Θέλω πολύ στην Κύθνο να πάω-01

Θέλω πολύ στην Κύθνο να πάω

Θέλω πολύ στην Κύθνο να πάω

Κείμενα, Ποίηση: Δημήτρης Η. Λούκας (Πρόεδρος Ένωσης Δημοσιογράφων και Συγγραφέων Τουρισμού Ελλάδος – ΕΔΣΤΕ-)
Φωτογραφία-Video-Time Lapse: Βασίλης Λάππας

Αν ταξιδέψω,
Θέλω πολύ στην Κύθνο να πάω,
Το νησί που Θερμιά το λένε.
Αιγαιοπελαγίτικο, χαρούμενο,
λευκό, κυκλαδίτικο νησί.

Θέλω να αφουγκραστώ,
τις πέτρες τις ηλιοκαμένες,
να μου μιλήσουν για τους προγόνους μου
και κει, σε μια ξερολιθιά
να γείρω και να κλάψω,
για το χτες, που έχει φύγει…

Συλλογή Φωτογραφίας Κύθνος

Θέλω πολύ στην Κύθνο να πάω-02Καθώς το πλοίο φθάνει στην Κύθνο, ή Θερμιά όπως την λένε οι ντόπιοι, τα Αιγαιοπελαγίτικα χρώματα απλώνονται μπροστά στον επισκέπτη, το λευκό των σπιτιών, το γαλάζιο τ` ουρανού και το βαθύ μπλε της θάλασσας εναλλάσσονται μαζί με την καφετιά απόχρωση της πέτρας.

Θέλω πολύ στην Κύθνο να πάω-03Στη Χώρα της Κύθνου αναδεικνύεται η γνήσια γαλήνη. Η Χώρα είναι ένας οικισμός ο οποίος κρατάει σφιχτά στην αγκαλιά του τα λευκά σπίτια με τις ολάνθιστες αυλές τα πλακόστρωτα σοκάκια τις γραφικές πλατείες, καθώς και τις αναρίθμητες εκκλησίες. Στη Χώρα τα καλντερίμια γιομίζουν από ντόπιους κατοίκους, που κινούνται ως το μεσημέρι, γιατί μετά ο οικισμός ερημώνει, επειδή ο μεσημεριανός ύπνος είναι κανόνας απαράβατος.

Στο κεντρικό σοκάκι βρίσκει κανείς μικρά μπαράκια, καφέ και ταβερνάκια.
Στον οικισμό συναντάμε την εκκλησία του Αγίου Σάββα ( κτίσμα του 17ου αιώνα ), καθώς και την Αγία Τριάδα και τον Άγιο Νικόλα.

Η Χώρα που την αποκαλούν Κύθνο (ή Μεσσαριά ) είναι από τους παλαιότερους οικισμούς του νησιού.

Θέλω πολύ στην Κύθνο να πάω-17Μετά τη Χώρα, ο επόμενος οικισμός ονομάζεται Δρυοπίδα.
Κτίστηκε στην κοιλότητα μιας ρεματιάς, προκειμένου να προστατευθεί από τους πειρατές.
Η Δρυοπίδα παραβαίνει την αρχιτεκτονική των Κυκλάδων, έχει παράδοση στην Κεραμική τέχνη, και προστατεύεται από τους ανέμους και χρησιμοποιεί στις σκεπές των σπιτιών κεραμίδια. Οι γειτονιές της Δρυοπίδας είναι σημαντικές, όπως του Γαλατά και η Πιάτσα.
Εδώ συναντάμε ένα μικρό υπαίθριο θέατρο και το σπήλαιο καταφύκι, καθώς και δύο αξιόλογα Μουσεία.

Θέλω πολύ στην Κύθνο να πάω-18Το Δαιδαλώδες σπήλαιο Καταφύκι στη Δρυοπίδα, λένε πως είναι ένα από τα σπουδαιότερα των Βαλκανίων, που έχει υποστεί καταστροφές από την εξόρυξη σιδήρου. Παρόλα αυτά διατηρεί σημαντικό μέρος από σταλακτικό διάκοσμο. Σήμερα το σπήλαιο είναι κλειστό για εργασίες συντήρησης.

Θέλω πολύ στην Κύθνο να πάωΗ Κύθνος έχει πολλά αρχαιολογικά ευρήματα και ένα από αυτά είναι η οχυρωμένη πόλη Βρυόκαστρο.

Στην κορυφή της Ακρόπολης υπάρχει ένα ιερό ( αφιερωμένο στη θεά Δήμητρα). Το Βρυοκαστράκι ήταν ο φυσικός κυματοθραύστης του αρχαίου λιμανιού.

Όταν εγκαταλείφτηκε το Βρυόκαστρο η αρχαία πρωτεύουσα του νησιού, οι κάτοικοι μετέφεραν στο ύψωμα του κατακέφαλου, που το οχύρωσαν. Τοπικοί θρύλοι το ταυτίζουν με το κάστρο της Ωριάς, όπου σώζονται δύο εκκλησίες, η Αγία Ελένη και η Αγία Τριάδα.

Εδώ υπάρχουν και οι δύο μικρές παραλίες, Γιαλούδι και Σκλάβου.

Θέλω πολύ στην Κύθνο να πάω-04Την καλύτερη θέα στο νησί την προσφέρει ο Προφήτης Ηλίας αρκεί κανείς να περπατήσει σε βατό χωματόδρομο 2,5 χιλιόμετρα, για να φτάσει στον πέτρινο μαντρότοιχο του Προφήτη Ηλία, από όπου η θέα είναι πανοραμική, προς όλα τα σημεία του ορίζοντα. Ο Προφήτης Ηλίας ανοικοδομήθηκε στα ερείπια αρχαίου ναού και λειτούργησε ως Μοναστήρι.

Η ατραξιόν του νησιού είναι η παραλία Κολόνα. Μια λωρίδα άμμου που μοιάζει με κολόνα, ενώνει τη νήσο Κύθνο με το νησάκι του Αγίου Λουκά και δημιουργούνται έτσι δυο υπήνεμοι κόλποι.

Θέλω πολύ στην Κύθνο να πάω-06Η Αγία Ειρήνη είναι ένας παραθαλάσσιος μικρός οικισμός με σαγηνευτική ομορφιά και γνήσιο κυκλαδίτικο χρώμα. Η Αγία Ειρήνη απέχει 1,1 χιλιόμετρο από το χωριό των Λουτρών και 6 χιλ. από τη Χώρα. Εκεί υπάρχει και το εκκλησάκι της Αγίας Ειρήνης, που έδωσε το όνομά του στο μικρό οικισμό. Ακριβώς πίσω από το εκκλησάκι βρίσκονται 3 μαρμάρινες πλάκες σε ανάμνηση των κυθνιακών γεγονότων, τα οποία συνδέονται με τη στάση εναντίον του Βασιλιά Όθωνα. (Αλλά ας δούμε την ιστορία που ακολουθεί: Αγία Ειρήνη/Αρίας).

Θέλω πολύ στην Κύθνο να πάωΑς κάνουμε μια βουτιά σε μια άγνωστη ιστορία που ονομάστηκε «Κυθνιακά». Την εξέγερση στη Σύρο εναντίον του Όθωνα (λόγω των αυστηρών κυβερνητικών μέτρων, που είχαν προκαλέσει συλλήψεις στην Αθήνα) από το λοχαγό Ν. Λεωτσάκο, ο οποίος μαζί με τον ανθυπολοχαγό πυροβολικού Περικλή Μωραϊτίνη και 30 στρατιώτες, με το πλοίο «Καρτεριά» έφτασαν στην Αγία Ειρήνη, κυνηγημένοι από τον ατμοδρόμωνα «Αμαλία», με πλοίαρχο τον Οθωνικό Λεωνίδα Μπαλάσκα (του ομώνυμου στρατοπέδου).
Μαζί με το φοιτητή Αγαμέμνονα Σκερβέλη κατάφεραν να ελευθερώσουν στη Χώρα τους Δημήτρη Καλλιφρονά, Επαμεινώνδα Δεληγεώργη, Αθανάσιο Πετσάλη και άλλους φυλακισμένους και να αντισταθούν στις βασιλικές δυνάμεις, για να νικηθούν και να θανατωθούν κοντά στα Λουτρά, δίπλα από το Εκκλησάκι της Αγίας ειρήνης, όπου ο Όθων είχε αξιοποιήσει την πρώτη ιαματική πηγή.

