι Τίτλοι της λήξης

Ο περίπατός μας στις ακροθαλασσιές τελείωσε, τα φώτα έσβησαν και έφτασε η ώρα του απολογισμού.

 

Χρώματα και Σχήματα, Πρόσωπα Χαρούμενα και Χαμογελαστά, Ελπίδα και Όνειρα, Νέες Συνεργασίες και Νέες Φιλίες, συνθέτουν τον απολογισμό μας από τις ΑΚΡΟ-Θαλάσσιες Διαδρομές.

Μίας διαδρομής που ξεκίνησε από ένα όραμα και πραγματοποιήθηκε, μέσα από μία πολύ όμορφη συνεργασία με την ΕΦΕ (Ελληνική Φωτογραφική Εταιρεία) και την KL GALLERY Vassilis Lappas στο Match Point, Αινιάνος 1, στην Πλατεία Βικτωρίας, από 16 έως και 30 Σεπτεμβρίου 2017.

Θαυμάσαμε και είχαμε την τιμή να φιλοξενούμε έργα Ζωγραφικής του Ρουσσέτου Σιγάλα, της Μαρίας Καρζή, της Τέρρυ Ζήκου και πολλών ακόμη ζωγράφων και εικαστικών.

Φωτογραφίες από μέλη της ΕΦΕ και της φωτογραφικής ομάδας ΕΛΛΑΔΑ ΣΧΗΜΑ ΚΑΙ ΧΡΩΜΑ που πλέον μετονομάστηκε σε ΑΝΑΚΑΛΥΠΤΩ ΤΗ ΧΩΡΑ ΜΟΥ.

Βραδιά γεμάτη Χρώματα και Σχήματα, μέσα από τις προβολές Ηχοραμάτων, Διαποραμάτων, Time Lapse, Video art,  ταινίες μικρού μήκους από τον πανελλήνιο  διαγωνισμό 2017, που διοργάνωσε η ΕΦΕ.

Βραδιά αφιέρωμα στην Ήπειρο, με προβολή  Ηχοράματος του Φωτογράφου – Σκηνοθέτη, Βασίλη Λάππα, με τίτλο «Βίκος-Θύαμις: Χρονικό στις Εποχές». Ένα έργο επενδυμένο με μουσική του Terry Oldfield,  ξεδιπλώνοντας μία φωτογραφική διαδρομή μέσα από τις τέσσερις εποχές του χρόνου στο πανέμορφο Ζαγόρι και την περιοχή του Καλαμά, γνωστού από την αρχαιότητα ως Θύαμις.

Εκπρόσωποι από την Ομοσπονδία «Καθαρός Καλαμάς» μας ανέπτυξαν το πρόβλημα που ταλανίζει χρόνια τώρα την περιοχή του Καλαμά με  τη ρύπανση από τα απόβλητα και τα πολλαπλά προβλήματα που απορρέουν από αυτό.

Η Αθηνά Ρούση από το THE LADY TOURS και η Άννα Αγραφιώτη από το Selfnsoulfitness, μέσα από μια εμπειρία χρόνων, μας μύησαν στο Βιωματικό Τουρισμό και τι σημάνει αυτό.

Ενθουσιαστήκαμε από την προβολή και ομιλία με τον τίτλο «Αισθητική και τρόποι προσέγγισης στη Φωτογραφία Δρόμου» από τον πολυβραβευμένο Φωτογράφο, Κυριάκο Αζαδέλη και στη συνέχεια της Βραδιάς η Violet Papa μοιράστηκε μαζί μας την επαφή της με το χώρο της Φωτογραφίας και των graffiti – street Art, ξεκινώντας με μια ιστορική αναδρομή. Μας εξήγησε έννοιες και όρους, που είναι άγνωστοι στο ευρύ κοινό. Η Violet Papa ασχολείται με το χώρο της φωτογραφίας και των graffiti – street art τα τελευταία 5 χρόνια.

Οι τίτλοι του τέλους και αυτής της εκδήλωσης έπεσαν, αλλά νέα σχέδια και νέοι οραματισμοί ήδη ανέτειλαν και ανανεώνουμε το ραντεβού μας…

Συμμετοχές:

Συμμετέχουν οι παρακάτω φωτογράφοι μέλη της ΕΦΕ:

ΚΑΖΑΓΛΗ ΑΝΤΑ
ΧΑΤΖΗΣΤΕΦΑΝΟΥ ΑΝΝΑ ΜΑΡΙΑ
ΣΟΦΙΑΝΟΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ
ΖΑΡΑΦΩΝΙΤΗΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ
ΙΩΑΝΝΟΥ ΕΛΕΝΗ
ΛΑΜΠΡΟΠΟΥΛΟΥ ΕΥΑ
ΠΑΠΑΔΕΑΣ ΓΙΑΝΝΗΣ
ΚΥΡΟΠΟΥΛΟΣ ΓΙΩΡΓΟΣ
ΙΩΑΝΝΙΔΗΣ ΜΠΑΜΠΗΣ
ΚΟΥΡΤΗΣ ΚΩΣΤΑΣ
ΛΕΥΘΕΡΙΩΤΗΣ ΚΩΣΤΑΣ
ΑΣΛΑΝΟΓΛΟΥ ΜΑΡΙΑ -ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ
ΣΚΙΛΟΔΗΜΟΥ ΜΑΡΙΑ
ΜΟΣΧΟΓΙΑΝΑΚΗΣ ΠΑΝΟΣ
ΜΠΑΛΑΧΟΥΤΗ ΡΑΝΙΑ
ΜΕΝΔΡΙΝΟΥ ΣΜΑΡΑΓΔΑ
ΘΩΜΑΣ ΣΠΥΡΟΣ
ΚΑΛΟΓΙΑΝΝΗ ΒΙΚΗ
ΖΟΡΜΠΑΣ ΧΡΗΣΤΟΣ
ΚΙΝΤΩΝΗΣ ΧΡΗΣΤΟΣ
ΤΣΙΓΚΑΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ

Συμμετέχουν οι παρακάτω φωτογράφοι μέλη της Φωτογραφικής ομάδας ΕΛΛΑΔΑ ΣΧΗΜΑ ΚΑΙ ΧΡΩΜΑ

ΘΑΝΟΣ ΕΥΘΥΜΕΡΟΣ
ΔΗΜΗΤΡΑ ΝΤΟΥΡΟΥΝΤΑ
ΕΛΕΑΝΑ ΚΟΥΝΟΥΠΑ
ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΤΟΓΙΑ
ΟΛΓΑ ΑΛΕΞΟΠΟΥΛΟΥ
ΜΕΝΙΑ ΜΠΟΓΕΑ
ΣΟΦΙΑ ΤΖΙΜΑ
ΣΟΦΙΑΝΝΑ ΑΓΓΕΛΟΠΟΥΛΟΥ

ΖΩΓΡΑΦΙΚΗ

ΡΟΥΣΣΕΤΟΣ ΣΙΓΑΛΑΣ
ΜΑΡΙΑ ΚΑΡΖΗ
ΤΕΡΡΥ ΖΗΚΟΥ
ΕΥΔΟΞΙΑ ΚΟΡΟΜΑΝΖΟΥ
ΒΑΣΙΛΙΝΑ ΜΑΥΡΑΓΑΝΗ