Σαντορίνη-Θήρα στο Όνειρο-02

-Σαντορίνη-Θήρα στο Όνειρο-

Κείμενα Κώστας Χριστοφιλόπουλος

Φωτογραφία Βασίλης Λάππας

ΓΕΩτρόπιο τεύχος 168 Σαββάτο 28 Ιουνίου 2003

Έχουν γραφτεί τόσα πολλά λόγια θαυμασμού για την άγρια , μοναδική ομορφιά της Σαντορίνης, πού ότι και να γράψει κανείς , να μοιάζει ξαναειπωμένο.

Σαντορίνη-Θήρα στο Όνειρο

 

Σαντορίνη-Θήρα στο Όνειρο-003
Vassilis Lappas Photography

Θυμάμαι πριν αρκετά χρόνια όταν άκουγα τις περιγραφές για <<σεληνιακό τοπίο>>, η για << νησί της Αποκάλυψης>> που μόνο σε ταινίες επιστημονικής φαντασίας μπορείς να συναντήσεις, παρά τις θεωρητικές γνώσεις μου για την ιδιαιτερότητα του τοπίου, είχα σχηματίσει κάποια εντύπωση που πίστευα πως είναι μάλλον υπερβολική. Ωστόσο αυτή η εικόνα αποδείχθηκε πολύ φτωχή μπροστά στην πραγματικότητα που αντίκρισα όταν επισκέφτηκα για πρώτη φορά , το νησί ηφαίστειο.

Τώρα , ακριβώς στο μεταίχμιο άνοιξης και καλοκαιριού, μια μικρή παρέα μέσα στο πλοίο της γραμμής που αργοπερνά το βόρειο άνοιγμα της καλντέρας που σχηματίζουν η Θήρα και η Θηρασία , να χανόμαστε σ’ ένα τοπίο που κυριαρχεί ο μαύρος βράχος και η σκούρα απύθμενη θάλασσα και θυμίζει << Το ταξίδι στο κέντρο της γης >>, του Ιουλίου Βερν.

Σαντορίνη-Θήρα στο Όνειρο-004
Vassilis Lappas Photography

Δεν είναι τυχαίο μάλιστα που κάποιοι επιστήμονες συσχετίζουν την καταστροφή της Θήρας με το μύθο της χαμένης Ατλαντίδας , στηριγμένοι στην περιγραφή που κάνει ο Πλάτων στους διαλόγους του, στον Τίμαιο και τον Κριτία , στην οποία υπάρχουν πάρα πολλές ομοιότητες.

Η καταβύθιση του κέντρου του νησιού έγινε το 1500 π. Χ. μετά από μια τρομαχτική έκρηξη του ηφαιστείου , που έθαψε κάτω απ’ τη λάβα τον σημαντικό πολιτισμό ο οποίος είχε αναπτυχθεί στο νησί και που αποκάλυψε ο καθηγητής Σ. Μαρινάτος με την ανασκαφή στο Ακρωτήρι , μιας σημαντικότατης και άριστα διατηρημένης πόλης της Εποχής του Χαλκού.

Σαντορίνη-Θήρα στο Όνειρο-005
Vassilis Lappas Photography

Το πλοίο λοξοδρομεί καθώς το εμποδίζει ένα κρουαζιερόπλοιο που έχει δέσει στο παλιό λιμάνι και αλλάζοντας ρότα περνάει μεταξύ των νησίδων Παλαιά και Νέα Καμμένη που αποτελούν τον κρατήρα του ηφαιστείου και της Θηρασίας. Αντικρίζοντας από πολύ κοντά τα δύο κατάμαυρα νησάκια που δημιούργησε η λάβα , σε μεταγενέστερες εκρήξεις τον 3ο και 2ο αιώνα π.Χ. , αλλά και τους τρομαχτικούς και απότομους γκρεμούς που περικλείουν την καλντέρα , τη στεφανωμένη από τα κατάλευκα σπίτια των Σαντορινιών, δεν μπορούμε να μη θαυμάσουμε την ανθρώπινη δύναμη και θέληση που έδωσε ζωή εκεί που κατοίκησε ο θάνατος.

<<…Τα μελανά βουνά πλέουν στη λάμψη Πόθοι ετοιμάζουν τον κρατήρα τους Στην παιδεμένη χώρα της καρδιάς Κι από το μόχθο της ελπίδας νέα γη ετοιμάζεται Για να βαδίσει εκεί με αετούς και λάβαρα Ένα πρωί γεμάτο ιριδισμούς Η φυλή που ζωντανεύει τα όνειρα…>>.

Έτσι υμνεί τον αγώνα των κατοίκων του νησιού
ο Οδυσσέας Ελύτης στο ποίημά του
<<Ωδή στη Σαντορίνη>> .