Οι «3 ήρωες της Κύθνου». Δίπλα στις επιτύμβιες πλάκες τους στέκει το αρχοντικό του φαροφύλακα, Καπετάν Κωνσταντή Βλαστάρη, το οποίο λειτουργεί ως ταβέρνα από τον εγγονό του, Κώστα Βλαστάρη και φέρει το όνομα της κόρης του τελευταίου «Σούμα», το οποίο σερβίρει δίπλα στο κύμα, παραδοσιακές συνταγές, καλαμάρι και σουπιές με το μελάνι τους, σερβιρισμένα με ντομάτα και αλειφούνι (κάτι σαν το σταμναγκάθι) που φύεται στα γύρω υψώματα) μέχρι και αστακούς και σκάρο, με τα εντόσθιά του κτυπημένα σε λαδολέμονο.

Θέλω πολύ στην Κύθνο να πάωΟι λιμνοσπηλιές της Τουρκάλας έχουν σχέση με τα μεταλλεία στην περιοχή. Για να κατηφορίσει κανείς στο απότομο άνοιγμα της μικρής Τουρκάλας χρειάζεται ψυχραιμία. Για να φτάσετε ανάμεσα από τα βράχια και τα θυμάρια θα φανεί μπροστά σας το τεράστιο και επικίνδυνο άνοιγμα της Τουρκάλας. Ένα σπήλαιο άγριας ομορφιάς, το οποίο όπως λένε επικοινωνεί με τη θάλασσα. Σε μικρή απόσταση βρίσκουμε και τη σπηλιά της Μικρής Τουρκάλας, με την εντυπωσιακή λιμνούλα.
Θέλω πολύ στην Κύθνο να πάωΗ Παναγιά Κανάλα είναι προστάτιδα της Κύθνου και τη συναντάμε στον ομώνυμο οικισμό. Κάποτε η Εκκλησία λειτουργούσε ως Μοναστήρι. Στην εκκλησία φυλάγεται και η θαυματουργή Εικόνα της Παναγίας, η οποία σύμφωνα με την παράδοση βρέθηκε από ψαράδες, οι οποίοι ψάρευαν στο κανάλι μεταξύ Κύθνου και Σερίφου, γι’ αυτό και ονομάσθηκε «Κανάλα». Κάθε χρόνο του Δεκαπενταύγουστου εορτάζεται η μνήμη της Παναγίας και η εικόνα, την οποία ζωγράφισε ο αγιογράφος Εμμανουήλ Σκορδίλης το 1575. Στην περιοχή γίνεται μεγάλο πανηγύρι και συμμετέχει και το Πολεμικό μας Ναυτικό. Τότε γίνεται και η αναπαράσταση της εύρεσης της εικόνας της Παναγίας.

Θέλω πολύ στην Κύθνο να πάωΟι παραλίες της Κύθνου

H παραλία της Κολώνας η ομορφότερη παραλία στο νησί της Κύθνου και η πιο διάσημη. Η παραλία βρίσκεται στο βορειοδυτικό τμήμα του νησιού, βόρεια του λιμανιού του Μέριχα και απέναντι από την επίσης όμορφη παραλία της Απόκρουσης. Η πρόσβαση μετά την Απόκρουση γίνεται μέσω ενός σχετικά δύσβατου χωματόδρομου, όμως είναι τόσο ιδιαίτερη η παραλία που πραγματικά θα σας αποζημιώσει.

Πρόκειται για μια αμμουδιά, μήκους 240 μέτρων περίπου, που ενώνει το νησί της Κύθνου με μια μικρή βραχονησίδα, αυτή του Αγίου Λουκά. Η λωρίδα της αμμουδιάς που ενώνει τις δύο στεριές προσομοιάζει με κολώνα, έτσι προκύπτει εξάλλου και η ονομασία της. Η θάλασσα βρέχει και τις δύο πλευρές της λωρίδας άμμου, με αποτέλεσμα να προκύπτουν δύο παραλίες με κοινή αμμουδιά, δημιουργώντας μια ξεχωριστή εικόνα.

Θέλω πολύ στην Κύθνο να πάωΑπόκρουση: Την προτιμούν όσοι έχουν σκάφος.
Αντώνηδες: Η παραλία βρίσκεται κάτω από την εκκλησία της Παναγίας της Κανάλας.
Άγιος Δημήτριος: Μικρός οικισμός με την ομώνυμη παραλία.
Γαϊδουρομάντρα: Ένας χωματόδρομος οδηγεί στην παραλία αυτή.
Επισκοπή: Η άσφαλτος οδηγεί στην ακτή.
Φλαμπουριά: Η αμμουδιά αυτή βρίσκεται μπροστά από τον ομώνυμο οικισμό και δίπλα από την εκκλησία της παναγιάς της Φλαμπουριανής.
Σχοινάρι: Μικρός κόλπος, βόρεια των Λουτρών.
Τα Λουτρά, τα βρίσκουμε στην άλλη πλευρά του νησιού, γνωστά για τις ιαματικές πηγές τους, που προσελκύουν κάθε χρόνο σημαντικό πλήθος επισκεπτών. Ο επισκέπτης έχει τη δυνατότητα να κάνει την ιαματική του εμβάπτιση μέσα σε μαρμάρινες μπανιέρες, τις ίδιες μπανιέρες όπου έπαιρναν το λουτρό τους ο Όθωνας και η Αμαλία, οι οποίοι και έφτιαξαν το χώρο. Το νερό έχει καταπληκτικές ιδιότητες ίασης γυναικολογικών παθήσεων, ψωρίασης και άλλων. Παλαιότερα υπήρχε η δυνατότητα παραμονής των υπό θεραπεία λουομένων σε ξενοδοχείο που αποτελούσε συνέχεια των εγκαταστάσεων των ιαματικών πηγών, που δυστυχώς σήμερα έχει εγκαταλειφθεί

Θέλω πολύ στην Κύθνο να πάω-22Εκκλησίες
Στο Μέριχα βρίσκουμε τις εκκλησίες Αγία Τριάδα (η πιο παλιά), Μεταμόρφωση του Σωτήρος (αξιόλογο τέμπλο), Αγίου Σάββα (17ου αιών). Λίγο πιο πάνω από το χωριό βρίσκουμε το Μοναστήρι της Παναγιάς του Νίκους (το 1821 λειτουργούσε ως κρυφό σχολειό).
Στη Δρυοπίδα βρίσκουμε τον άγιο Μηνά, με αξιόλογο τέμπλο και την Αγία Άννα.
Αιολικό Πάρκο
Στη Χώρα βρίσκουμε και το Αιολικό Πάρκο (για την αξιοποίηση των δυνατών κυκλαδίτικων ανέμων).

Θέλω πολύ στην Κύθνο να πάωΓεύσεις
Η Κύθνος ή Θερμιά σε καλούν να γευτείς παραδοσιακές λιχουδιές, που μπορούν να ικανοποιήσουν κάθε γαστρονομική ανησυχία των επισκεπτών της.
Θερμιώτικη τυρόπιττα, σύγκλινο (χοιρινό παστό), τα κολόπια (πίτα με ρύζι και σπανάκι), ψάρια σαβόρο, αλλά και σφουγγάτα (τυροκροκέτα), πιταρό (τυρόπιττα με ντόπιο τυρί). Επίσης αξίζουν τα αμυγδαλωτά της, οι κριθαρένιες κουλούρες, η κοπανιστή (κατσικίσιο τυρί) και το θαυμάσιο μέλι της.

Ψώνια
Αξίζει να ψωνίσει κανείς αμυγδαλωτά, κοπανιστή και τα πανέμορφα πήλινα και διακοσμητικά όστρακα.

Πανηγύρια
Της Αγίας τριάδας στη Χώρα, των Αγίων Αποστόλων στη Δρυοπίδα, της Παναγιάς, στην Παναγιά την Κανάλα και στην Παναγιά του Νίκους.

Πολιτιστικές Εκδηλώσεις
Τα «Κύθνια», τα οποία διοργανώνει ο Δήμος του νησιού από 1 – 10 Αυγούστου.

Συλλογή Φωτογραφίας Κύθνος

Συλλογή Φωτογραφίας Κύθνος

Διάβασε και αυτό…

Ύδρα -Η Ντίβα- του Αργοσαρωνικού

Θέλω πολύ στην Κύθνο να πάω

Εάν σας άρεσε το αφιέρωμα,  παρακαλώ μοιραστείτε το με φίλους. Η δύναμη του ιστολογίου είναι οι αναγνώστες του…..εσείς.

Δεν επιτρέπεται η αντιγραφή και αναδημοσίευση μέρους ή ολόκληρου άρθρου του περιοδικού. Δεν επιτρέπεται και η αναμετάδοση των ηχητικών κειμένων μας σε οποιαδήποτε μορφή και προβολή, δίχως τη γραπτή  αδείας μας.

Το-Ηπειρώτικο-τραγούδι-της-φύσης-vVassilis-Lappas-001
ΣΑΛΑΜΙΝΑ ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΙ ΦΥΣΙΚΗ ΟΜΟΡΦΙΑ-00

ΣΑΛΑΜΙΝΑ ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΙ ΦΥΣΙΚΗ ΟΜΟΡΦΙΑ

ΣΑΛΑΜΙΝΑ ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΙ ΦΥΣΙΚΗ ΟΜΟΡΦΙΑ

 

ΣΑΛΑΜΙΝΑ  ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΙ ΦΥΣΙΚΗ ΟΜΟΡΦΙΑ

Η ΠΑΤΡΙΔΑ ΤΟΥ ΟΜΗΡΙΚΟΥ ΑΙΑΝΤΑ

Επιμέλεια Κειμένου: Μαρία Ι. Μπούτση
Φωτογραφία Βασίλης Λάππας

Γενικά στοιχεία.

Η Σαλαμίνα είναι το μεγαλύτερο νησί του Σαρωνικού και το πιο κοντινό στις ακτές της Αττικής. Απέχει ανατολικά από το πέραμα, 1.200 μέτρα και βορειοδυτικά από τις ακτές της Μεγαρίδας, 500 μέτρα.
Έχει έκταση 93,5 τ. χλμ., μήκος ακτών περίπου 100 χλμ. και πληθυσμό 39.220. Διοικητικά ανήκει στο Νομό Αττικής, διαμέρισμα Πειραιά. Θρησκευτικά, μαζί με τα Μέγαρα ανήκουν στη Μητρόπολη Μεγάρων – Σαλαμίνος.
Πατρίδα του ομηρικού Αίαντα και του μεγάλου τραγικού Ευριπίδη, τόπος διαμονής και δημιουργίας του ποιητή Άγγελου Σικελιανού και φιλοξενίας του Γεωργίου Καραϊσκάκη, η Σαλαμίνα είναι ευρύτερα γνωστή στην παγκόσμια ιστορία για τη μεγαλύτερη Ναυμαχία των αιώνων, που έγινε στο στενό της το 480 π. Χ., από την έκβαση της οποίας με νίκη των Ελλήνων, διασώθηκε και αναπτύχθηκε ο ελληνικός πολιτισμός και διαδόθηκε στη Δύση και στον κόσμο.

Ονομασία.
Σύμφωνα με τη μυθολογία, το όνομα Σαλαμίνα δόθηκε στο νησί από τον Κυχρέα, για να τιμήσει τη μητέρα του Σαλαμίνα που ήταν αδελφή της Αίγινας και μια από τις 50 κόρες του ποτάμιου θεού Ασωπού.
Κατά την αρχαιότητα η Σαλαμίνα ήταν γνωστή με τα ονόματα Πιτυούσα (από το δένδρο πίτυς: πεύκος),
Σκιράς (από τον ήρωα Σκίρο) και Κυχρεία (από τον Κυχρέα). Το νησί είναι επίσης γνωστό ήδη από την αρχαιότητα και με την ονομασία Κούλουρη, που προέρχεται από το ακρωτήριο «Κόλουρις άκρα» (σήμερα  Πούντα), στο οποίο ήταν χτισμένη η αρχαία πόλη και το λιμάνι του 4ου αιώνα π. Χ.

Μυθολογία – Ιστορία. Στο νησί βασίλεψε ο Ασωπός ποταμός, αφού σκότωσε τον πρώτο βασιλιά του νησιού, τον Όφι. Την κόρη του Σαλαμίνα την αγάπησε παράφορα ο θεός της θάλασσας, Ποσειδώνας. Καρπός αυτού του έρωτα ήταν ο Κυχρέας (μισός άνθρωπος, μισός φίδι) ο οποίος βασίλεψε στο νησί. Ο Κυχρέας απέκτησε μια κόρη, τη Γλαύκη, η οποία παντρεύτηκε τον Τελαμώνα, γιο του Βασιλιά της Αίγινας Αιακού. Ο Τελαμώνας που διαδέχτηκε τον Κυχρέα στο θρόνο, απέκτησε δυο γιούς: τον Αίαντα (από τον γάμο του με την Περίβοια, κόρη του βασιλιά των Μεγάρων Αλκάθου) και τον Τεύκρο (από τον γάμο του με την Ησιόνη).
Τα δυο αδέλφια έλαβαν μέρος στον Τρωϊκό Πόλεμο με 12 πλοία. Βασιλιάς του νησιού τότε ήταν ο Αίαντας, ο οποίος περιγράφεται ως ένας από τους γενναιότερους Έλληνες. Το τέλος του όμως ήταν τραγικό. Αυτοκτόνησε, όταν νικήθηκε από τον Οδυσσέα στους αγώνες που έγιναν με έπαθλο τα όπλα του νεκρού Αχιλλέα. Μετά το τέλος του πολέμου επέστρεψαν στο νησί ο Τεύκρος με τον Ευρυσάκη, γιος του Αίαντα και της Τέκμησας.

Φωτογραφία Ημέρας Ιανουάριος 2018

Ο Τεύκρος αντιμετώπισε την οργή του πατέρα του Τελαμώνα, επειδή δεν εκδικήθηκε το θάνατο του αδελφού του. Έτσι εγκατέλειψε το νησί και πήγε στην Κύπρο, όπου ίδρυσε πόλη με το όνομα Σαλαμίνα, ενώ ο Ευρυσάκης βασίλεψε στο νησί και απέκτησε έναν γιό, τον Φιλαίο, που έγινε Αθηναίος πολίτης και δώρισε τη Σαλαμίνα στους Αθηναίους. Για αιώνες μετά, η Σαλαμίνα υπήρξε το…«μήλον της έριδος» μεταξύ Αθηνών και Μεγάρων. Κάποια εποχή η Σαλαμίνα βρέθηκε στην κατοχή των Μεγαρέων. Μετά δε την παρέμβαση του Σόλωνα η Σαλαμίνα τέθηκε υπό τον έλεγχο των Αθηναίων.
Κατά τους περσικούς πολέμους η Σαλαμίνα πρόσφερε ανεκτίμητη βοήθεια στους Αθηναίους και στους συμμάχους των κατά των Περσών και ιδιαίτερα έμεινε γνωστή στην ιστορία για την μεγάλη ναυμαχία που διεξήχθη στο στενό της το 480 π. Χ. Στη Σαλαμίνα, κατά την περίοδο της ναυμαχίας συναντώνται οι τρεις μεγαλύτεροι ποιητές των αιώνων.

ΣΑΛΑΜΙΝΑ--ΙΣΤΟΡΙΑ-ΚΑΙ-ΦΥΣΙΚΗ-ΟΜΟΡΦΙΑ-002

Ο Αισχύλος πολέμησε στη ναυμαχία και έγραψε γι’ αυτήν. Ο Σοφοκλής έφηβος έλαβε μέρος στα Επινίκια, ενώ ο τραγικότερος των τριών, ο Ευριπίδης γεννήθηκε στη Σαλαμίνα όταν διαδραματιζόταν το μεγάλο ιστορικό γεγονός.
Από ανασκαφές που ξεκίνησαν το 1994 με τον καθηγητή – αρχαιολόγο Γιάννο Λώλο, ανακαλύφθηκαν αρχαιολογικά ευρήματα στο σπήλαιο, όπου ο Ευριπίδης κατά τις ιστορικές πηγές έγραψε τα αθάνατα έργα του. Στο μονοπάτι που πάει προς το σπήλαιο ανακαλύφθηκε το ιερό του Διονύσου. Επίσης σε ανασκαφές, στα νότια του νησιού, στην περιοχή Κανάκια, βρέθηκαν ερείπια και θεμέλια κτισμάτων της Ομηρικής Σαλαμίνας.
Στη μετέπειτα ιστορία της, η Σαλαμίνα δέχτηκε κατά καιρούς διάφορες επιδρομές, όπως αυτές των Μακεδόνων, των Πελοποννησίων κ. λ. π. Ενδιάμεσα υπήρξαν περίοδοι ακμής και παρακμής. Από το 350 ως το 318 δόθηκε στη Σαλαμίνα η δυνατότητα να κόψει δικό της νόμισμα. Βυζαντινά ναϋδρια και τάφοι μαρτυρούν την ύπαρξη έντονης ζωής στο νησί, που όμως και αυτή απειλήθηκε από τους Ενετούς, τους πειρατές κ. α.

ΣΑΛΑΜΙΝΑ--ΙΣΤΟΡΙΑ-ΚΑΙ-ΦΥΣΙΚΗ-ΟΜΟΡΦΙΑ

Στα χρόνια της Τουρκοκρατίας, λόγω της θέσεως και της ασφάλειας, συνείσφερε θετικά στους αγώνες, ενώ ταυτόχρονα απολάμβανε ορισμένων προνομίων. Υπήρξε Καταφύγιο προσφύγων (όπως των Αθηναίων 1687 και κατοίκων της Αττικής και Βοιωτίας το 1770 και το 1821). Από κει βγήκε και η φράση: «πήγε η ψυχή μου στην Κούλουρη».
Πήρε μέρος στα ορλωφικά με αρχηγό το Μητρομάρα, ο οποίος άφησε το σπαθί του τάμα στη Φανερωμένη. Αργότερα δημιουργήθηκε πυρήνας Φιλικών με πρώτο τον ηγούμενο της Ι. Μ. Παναγίας Φανερωμένης, Γρηγόριο Κανέλλο ο οποίος μύησε και τους αδελφούς Αναγνώστη και Αντώνη Βιρβίλη.

Στην Επανάσταση του 1821 έλαβαν δραστήρια μέρος με επικεφαλής τον Γεωργάκη Γκλίστη καθώς και τους Γεωργάκη Μάθεση, Ιωάννη Κριτσίκη, Αναγνώστη Βιρβίλη, Αναγνώστη Καρνέση, Ιωάννη Βιέννα, κ.α.
Πολύ μεγάλη και σημαντική ήταν η βοήθεια που πρόσφερε στον Αγώνα η Ι. Μ. Φανερωμένης. Το 1823 εγκαταστάθηκε το εκτελεστικό και το Βουλευτικό σώμα της Προσωρινής Διοίκησης της επαναστατημένης Ελλάδας ενώ το 1824 μεταφέρθηκε το τυπογραφείο όπου εκδόθηκε το πρώτο φύλλο της «Εφημερίδας των Αθηνών», από τον Γ. Ψύλλα. Επίσης, εδώ επανειλημμένα φιλοξενήθηκαν το σύνολο των αγωνιστών του ’21 που έλαβαν μέρος στις επιχειρήσεις της Αττικής, της Αθήνας και του Φαλήρου όπως: ο Μακρυγιάννης, ο Τζαβέλας, ο Κριεζώτης, ο Δ. Υψηλάντης, ο Μαυροβουνιώτης κ.α. Φιλοξενήθηκε και ο Γ. Καραϊσκάκης του οποίου επίλεκτο σώμα αποτέλεσαν Σαλαμίνιοι Αγωνιστές. Ο Καραϊσκάκης θάφτηκε στο ναό του Αγίου Δημητρίου, του οποίου ήταν και επιθυμία, το 1827. Το 1996, ο τάφος του ανακατασκευάστηκε και στον περίβολο του ναού στήθηκε η προτομή του.

ΣΑΛΑΜΙΝΑ--ΙΣΤΟΡΙΑ-ΚΑΙ-ΦΥΣΙΚΗ-ΟΜΟΡΦΙΑ-004

Το 1830 ο Καποδίστριας ίδρυσε το παλιό 1ο Δημοτικό Σχολείο, το οποίο λειτούργησε μέχρι το 1981. Σήμερα στεγάζει το αρχαιολογικό μουσείο.
Μετά το τέλος της επανάστασης το νησί γνώρισε μέρες άνθισης των ναυτικών επαγγελμάτων. Σημαντικό γεγονός για τη Σαλαμίνα ήταν και η εγκατάσταση στο νησί του Πολεμικού Ναυστάθμου το 1878, στη Φανερωμένη και από το 1881 στη σημερινή του θέση. Αυτή η εποχή γέννησε και ανέδειξε αξιόλογες προσωπικότητες, όπως το μεγάλο ζωγράφο Πολυχρόνη Λεμπέση, το φιλόλογο – λαογράφο Πέτρο Φουρίκη, το στρατηγό Θεόδωρο Πάγκαλο, το θεατρικό συγγραφέα Δημήτρη Μπόγρη και αργότερα το βάρδο του δημοτικού τραγουδιού Γιώργο Παπασίδερη, τον καθηγητή – αρχαιολόγο Δημήτρη Πάλλα, τον αρχηγό των Ενόπλων δυνάμεων Σπύρο Αυγέρη, τον ήρωα του απελευθερωτικού αγώνα της Κύπρου 1955 -59 καπετάνιο Ευάγγελο Λουκά (Κουταλιανό) κ. α. Κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής έδωσε σε θυσία και πάλι τα παλικάρια της – στην αντίσταση κατά των κατακτητών – όπως τους Γεωρ. Μπεγνή, Ν. Μπερή, Φιλ. Τούτση, Στ. Νικολέτο, Γεωρ. Ελευσινιώτη, κ. α. όπως και ομήρους σε γερμανικά στρατόπεδα.
Καθώς περνούσαν τα χρόνια και αύξανε ο πληθυσμός της Αθήνας και του Πειραιά το νησί έγινε σιγά –σιγά από τόπο εκδρομής και παραθερισμού σε τόπο μόνιμης κατοικίας. Το όμορφο φυσικό τοπίο, οι σχετικά πρόσφατες αρχαιολογικές ανακαλύψεις, η πλούσια ιστορική κληρονομιά, τα διάφορα αξιοθέατα, ο βιολογικός καθαρισμός των νερών, η μικρή απόσταση από την Αθήνα έχουν μετατρέψει τη Σαλαμίνα σε ελκυστικό τουριστικό θέρετρο.

Επισκέψιμοι χώροι.

Στο κέντρο της πόλης της Σαλαμίνας καθώς και στη βορειοδυτική πλευρά του νησιού όπως: Φανερωμένη, Βασιλικά και Μπατσί υπάρχουν πολλά αξιόλογα αξιοθέατα που μπορεί κανείς να δει.

  1. Λαογραφικό & Ναυτικό Μουσείο Δήμου Σαλαμίνας. Στεγάζεται στο κτίριο του Δημαρχείου στην
    Λ.. Κων/νου Καραμανλή.
    2. Αρχαιολογικό Μουσείο. Στεγάζεται στο παλαιό 1ο Δημοτικό Σχολείο (Καποδιστριακό) στην οδό
    Πολ. Λεμπέση στο κέντρο της πόλης.
    3. Ευριπίδειο Θέατρο – Παναγία Ελευθερώτρια. Βρίσκονται στο λόφο Πατρίς στο κέντρο της πόλης.
    4. Ανεμόμυλοι 18ου αι. Βρίσκονται στο λόφο Αγ. Νικολάου που είναι απέναντι από το λόφο Πατρίς, στο
    κέντρο της πόλης.5. Ι. Ν. Αγίου Δημητρίου 1806. (τάφος Γ. Καραϊσκάκη, έργα Π. Λεμπέση & Γ. Χαλεπά). Βρίσκεται
    στο κέντρο της πόλης.
    6. Ι. Ν. Αγίου Μηνά. (Έργα Π. Λεμπέση & Γ. Χαλεπά). Είναι ο μητροπολιτικός ναός και βρίσκεται
    στο κέντρο της πόλης.
    7. Ιστορική Μονή Παναγίας Φανερωμένης 17ου αι. (Έργα Γ. Μάρκου & τάφος Ι. Γκούρα).
    Βρίσκεται βορειοδυτικά του νησιού. Πανηγυρίζει στις 23 Αυγούστου.
    8. Σπίτι φιλοξενίας του ποιητή Αγγ. Σικελιανού. Βρίσκεται στην παραλία της Μονής Φανερωμένης.
    9. Βυζαντινά και μεταβυζαντινά ναϋδρια. Αγ. Γρηγορίου στα περιβόλια, του Αγ. Δημητρίου στα Παλιάμπελα, του Αγ. Γεωργίου στην ομώνυμη περιοχή, του Αγ. Ιωάννη στην περιοχή Λούτσα – Καρνάγια, της Κοιμήσεως Θεοτόκου (Παναγία Μπόσκου ή Καθαρού) και Αγ Χαραλάμπου στο Μπόσκο, του Αγ. Νικολάου στο Μπατσί, της Αγ. Παρασκευής και Αγ. Ελευθερίου στην περιοχή Αγ. Παρασκευής, της Παναγίας Βροντού στην περιοχή Βροντού, της Αγ. Κυριακής και Ζωοδόχου Πηγής στην περιοχή Λούμιθι – Βρετό, του προφήτη Ηλία στον ομώνυμο λόφο στο κέντρο της πόλης.

Στη νότια πλευρά του νησιού και συγκεκριμένα στις περιοχές Αιάντειο, Κακή Βίγλα, Κανάκια, Περιστέρια, Κολώνες και Σατερλί υπάρχουν επίσης σημαντικά αξιοθέατα για να επισκεφθεί κανείς.

Ιστορική Μονή Αγ. Νικολάου Λεμονίων 17ου αι. – Ναϋδριο Αγ. Ιωάννου Καλυβίτη 10ου αι.
Βρίσκονται στο πευκόφυτο δάσος, νότια του νησιού, προς τα Κανάκια.
Σπήλαιο Ευριπίδη – Ιερό του Διονύσου. Βρίσκονται νότια του νησιού στην περιοχή Περιστέρια.
Πέτρινος Φάρος. Βρίσκεται νότια του νησιού στο ακρωτήρι Κόγχη – Λυκόπουλο, μετά τα Περιστέρια και πριν τις Κολώνες.
Κυκλοτερές ταφικό μνημείο 4ου π. Χ. αι. Βρίσκεται νότια του νησιού στην περιοχή Κολώνες.
Ι. Ν. Κοίμησης Θεοτόκου 11ου αι. Βρίσκεται κοντά στην πλατεία του Αιαντείου (Μούλκι).
Ναϋδριο Μεταμόρφωσης του Σωτήρα 11ου αι. Βρίσκεται κοντά στην πλατεία του Αιαντείου (Μούλκι).
Ιερά Μονή Υπαπαντής. Βρίσκεται στην περιοχή Φλεβαριώτισσα – Μενεμένη.
Ερείπια της Ομηρικής πόλης της Σαλαμίνας. Βρίσκονται νότια του νησιού στην περιοχή Κανάκια.
Βυζαντινά και μεταβυζαντινά ναϋδρια. Αγ. Δημητρίου στο Σατερλί, Αγ. Γεωργίου στο Γκίνανι, Αγ. Νικολάου στο Χαλιώτι, Αγ. Χαραλάμπου στο Καμπόλι, Αγ. Γεωργίου στην ομώνυμη περιοχή, Εισό-δια της Θεοτόκου στο Πέρανι, Αγ. Μαρίνας, Αγ. Ζώνης και Μεταμόρφωση του Σωτήρα στην Κακή – Βίγλα, Αγ. Αθανασίου στο Κατσούλι.

Επίσης στην ανατολική πλευρά του νησιού, στις περιοχές Αμπελάκια, Κυνόσουρα, Σελήνια, Καματερό υπάρχουν σημαντικοί επισκέψιμοι χώροι.

Ερείπια της ιστορικής πόλης «Κόλουρις» και λιμανιού του 4ου π. Χ. αιώνα. Βρίσκονται ανατολικά του νησιού στην παραλία των Αμπελακίων.
Τύμβος των Σαλαμινομάχων. Βρίσκεται ανατολικά του νησιού στην Κυνόσουρα.
Πέτρινο Θεατράκι. Βρίσκεται ανατολικά του νησιού στην παραλία των Σεληνίων.
Τμήμα πύργου Αρχαίου Τείχους. Βρίσκεται πίσω από τον Ι. Ν. Κοίμησης Θεοτόκου στο λόφο του
Καματερού.
Ι. Ν. Εισοδίων Θεοτόκου (έργα Π. Λεμπέση, Δ. Ανδριανού, Γ. Χαλεπά). Βρίσκεται στο κέντρο
της πόλης των Αμπελακίων.
Βυζαντινά και μεταβυζαντινά ναϋδρια. Της Υπαπαντής, του Αγ. Πέτρου, Αγ. Ιωάννη και Αγ. Τριάδας
στα Αμπελάκια.

Σαλαμίνεια

Σαλαμίνεια Παγκόσμια εορτή για την Επέτειο της Ναυμαχίας της Σαλαμίνος ως ημέρα Ελευθερίας, Δημοκρατίας, Πολιτισμού, με τη συμμετοχή 43 Χωρών από όλον τον κόσμο, της Ουνέσκο και της Ελληνικής Κυβέρνησής με κατάθεση στεφάνων   στο μνημείο του Άγνωστου Στρατιώτη. Στον Τύμβο των Σαλαμινομάχων και την 29η Σεπτεμβρίου την Μεγάλη Εθνική στρατιωτική, μαθητική παρέλαση στο μνημείο της Ναυμαχίας στον Αρχαίο Λιμένα.

Είναι σύμφωνα με τη προεδρία της Δημοκρατίας η σημαντικότερη εκδήλωση σε Διεθνές επίπεδο Κάτι που δε γίνετε πουθενά στο κόσμο !!!!

Εκδηλώσεις.

Αποκριάς. Ο Δήμος Σαλαμίνας οργανώνει καρναβάλι και την παραδοσιακή Κουλουριώτικη Αποκριά με παλιά έθιμα, κερνώντας τον κόσμο με γλυκό κρασί και το πατροπαράδοτο γαλακτομπούρεκο (πουπέκι) και μακαρόνια με τυρί.
Καραϊσκάκεια. Πολιτιστικές και αθλητικές εκδηλώσεις προς τιμήν του ήρωα της Επανάστασης του 1821. Πραγματοποιούνται προς το τέλος Μαϊου.
Γιορτή του Ψαρά. Μεγάλο λαϊκό πανηγύρι που οργανώνουν από κοινού ο Δήμος Σαλαμίνας και ο Αλιευτικός Σύλλογος του νησιού. Προσφέρονται ψητά ψάρια και άφθονο κρασί. Πραγματοποιείται
προς το τέλος Αυγούστου.
Πανηγύρι Φανερωμένης. Μεγάλο πανηγύρι γίνεται από τις 23 ως τις 25 Αυγούστου στο μοναστήρι
της Παναγίας Φανερωμένης.
Αιάντεια . Εκδηλώσεις που γίνονται προς τιμή του βασιλιά της Σαλαμίνας Αίαντα, τον Ιούνιο.
Σαλαμίνεια. Εκδηλώσεις που γίνονται για τον εορτασμό της ιστορικής επετείου της Ναυμαχίας της
Σαλαμίνας, το Σεπτέμβριο.
Φεστιβάλ Δήμου Σαλαμίνας. Συναυλίες, θεατρικές παραστάσεις, λαογραφικές, πολιτιστικές και άλλες
εκδηλώσεις πραγματοποιούνται κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού στο Ευριπίδειο Θέατρο. Το χειμώνα οι εκδηλώσεις γίνονται στην αίθουσα «Δ. Μπόγρη» στο Δημαρχείο. Επίσης συναυλίες όπως και άλλες εκδηλώσεις γίνονται στο Πέτρινο Θεατράκι στα Σελήνια.

Παραλίες.
Στο νότιο τμήμα του νησιού υπάρχουν όμορφες παραλίες και κολπίσκοι όπως η παραλία ΝΑΤΟ στο Αιάντειο, Κανάκια, Πυργιακόνι, Λαμπρανό, Σατερλί, Κολόνες, Περιστέρια, Αίας Κλάμπ, Κύριζα, Πέρανι, Λιμνιώνα, Γυάλα και στα Σελήνια. Επίσης όμορφες παραλίες θα συναντήσει κανείς και στη βορειοδυτική πλευρά, όπως ψιλή Άμμο, στενό Φανερωμένης, Ρέστη, Σπιθάρι, Ηλιακτή, Αγ. Γιώργη και Βασιλικά. Η πρόσβαση σε όλες αυτές τις παραλίες είναι εύκολη, με ιδιωτικό αυτοκίνητο, με λεωφορεία του ΚΤΕΛ Σαλαμίνας ή με πλωτό μέσο.
Δάση.
Στο νησί υπάρχουν δύο όμορφα πευκόφυτα δάση. Το ένα πρόκειται για το δάσος της Φανερωμένης που βρίσκεται στη βορειοδυτική πλευρά του νησιού και προσφέρεται για τζόκινγκ και κάμπινγκ και το άλλο για το δάσος των Κανακίων που βρίσκεται στη νότια πλευρά του νησιού και είναι ο μεγαλύτερος, ο κοντινότερος και ο μοναδικός πνεύμονας πρασίνου της Δυτικής Αττικής. Το δάσος αυτό προσφέρεται για κάμπινγκ, ιππασία, τζόγκιγκ και έχει διαδρομές για Mountain – bike όπου διεξάγονται και αγώνες.
Αγορές.
Όταν επισκεφθείτε το νησί, μην χάσετε την ευκαιρία να δοκιμάσετε το παραδοσιακό πλατέτσι (λαδό-πιτα), το κουγκουλούαρι (κολοκυθοπίτα), το γαλακτομπούρεκο ή πουπέκι, τα μουστοκούλουρα, τις τηγανίτες και το ψωμί ψημένο στα ξύλα. Στην ιχθυαγορά θα βρείτε φρέσκα ψάρια κατευθείαν από τα ψαροκάϊκα. Επίσης σε κάποια μαγαζιά με τουριστικά είδη θα βρείτε κούκλες ντυμένες με την χρυσοκέ-ντητη παραδοσιακή φορεσιά του νησιού καθώς και άλλα αναμνηστικά.

Διασκέδαση.
Αγαπημένα στέκια που αιχμαλωτίζουν την καρδιά του επισκέπτη και των καλοφαγάδων είναι πάρα πολλά στο κέντρο της πόλης καθώς και σε άλλες περιοχές όπως: Σελήνια, Αιάντειο και Κακή – Βίγλα.
Μην παραλείψετε να καθίσετε στα παραδοσιακά και παραλιακά ουζερί για να δοκιμάσετε φρέσκα ψάρια, θαλασσινά και χταπόδι ψημένο στα κάρβουνα. Το νησί έχει πολύ όμορφες παραλιακές καφετέριες όπου μπορείτε να απολαύσετε τον καφέ σας ή το ποτό σας αγναντεύοντας δίπλα στη θάλασσα τα μαγευτικά δειλινά. Επίσης η νυχτερινή ζωή στο νησί είναι πολύ έντονη. Υπάρχουν πολλά Κλάμπ όχι μόνο για τη νεολαία αλλά και για όσους αισθάνονται νέοι, καθώς και πολλά μαγαζιά με ζωντανή μουσική για γλέντι
μέχρι πρωϊας.

Μετακινήσεις.

Η κύρια οδός σύνδεσης του νησιού με την Αττική είναι η γραμμή Πέραμα-Παλούκια. Τα πορθμεία και τα πλοιάρια αναχωρούν κάθε (15΄) και κατά τη διάρκεια της νύχτας (κάθε 30΄). Επίσης, πλοιάρια αναχωρούν από τον Πειραιά προς τα Παλούκια κάθε (30΄) καθώς και σε άλλες ανατολικές ακτές του νησιού όπως: Καματερό, Σελήνια και Κακή- Βίγλα. Τέλος υπάρχει τακτική γραμμή, με πορθμεία κάθε
(60΄) που συνδέει τη Μεγαρική ακτή με τη Φανερωμένη. Στη Μεγαρική ακτή φτάνει κανείς γρήγορα, από την Αττική οδό.
Για μετακινήσεις στο εσωτερικό του νησιού, αν δεν πάρετε δικό σας αυτοκίνητο, μπορείτε να χρησιμοποιήσετε τα λεωφορεία του ΚΤΕΛ, τα ταξί, ή να νοικιάσετε αυτοκίνητο.

Ξενοδοχεία: Στην Αλυκή: Μελίνα …..…210 4640562 – 6937489414
Στο Αιάντειο: Γαβριήλ…….2155003555 – 6944283393
Στα Σελήνια: Βοτσαλάκια.…210 4671334 – 4671432
Ακρογιάλι…..210 4673263
Χρήσιμα τηλέφωνα.

Σαλαμίνα κωδικός κλήσης 00 30 – 210
Δήμος Σαλαμίνας…………. 2132027300
Λιμεναρχείο Σαλαμίνος…….4677277
Λιμαναρχείο Περάματος……4410441
Λιμεναρχείο Πειραιά……….4124585
Αστυνομία Σαλαμίνος……….4651100 – 4653066
Αστυνομία Αμπελακίων……. 4672438
Πυροσβεστική………………4685199
Κλινική……………………..4676032
Κέντρο Υγείας………………2132008500
Κέντρο ΕΚΑΒ Σαλαμίνας…….166
ΚΤΕΛ………………………4671333 – 4677278
Ταξί…………………4671494 – 4651580 – 4672292 – 4674743
Πορθμεία……………..4677293 – 4674720 – 4413178
Λαογραφικό Μουσείο……..2132027316
Αρχαιολογικό…………….4640759
Ι. Μονή Φανερωμένης……..4681861
Ι. Μονή Αγ. Νικολάου Λεμονίων…..4662380
Ι. Ν. Αγ. Δημητρίου………………..4653972
Ι. Ν. Αγ. Μηνά……………………4651268
Ι. Ν. Εισοδίων Θεοτόκου………….4673729

Επιμέλεια Κειμένου: Μαρία Ι. Μπούτση, Επιμελήτρια Βιβλιοθήκης – Μουσείου Λαϊκής Τέχνης & Ιστορίας Δήμου Σαλαμίνας.

ΒΥΤΙΝΑ-Η-ΚΑΡΔΙΑ-ΤΟΥ-ΜΑΙΝΑΛΟΥ

Βυτίνα: Η καρδιά του Μαινάλου

Βυτίνα: Η καρδιά του Μαινάλου

Κείμενα Κώστας Χριστοφιλόπουλος

Φωτογραφία Βασίλης Λάππας

 

Χτισμένη σε υψόμετρο χιλίων μέτρων περίπου, σε μια κοιλάδα στους πρόποδες του ελατοσκέπαστου Μαινάλου, η Βυτίνα έχει μαγευτική θέση και είναι από τα πιο γραφικούς οικισμούς της Ελλάδας. Αποτελεί ένα ιδεώδη τόπο χειμερινού και θερινού τουρισμού και ορμητήριο εξόρμησης για τη γνωριμία της ορεινής Αρκαδίας.

Το Μαίναλο αποτελεί έναν ενιαίο φυσικό, πολιτιστικό και ιστορικό χώρο. Τα παρθένα και αρχέγονα τοπία του, η βιολογική του ποικιλότητα, η θέση του στην συμβολή των αξόνων επικοινωνίας της χλωρίδας και πανίδας της Πελοποννήσου συνιστούν σε συνδυασμό με το ιστορικό – οικιστικό του πρόσωπο, ένα σημαντικό οικοσύστημα και ένα υψηλής στάθμης φυσικό και ανθρώπινο περιβάλλον.

Αμέτρητοι θρύλοι και παραδόσεις συνδέονται με το βουνό, στο οποίο έζησαν  θεοί και ήρωες της μυθολογίας. Το Μαίναλο ήταν η κατοικία τού Πάνα, του τραγοπόδαρου θεού των ποιμνίων και των βοσκών, σε αυτό  παρουσιαζόταν συχνά η θεά Δήμητρα, σε αυτό περιφέρονταν οι Νύμφες.

Τα ειδυλλιακά του τοπία ενέπνευσαν τον Γκαίτε, τον Βιργίλιο, τον Πουσέν και πολλούς άλλους ποιητές και φιλοσόφους, και υμνήθηκαν από αυτούς. Μάλιστα, σύμφωνα με το Βιργίλιο το Μαίναλο “πάντα ακούει τα ερωτικά τραγούδια των βοσκών και του Πάνα, που παίζει τη φλογέρα του”. Η φιλοσοφική τάση και σχολή της “Αρκαδίας” – παγκόσμια γνωστή και δημοφιλής μέχρι τις μέρες μας – στο βουνό αυτό οφείλει τη γέννησή της. Μέσα και γύρω από του Μαίναλο ξεδιπλώνεται η ιστορική διαδρομή δεκάδων αιώνων ελληνικής ιστορίας. Διάσπαρτο από πολλά γραφικά και ιστορικά χωριά, Δημητσάνα, Στεμνίτσα, Βυτίνα, Λαγκάδια, Αλωνίσταινα, Λιμποβίστι, Λεβίδι, Μαγούλιανα, Πιάνα, Ζιγοβίστι, Πυργάκι, Βαλτεσινίκο και άλλα, γεμάτο από απομεινάρια αρχαίων και μεσαιωνικών οικισμών, από  ναούς, μοναστήρια, κρυφά σχολειά, πέτρινα γεφύρια, νερόμυλους, λιθόστρωτα και μονοπάτια,  το Μαίναλο αποτελεί πραγματικά ένα απέραντο πάρκο πολιτισμού και ιστορίας.

Το χειμώνα η Βυτίνα, σκεπασμένη συχνά από χιόνια, προσφέρει ένα μοναδικό θέαμα. Εξ’ άλλου φημίζεται για το υγιεινό κλίμα της. Έως το 1940 μάλιστα αποτελούσε τόπο αποθεραπείας ατόμων με νοσήματα θώρακος με δύο σανατόρια σε λειτουργία, την “Ιθώμη”, στην πλαγιά του Μαινάλου πάνω από την κωμόπολη, και τη “Μάνα του Στρατιώτου” κοντά στα Μαγούλιανα. Και τα δύο σήμερα δεν λειτουργούν. Το δεύτερο είχε ιδρύσει η αδελφή του Παύλου Μελά, η Μαρία Παπαδοπούλου, για τους στρατιώτες και παλαιούς πολεμιστές των Βαλκανικών αγώνων. Με το κλίμα, τη γραφικότητα   και η θέση της η κωμόπολη εξακολουθεί να προσελκύει πολλούς επισκέπτες όλες τις εποχές. Ιδιαίτερα τις αργίες αποτελεί το συνηθισμένο τόπο εξόρμησης επισκεπτών από την Αθήνα, την Πελοπόννησο και την γύρω περιοχή. Για την εξυπηρέτησή τους υπάρχει πολύ καλή τουριστική υποδομή και αρκετές ξενοδοχειακές μονάδες μέσα στη Βυτίνα, όπως και στην γύρω περιοχή.

Η ιστορική διαδρομή της Βυτίνας είναι αξιόλογη. Σύμφωνα με την επικρατέστερη εκδοχή χτίστηκε το 350 μ.Χ. μετά τη διάλυση της αρχαίας αρκαδικής κώμης  του Μεθυδρίου. Το όνομά της σύμφωνα με μια εκδοχή προέρχεται από τη λέξη βυθός, επειδή η παλιά κωμόπολη ήταν χτισμένη στο βάθος μιας λεκάνης τριγυρισμένης από λόφους. Μια άλλη εκδοχή δέχεται ότι το όνομά της έχει σλαβική προέλευση και οφείλεται  στους Σλάβους που είχαν κατοικήσει την περιοχή και αργότερα εξελληνίσθησαν. Η αρχική θέση της   κωμόπολης ήταν 3 χιλ. ΒΑ στη θέση Δαμασκηνιά. Αργότερα, και λόγω του ψυχρού κλίματος, οι κάτοικοι μετακινήθηκαν προς τον ποταμό Μυλάοντα, κοντά στο γεφύρι Ζαρζί, ενώ χρησιμοποιούσαν σαν τόπο παραθερισμού την πλαγιά της Κάτω Βυτίνας. Τελικά μετεγκαταστάθηκαν εκεί  μέχρι την επανάσταση του 1821.

Η περιοχή της Βυτίνας είχε αναγνωρισθεί κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας σαν “βακούφιο” και   εθεωρείτο ιερή. Η συμβολή της στον   απελευθερωτικό αγώνα ήταν σημαντική. Εκεί   γινόταν η τροφοδοσία με ψωμί του επαναστατικού στρατού και η περίθαλψη των τραυματιών. Η περιοχή έδωσε στην επανάσταση πολλούς αγωνιστές και άξιους οπλαρχηγούς και καπεταναίους, πολλοί από τους οποίους έπεσαν στα πεδία των μαχών. Για την ενεργή συμμετοχή της στην επανάσταση, τα στρατεύματα του Ιμπραήμ πυρπόλησαν την Κάτω Βυτίνα  επτά φορές το 1825 και το 1826. Έγιναν τότε  πολλοί διωγμοί και υπήρξαν πολλά θύματα, με χαρακτηριστικό παράδειγμα την ηρωίδα Ελένη Λιαροπούλου, τη “Βυτιναία Σουλιώτισσα”, η οποία για να μη πέσει στα χέρια των Τούρκων, πήδηξε στο γκρεμό από το βράχο “Κότρωνα”. Οι κάτοικοι που διασώθηκαν έχτισαν αργότερα τη σημερινή Βυτίνα, ενώ άλλοι έφυγαν σε πιο εύφορες περιοχές, όπως του Άργους, της Πάτρας και του Πύργου Ηλείας (Βυτινέικα).

Μετά την απελευθέρωση η Βυτίνα γνώρισε αξιόλογη ανάπτυξη. Υπήρξε εμπορικό κέντρο ολόκληρης της περιοχής με σημαντική τοπική οικονομία και βιοτεχνία. Ιδιαίτερα ήκμασε κατά την περιόδο 1920-1940, οπότε και λειτουργούσε η γνωστή Δασοκομική Σχολή, με αξιόλογη τουριστική κίνηση και εμπόριο. Τα χρόνια της κατοχής, σε συνδυασμό με την ανάπτυξη της τροχαίας συγκοινωνίας, σηματοδότησαν αργότερα το μαζικό ρεύμα της μετανάστευσης με αποτέλεσμα τη συρρίκνωση του πληθυσμού και τον οικονομικό μαρασμό.