Σαντορίνη-Θήρα στο Όνειρο-006
Vassilis Lappas Photography

Δεν είναι άλλωστε πολύς ο χρόνος που ο καταστροφικός σεισμός του 1956 ισοπέδωσε σχεδόν όλα τα οικήματα της Θήρας αναγκάζοντας τους κατοίκους της να κάνουν μια νέα αρχή. Μια αρχή που σήμανε το τέλος μιας περιόδου εγκατάλειψης και φτώχειας και την αρχή μιας ραγδαίας τουριστικής ανάπτυξης , που άλλαξε βέβαια τα οικονομικά δεδομένα στο νησί , δημιούργησε όμως και πάρα πολλά προβλήματα, όπως η άναρχη δόμηση και η αφαίρεση των ηφαιστειακών στρωμάτων για εκμετάλλευση, που τείνουν να καταστρέψουν την φυσιογνωμία των παραδοσιακών οικισμών και του τοπίου.

Σαντορίνη-Θήρα στο Όνειρο-007
Ο καταστροφικός σεισμός του 1956 ισοπέδωσε σχεδόν όλα τα οικήματα της Θήρας

Καθώς το πλοίο προσεγγίζει το Αθηνιό, το νέο λιμάνι της Σαντορίνης , το μάτι μας παρακολουθεί τα γαιδουράκια, σύμβολα του νησιού να σκαρφαλώνουν με επιδεξιότητα τα σκαλοπάτια που οδηγούν από το παλιό λιμάνι προς τα Φηρά φορτωμένα τους τουρίστες που προτίμησαν τον παραδοσιακό τρόπο ανάβασης και όχι τον σύγχρονο με το τελεφερίκ.

Βγαίνουμε στο λιμάνι και ετοιμαζόμαστε να φωτογραφήσουμε το σημαδεμένο από τη μεγάλη γεωλογική περιπέτεια τοπίο. Οι δρόμοι, τα σπίτια , οι αυλές , οι μάντρες συνθέτουν υπέροχα γλυπτικά συμπλέγπούν αρμονικά ανάμεσα στο φως και τη σκιά , σαν να κατασκευάστηκαν κάτω από έναν συνολικό σχεδιασμό.

FOTO-OF-THE-DAY-13-MARCH-2021
Vassilis Lappas Photography

Aνηφορίζουμε τα λιθόστρωτα δρομάκια των Φηρών κάτω απ’ τον ήλιο του μεσημεριού που μας καίει το πρόσωπο καθώς οι ακτίνες του αντανακλώνται στους ασβεστωμένους τοίχους και τις ταράτσες και φθάνουμε στην εκκλησία του Αγίου Μηνά, στο ακρότατο σημείο του βράχου αριστερά, που έχει γίνει σύμβολο της Σαντορίνης γιατί είναι ιδανικό σημείο για θέα και φωτογράφηση του οικισμού.
Κάτω απ’ τα πόδια μας σε επάλληλα επίπεδα που ακολουθούν την κατηφόρα του γκρεμού, ένα σύμπλεγμα από ταράτσες, αυλές και σκάλες ατελείωτες, όλες κάτασπρες, όλο χαμηλώνουν, μέχρι που η τελευταία σειρά σπιτιών έχει πια για φόντο τη θάλασσα που βρίσκεται περίπου διακόσια πενήντα μέτρα πιο κάτω. Μικρά μικρά σπιτάκια, ενωμένα το ένα με το άλλο, με μάντρες συνεχόμενες που ακολουθούν την φυσική πλαστικότητα των βράχων και με τους τρούλους των εκκλησιών να χρωματίζουν την λευκότητα του οικισμού μας δίνουν την εντύπωση μιας καλομελετημένης ενιαίας σύνθεσης.

<<Σπίτι όσο χωρείς και κάμπο όσο μπορείς>>,

έλεγαν οι πλούσιοι σε βράχια και φτωχοί σε καλλιεργήσιμη γη, Σαντορινιοί. Πάνω στο βράχο της καλντέρας αποκαλύπτονται σε τομή τα διάφορα στρώματα της ηφαιστειακής ύλης. Το πάνω στρώμα, που οι ντόπιοι σήμερα το λένε άσπα, είναι σχηματισμένο από κίσσηρη και θηραϊκή γη, ένα χώμα που είναι πλούσιο σε θρεπτικά άλατα και υγρό από τη φύση του και έδωσε τη δυνατότητα στους Σαντορινιούς να αναπτύξουν πολύτιμες ξερικές καλλιέργειες στο άνυδρο νησί τους .
Ο Δημήτρης Πικιώνης έγραψε κάποτε πως,

<<Η φύση στένεψε τον απλό άνθρωπο να βρει το θεμελιακό, το απαραίτητο στη φυσική και πνευματική του ζωή. Γι’ αυτό και η τέχνη, η έκφρασή της είναι αληθινή. Το αναγκαίο, το απαραίτητο νιώθεις σε κάθε πέτρα της λαϊκής αρχιτεκτονικής>>.