Ωστόσο τα τελευταία χρόνια παρατηρείται αξιόλογη οικοδομική και τουριστική δραστηριότητα στην περιοχή. Έχουν κτισθεί αρκετές τουριστικές μονάδες, καταστήματα και παραθεριστικά σπίτια. Επίσης έχουν αναστηλωθεί και ανακαινισθεί πολλά παλιά σπίτια. Η Βυτίνα προσπαθεί να ευθυγραμμισθεί με τα κελεύσματα των καιρών και να κρατήσει τη θέση που της ανήκει στην καρδιά της ορεινής Αρκαδίας, στην καρδιά της Πελοποννήσου.

Η Βυτίνα είναι γενέτειρα του ιστορικού Κωνσταντίνου Παπαρρηγόπουλου και του Βασιλείου Οικονομίδη.   Οι προτομές τους, του πρώτου στην κεντρική πλατεία και του δεύτερου στην ομώνυμη μικρή πλατεία μαρτυρούν τη συμβολή της στα γράμματα και τις επιστήμες.

Κέντρο της κωμόπολης είναι η όμορφη κεντρική πλατεία με την αξιόλογη πετρόκτιστη εκκλησία του Αγίου Τρύφωνα, δημιούργημα ντόπιων μαστόρων με το φημισμένο τοπικό μαύρο μάρμαρο. Δίπλα της το Δημαρχείο και γύρω  οι περισσότερες ταβέρνες, καφενεία, καφετέριες, όπως και καταστήματα με τοπικά προϊόντα (γαλακτοκομικά, ζυμαρικά, τοπική ξυλοτεχνία, μέλι, βότανα, καρύδια και όσπρια). Ιδιαίτερη μνεία θα πρέπει να γίνει σε ένα υπέροχο παραδοσιακό παλιό φούρνο, που βρίσκεται σε ένα δρομάκι κοντά στην πλατεία. Η Βυτίνα φημίζεται για τα γαλακτομικά της προϊόντα, όπως και το μέλι από κωνοφόρα και τα κρεατικά της.

Σημαντική θέση στην τοπική παραγωγή και οικονομία κατείχαν παλαιότερα η ξυλοτεχνία και υφαντουργία που ανθούσαν στην ευρύτερη περιοχή. Ιδιαίτερα στη Βυτίνα λειτουργούσαν  αρκετά εργαστήρια ξυλοτεχνίας (με βάση την καρυδιά, οξιά και τον τοπικό κέδρο) και υφαντουργεία. Αξιομνημόνευτοι είναι οι “Αργαλειοί” που λειτούργησαν την περίοδο του 1928, και στους οποίους οι νέες της περιοχής παρήγαγαν εξαιρετικά υφαντά .

Κοντά στην κεντρική πλατεία βρίσκεται η Βιβλιοθήκη της Βυτίνας, με αξιόλογο ιστορικό αρχείο για την περιοχή. Αξιόλογο κτίσμα είναι το πετρόκτιστο “Ελληνικό Σχολείο”, ένα ιστορικό κτίριο που συνδέεται με την ιστορική σχολή της Βυτίνας. Από το λόφο του Αϊ-Λιά, στην πάνω γειτονιά, προσφέρεται όμορφη θέα στην κωμόπολη. Στην πλατεία της Βυτίνας, σε νεόδμητο κτίριο στεγάζεται αξιόλογο Λαογραφικό Μουσείο. Το Λαογραφικό Μουσείο Βυτίνας στεγάζεται σε νέο πετρόκτιστο ισόγειο κτίριο στο πάνω μέρος της κεντρικής πλατείας  της Βυτίνας. Σε ένα άνετο και ιδιαίτερα φροντισμένο χώρο εκτίθενται  650 παλαιά αντικείμενα της καθημερινής ζωής: ποιμενικά, γεωργικά και υλοτομικά εργαλεία, παλαιές μηχανές, πλήρες τσαγκαράδικο, εκκλησιαστικά είδη, οικιακά σκεύη, σίδερα, παλαιά φωτιστικά, πήλινα δοχεία, ενδύματα,  πλήρης αργαλειός, στολές, παλιές φωτογραφίες, παλιά έπιπλα κ.α. Το Μουσείο ανήκει στο Δήμο Βυτίνας.

Υπέροχο επίσης είναι – ιδιαίτερα το φθινόπωρο και την άνοιξη – ένα ρομαντικό δενδροσκέπαστο δρομάκι στην είσοδο της Βυτίνας, ο “Δρόμος της Αγάπης” που περνά από το ξενοδοχείο “Βίλα Βάλος”. Νοτιοανατολικά της Βυτίνας βρίσκεται το λατομείο που δίνει το φημισμένο διακοσμητικό μαύρο μάρμαρο.

Άφθονες είναι οι εξορμήσεις που μπορεί να κάνει κανείς με αφετηρία τη Βυτίνα. Μια συνήθης και εύκολη πλέον εξόρμηση είναι στο χιονοδρομικό κέντρο της Οστρακίνας μέσω ασφάλτινου δρόμου. Στη θέση “Οροπέδιο της Οστρακίνας” κοντά στην κορυφή του Μαινάλου και σε υψόμετρο 1600μ., βρίσκεται σύγχρονο χιονοδρομικό κέντρο και  ορειβατικό καταφύγιο. Το χιονοδρομικό κέντρο προσφέρει μια από τις καλύτερες πίστες για σκι στην Ελλάδα και προσελκύει πολλούς φίλους του σπορ από την Πελοπόννησο και την Αθήνα.  Διαθέτει σαλέ με εντευκτήριο και εστιατόριο, 3 αναβατήρες μεταφοράς 200, 350 και 500/ατόμων ανά ώρα και 5 πίστες.

Από την Οστρακίνα περνά το Ευρωπαϊκό Μονοπάτι Μεγάλων Διαδρομών Ε4.Στο δρόμο για τα Λαγκάδια, 3 χιλ. από τη Βυτίνα βρίσκεται το ξενοδοχείο Ξενία σε μαγευτική τοποθεσία μέσα στο ελατόδασος. Αμέσως μετά, είναι ένα όμορφο camping που προσφέρεται για θερινή διαμονή.  Κοντά στη Βυτίνα βρίσκονται τα ιστορικά  μοναστήρια της Κερνίτσας και των Αγίων Θεοδώρων.  Επίσης, στο δρόμο από την Τρίπολη και 3χιλ. πριν τη Βυτίνα, στις παρυφές του Μαινάλου, είναι η “πηγή του Παυσανία”, την οποία αναφέρει ο Παυσανίας στα “Αρκαδικά”.

Διάβασε και αυτό.....


Το Χωριό των αγαλμάτων το Σιδηρόκαστρο

Βυτίνα: Η καρδιά του Μαινάλου

Εάν σας άρεσε το αφιέρωμα,  παρακαλώ μοιραστείτε το με φίλους. Η δύναμη του ιστολογίου είναι οι αναγνώστες του…..εσείς.

Δεν επιτρέπεται η αντιγραφή και αναδημοσίευση μέρους ή ολόκληρου άρθρου του περιοδικού. Δεν επιτρέπεται και η αναμετάδοση των ηχητικών κειμένων μας σε οποιαδήποτε μορφή και προβολή, δίχως τη γραπτή  αδείας μας.

ΙΩΑΝΝΙΝΑ-ΤΟ-ΚΟΣΜΗΜΑ-ΒΑΣΙΛΗΣ-ΛΑΠΠΑΣ-004
ΚΟΥΚΛΙΟΙ-ΝΑ-ΒΟΥΛΙΑΖΕΙΣ-ΣΤΗΝ-ΟΜΟΡΦΙΑ-ΤΟΥ--0017
Βίτσα -Ο Φυσικός μας Πλούτος-Vassilis Lappas photography-001