Σαντορίνη-Θήρα-στο-Όνειρο-009Τα λόγια αυτά επαληθεύονται απόλυτα στην πατροπαράδοτη οικοδομική της Σαντορίνης.
Η φτώχεια σε μέσα και υλικά, η προσπάθεια εξοικονόμησης καλλιεργήσιμης γης, η ανάγκη προστασίας από τους ανέμους αλλά κι από τις πειρατικές επιδρομές παλιότερα, ανάγκασαν τους φτωχούς Σαντορινιούς να φτιάξουν το σπίτι τους σε απότομες πλαγιές, ανοίγοντας θολωτές στοές μέσα στην άσπα, που είναι μαλακιά μεν, αλλά και ανθεκτική και ελαστική. Γι’ αυτό και οι πιο πολλοί οικισμοί του νησιού, που τον πυρήνα τους αποτελούν τέτοιες υπόσκαφες κατοικίες,έχουν αναπτυχθεί πάνω στο φρύδι του βράχου της καλντέρας όπως είναι τα Φηρά, το Φηροστεφάνι, το Ημεροβίγλι, η Οία, η σε μικρές χαράδρες όπου το στρώμα της άσπας πρόσφερε μέτωπο για τρύπημα.

Η υπόσκαφη τεχνική εφαρμόστηκε για τους ίδιους λόγους, στην κατασκευή εκκλησιών και νεκροταφείων, παραπέμποντας στην εξέλιξη της ανθρώπινης κατοικίας και λατρείας στο Αιγαίο, από την προϊστορία των σπηλαίων μέχρι σήμερα. Άλλωστε, εκτός από την Μινωική Πολιτεία στο Ακρωτήρι που αποδεικνύει την ύπαρξη ζωής στο νησί από το 3000 π.Χ., και που καταστράφηκε από τη φοβερή έκρηξη το 1500π.Χ., στη μεγάλη της ακμή όπως φανερώνουν οι καταπληκτικές τοιχογραφίες των σπιτιών, η Σαντορίνη συνέχισε να κατοικείται και μετά την καταβύθιση, αφού τα ερείπια της Αρχαίας Θήρας στην κορυφή του Μέσα Βουνού, χρονολογούνται τον 8ο αι. π.Χ
Στα Φηρά ο κύριος Μάνος, ιδιοκτήτης ενός αναπαλαιωμένου υπόσκαφου σπιτιού είχε την καλοσύνη να μας ξεναγήσει στο εσωτερικό του και να μας εξηγήσει τις χρησιμότητες των χώρων του. Κατ’ αρχήν η πρόσοψη είναι χτισμένη με τοίχο, ο οποίος κλείνει το άνοιγμα. Στη μικρή αυλή που υπάρχει μπροστά στο σπίτι υπάρχει μια στέρνα συλλογής βρόχινου νερού, απαραίτητη σε κάθε σπίτι, καθώς η Σαντορίνη όπως και τα περισσότερα νησιά των Κυκλάδων είναι άνυδρη. Στην πρόσοψη, εκτός από την πόρτα, δεξιά και αριστερά της υπάρχουν δύο παράθυρα και πάνω της ένας μικρός φεγγίτης.

Το σπίτι είναι σκαμμένο στο βράχο και αερίζεται και φωτίζεται μόνο από την πρόσοψη. Μπαίνουμε στο πρώτο δωμάτιο που είναι η σάλα . Είναι το μεγάλο δωμάτιο του σπιτιού που φωτίζεται περισσότερο και η οροφή του είναι θολωτή λαξευμένη και αυτή μέσα στην άσπα. Στο βάθος, στην πραγματικότητα στη συνέχεια της σάλας, υπάρχει το μικρότερο και λιγότερο φωτισμένο δωμάτιο, που χρησιμοποιείται για υπνοδωμάτιο και οι Σαντορινιοί το λένε κάμαρη η σοτοκάμαρη. Τα δύο δωμάτια χωρίζονται με έναν τοίχο όμοιο με αυτόν της πρόσοψης, με την πόρτα τα παράθυρα και τον φεγγίτη για να αερίζεται και αυτό στο μέτρο του δυνατού.

Επόμενη>>>>>


ΓΕΩτρόπιο-τεύχος-168-28-Ιουνίου-2003-Σαντορίνη-Θήρα στο Όνειρο-

 

Εάν σας άρεσε το αφιέρωμα,  παρακαλώ μοιραστείτε το με φίλους σας. Η δύναμη του ιστολογίου είναι οι αναγνώστες του…..εσείς.

Δεν επιτρέπεται η αντιγραφή και αναδημοσίευση μέρους ή ολόκληρου άρθρου του περιοδικού. Δεν επιτρέπεται και η αναμετάδοση των ηχητικών κειμένων μας σε οποιαδήποτε μορφή και προβολή, δίχως τη γραπτή  αδείας μας.

ΑπόVassilis Lappas

ΒΑΣΙΛΗΣ Γ. ΛΑΠΠΑΣ Φωτογραφία, Ταξίδι, Διαφήμιση, (E-Shop), Αρθρογραφία, Σκηνοθεσία, Παραγωγή Οπτικοακουστικού υλικού, θέατρο, διαδίκτυο, (E-Shop). Δημιουργία διαφημιστικών Banner, PowerPoint κλπ. Για άμεση επικοινωνία : vassilislappas@classic63.com

Αφήστε μια απάντηση

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *