Στον ιερό χώρο της Αρχαίας Ολυμπίας

Archaeological Museum of Olympia-Digital Processing Photography Vassilis Lappas

Στον ιερό χώρο της Αρχαίας Ολυμπίας

Φωτογραφία   Βασίλης Λάππας
Κείμενα Κώστας Χριστοφιλόπουλος

 

 

Στη δυτική Πελοπόννησο, στην κοιλάδα του ποταμού Αλφειού, αναπτύχθηκε ο ιερότερος χώρος της αρχαίας Ελλάδας. Ήταν αφιερωμένος στον πατέρα των θεών, τον Δία. Ο αρχαιολογικός χώρος της Ολυμπίας, εκτείνεται στους νοτιοδυτικούς πρόποδες του Κρονίου λόφου, μεταξύ των ποταμών Αλφειού και Κλαδέου, που ενώνονται σε αυτή την περιοχή.

Παρά την απομονωμένη θέση της κοντά στη δυτική ακτή της Πελοποννήσου, η Ολυμπία καθιερώθηκε στο πανελλήνιο ως το σημαντικότερο θρησκευτικό και αθλητικό κέντρο. Εδώ γεννήθηκαν οι σπουδαιότεροι αγώνες της αρχαίας Ελλάδας, οι Ολυμπιακοί, που γίνονταν κάθε τέσσερα χρόνια προς τιμήν του Δία, ένας θεσμός με πανελλήνια ακτινοβολία και λάμψη από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα. Η απαρχή της λατρείας και των μυθικών αναμετρήσεων που έλαβαν χώρα στην Ολυμπία χάνεται στα βάθη των αιώνων. Οι τοπικοί μύθοι σχετικά με τον ισχυρό βασιλιά της περιοχής, τον ξακουστό Πέλοπα, και τον ποτάμιο θεό Αλφειό, φανερώνουν τους ισχυρούς δεσμούς του ιερού τόσο με την Ανατολή όσο και με τη Δύση.

 

Η Ολυμπία, ως ο τόπος διεξαγωγής των Ολυμπιακών Αγώνων στους κλασικούς χρόνους, ήταν συγκρίσιμη στη σημασία με τα Πύθια που διοργανώνονταν στους Δελφούς. Στην Ολυμπία βρισκόταν το χρυσελεφάντινο άγαλμα του Διός, έργο του Φειδία, το οποίο ήταν γνωστό στην αρχαιότητα ως ένα από τα επτά θαύματα του κόσμου. Η αφετηρία των Ολυμπιακών Αγώνων χρονολογείται πίσω στο 776 π.Χ. και τελούνταν κάθε τέσσερα χρόνια. Το 394 μ.Χ. ο Βυζαντινός Αυτοκράτορας Θεοδόσιος Α΄ απαγόρευσε την τέλεσή τους ως γεγονός παγανισμού. Αν και η ανακάλυψη του χώρου έγινε το 1766 δεν υπήρξαν ανασκαφές μέχρι το 1829, οπότε έγιναν και οι πρώτες ανασκαφές από την «επιστημονική αποστολή του Μωριά», τους επιστήμονες που συνόδευαν το γαλλικό σώμα στρατού στην εκστρατεία του Μωριά. Η πρώτη μεγάλη ανασκαφή στην Ολυμπία ξεκίνησε το 1875 χρηματοδοτούμενη από το Γερμανικό Κράτος. Επικεφαλής ήταν ο Γερμανός αρχαιολόγος Έρνστ Κούρτιους. Υπεύθυνοι για τη ανασκαφή ήταν επίσης οι Γκούσταβ Χίρσφελντ, Γκεόργκε Τρόι και Άντολφ Φουρτβαίνγκλερ οι οποίοι δούλεψαν μαζί με τους αρχιτέκτονες Α. Μπέτιχερ, Βίλχελμ Ντέρπφελντ και Ρίχαρντ Μπόρρμαν. Ανέσκαψαν το κεντρικό μέρος του ιερού, συμπεριλαμβανομένου του Ναού του Δία, του Ηραίου, του Βουλευτηρίου, της Στοάς της Ηχούς, των Θησαυρών, του Πρυτανείου και της Παλαίστρας. Βρέθηκαν σημαντικά ευρήματα μεταξύ αυτών η Νίκη του Παιωνίου και ο Ερμής του Πραξιτέλους. Συνολικά 14.000 αντικείμενα καταγράφηκαν τα οποία στεγάστηκαν στο μουσείο.

 

O ναός του Δία Χτίστηκε το 456 π.Χ. και αποτελεί πρότυπο δείγμα δωρικού ρυθμού. Στις στενές πλευρές είχε 6 κίονες ενώ στις επιμήκεις 13, σύνολο 34 κίονες. Στο ανατολικό αέτωμα υπήρχε η παράσταση του αγώνα μεταξύ Οινομάου και Πέλοπος ενώ στο δυτικό η θρυλική μάχη μεταξύ Κενταύρων και Λαπιθών. Στο εσωτερικό του ναού φυλάσσονταν πολλά αναθήματα, μεταξύ αυτών το σημαντικότερο ήταν το χρυσελεφάντινο άγαλμα του Διός ύψους 13 μέτρων που φιλοτεχνήθηκε στην Ολυμπία την δεκαετία του 430 π.Χ. από τον γλύπτη Φειδία.

Αυτή η εικόνα δεν έχει ιδιότητα alt. Το όνομα του αρχείου είναι Ancient-Olympia-DSC_9861-Digital-Processing-Photography-Vassilis-Lappas_1920-1136-1024x606.jpg

Το Στάδιο

Το στάδιο της Ολυμπίας είναι ο χώρος όπου τελούνταν οι αρχαίοι Ολυμπιακοί Αγώνες αλλά και τα Ηραία, αγώνες γυναικών προς τιμήν της Ήρας. Βρίσκεται ανατολικά της Άλτεως, ακριβώς έξω από τη βορειοανατολική γωνία του ιερού περιβόλου. Η είσοδος στο στάδιο ήταν μόνο για τους επίτροπους, τους αθλητές και τους ήρωες. Το στάδιο είχε χωρητικότητα 45.000 θεατών. Στην μια πλευρά ήταν κτισμένο επάνω στην φυσική πλαγιά του λόφου. Στην άλλη πλευρά είχε χτιστεί τεχνητό ύψωμα για να εξυπηρετήσει την απαραίτητη κλίση. Το γυμνάσιο ήταν ο τόπος προπόνησης των αθλητών. Στο στάδιο είχε περάσει ο Κρέων έξη μήνες προπονούμενος. Το γυμνάσιο ήταν επιστεγασμένο σε όλο του το μήκος, έτσι ώστε οι αθλητές να μπορούν να προπονούνται στον αγώνα δρόμου άσχετα από τις καιρικές

συνθήκες.

Το Μουσείο

Το Αρχαιολογικό Μουσείο Ολυμπίας είναι ένα από τα σπουδαιότερα μουσεία της Ελλάδας και εκθέτει τα αρχαιολογικά ευρήματα που βρέθηκαν στον αρχαιολογικό χώρο. Από το σύνολο των, ανεκτίμητης αξίας, εκθεμάτων σημαντικότερη είναι η έκθεση των γλυπτών, για την οποία είναι κυρίως γνωστό το μουσείο, καθώς και η συλλογή χάλκινων αντικειμένων, που είναι η πλουσιότερη στον κόσμο και απαρτίζεται από όπλα, ειδώλια και άλλα αντικείμενα, ενώ ιδιαίτερα σημαντικά είναι και τα ευρήματα της μεγάλης πηλοπλαστικής. Τα σπουδαιότερα εκθέματά του είναι, ο Ερμής του Πραξιτέλους, η Νίκη του Παιωνίου, ο Δίας με τον Γανυμήδη, Αετώματα από τον ναό του Δία, το κράνος του Μιλτιάδη.

O Ερμής του Πραξιτέλους

Σαν σήμερα 26 Απριλίου-Ερμής του Πραξιτέλη

Στις 26 Απριλίου 1877, ο Γερμανός καθηγητής Αρχαιολογίας Ernst Curtius, διευθυντής των ανασκαφών στην αρχαία Ολυμπία, ανακάλυπτε στον ναό της Ήρας την θεσπέσια κεφαλή ενός αγάλματος, το αριστερό του χέρι και τα πόδια. Χρειάστηκαν άλλες έξι ανασκαφικές φάσεις για να έρθουν στο φως τα υπόλοιπα τμήματα του γλυπτού, όπως αποκαταστάθηκε αργότερα, μολονότι μέχρι σήμερα δεν έχουν βρεθεί τα λιγοστά κομμάτια που λείπουν. Ήταν ένα έργο του Πραξιτέλη! «Ερμής ο φέρων Διόνυσον νήπιον» αφιερωμένο από τους Ηλείους και τους Αρκάδες. Ευτυχώς, το είχε δει ο Παυσανίας στην Ολυμπία γύρω στα 175 μ.Χ., δηλαδή έξι αιώνες μετά την κατασκευή του κι έτσι μπόρεσαν οι αρχαιολόγοι να το ταυτίσουν.

Ο θεός Ερμής, σε υπερφυσικό μέγεθος, κρατά στο αριστερό του χέρι τον μικρούλη θεό Διόνυσο, ενώ από το ίδιο χέρι κρέμεται ένα πολύπτυχο ύφασμα με το οποίο σκεπάζεται ο κορμός δέντρου που στηρίζει τον Διόνυσο. Αυτός, πάλι, φαίνεται ότι προσπαθούσε να τσιμπολογήσει σταφύλια από ένα τσαμπί που κρατούσε ψηλά με το δεξί του χέρι ο Ερμής. Αυτά είναι τα κομμάτια που λείπουν (χέρι, τσαμπί κλπ). Παριανό μάρμαρο, συνολικό ύψος με το βάθρο του αγάλματος 3,70 μέτρα.

Πρόκειται για το μοναδικό γνωστό μέχρι σήμερα πρωτότυπο έργο του διάσημου Αθηναίου γλύπτη, για τον οποίο είναι μάλλον κοινώς αποδεκτό ότι ήταν γιός του γλύπτη Κηφισόδοτου του Πρεσβύτερου (τέλη 5ου-πρώτες δεκαετίες 4ου αι.). Αξίζει να δει κανείς την Ειρήνη του Κηφισόδοτου, το καλό αντίγραφο στη Γλυπτοθήκη του Μονάχου, για να συγκρίνει τον τρόπο με τον οποίο αποδίδεται το κεφάλι της σε σχέση με την κεφαλή του μικρούλη Πλούτου, που τον βαστά κι αυτή με το αριστερό της χέρι. Εκεί βρίσκεται όλη η χάρη και των δύο γλυπτών.
Ο ίδιος ο Πραξιτέλης –που γεννήθηκε γύρω στα 395, έκανε δύο γιούς, τον Τίμαρχο και τον Κηφισόδοτο τον Νεότερο, γλύπτες και οι δύο, έζησε πολλά χρόνια με την εταίρα Φρύνη και λάτρεψε το ανθρώπινο σώμα, ανδρικό και γυναικείο– θεωρείται ο πρώτος γλύπτης που απεικόνισε γυμνό, ολόγυμνο, το γυναικείο σώμα (Αφροδίτη της Κνίδου). Παρόλα αυτά, ο Ερμής του Πραξιτέλη δεν είναι το «διαμάντι της Ολυμπίας» όπως το προβάλλουν πολλοί. «Διαμάντια» πάρα πολλά υπάρχουν στα μουσεία της. Τα γλυπτά από τα αετώματα του ναού του Διός και η Νίκη του γλύπτη Παιωνίου είναι έργα αξεπέραστης ομορφιάς.

 

Στον ιερό χώρο της Αρχαίας Ολυμπίας

 
Ένα Ταξίδι στο χρόνο και στο χώρο ανασύροντας αρίφνητους θησαυρούς μέσα από το χρονοντούλαπο της Ιστορίας με τα σημαντικότερα γεγονότα από το χώρο της Τέχνης και του Πολιτισμού 

Εάν σας άρεσε το αφιέρωμα,  παρακαλώ μοιραστείτε το με φίλους. Η δύναμη του ιστολογίου είναι οι αναγνώστες του…..εσείς.

 

Δεν επιτρέπεται η αντιγραφή και αναδημοσίευση μέρους ή ολόκληρου άρθρου του περιοδικού. Δεν επιτρέπεται και η αναμετάδοση των ηχητικών κειμένων μας σε οποιαδήποτε μορφή και προβολή, δίχως τη γραπτή  αδείας μας.

 

 

 


Για άμεση επικοινωνία μαζί μας

 

Σφάλμα: Η φόρμα επικοινωνίας δε βρέθηκε.

 

Το-Ηπειρώτικο-τραγούδι-της-φύσης-vVassilis-Lappas-001
ΣΑΛΑΜΙΝΑ ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΙ ΦΥΣΙΚΗ ΟΜΟΡΦΙΑ-00

ΣΑΛΑΜΙΝΑ ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΙ ΦΥΣΙΚΗ ΟΜΟΡΦΙΑ

ΣΑΛΑΜΙΝΑ ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΙ ΦΥΣΙΚΗ ΟΜΟΡΦΙΑ

 

ΣΑΛΑΜΙΝΑ  ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΙ ΦΥΣΙΚΗ ΟΜΟΡΦΙΑ

Η ΠΑΤΡΙΔΑ ΤΟΥ ΟΜΗΡΙΚΟΥ ΑΙΑΝΤΑ

Επιμέλεια Κειμένου: Μαρία Ι. Μπούτση
Φωτογραφία Βασίλης Λάππας

Γενικά στοιχεία.

Η Σαλαμίνα είναι το μεγαλύτερο νησί του Σαρωνικού και το πιο κοντινό στις ακτές της Αττικής. Απέχει ανατολικά από το πέραμα, 1.200 μέτρα και βορειοδυτικά από τις ακτές της Μεγαρίδας, 500 μέτρα.
Έχει έκταση 93,5 τ. χλμ., μήκος ακτών περίπου 100 χλμ. και πληθυσμό 39.220. Διοικητικά ανήκει στο Νομό Αττικής, διαμέρισμα Πειραιά. Θρησκευτικά, μαζί με τα Μέγαρα ανήκουν στη Μητρόπολη Μεγάρων – Σαλαμίνος.
Πατρίδα του ομηρικού Αίαντα και του μεγάλου τραγικού Ευριπίδη, τόπος διαμονής και δημιουργίας του ποιητή Άγγελου Σικελιανού και φιλοξενίας του Γεωργίου Καραϊσκάκη, η Σαλαμίνα είναι ευρύτερα γνωστή στην παγκόσμια ιστορία για τη μεγαλύτερη Ναυμαχία των αιώνων, που έγινε στο στενό της το 480 π. Χ., από την έκβαση της οποίας με νίκη των Ελλήνων, διασώθηκε και αναπτύχθηκε ο ελληνικός πολιτισμός και διαδόθηκε στη Δύση και στον κόσμο.

Ονομασία.
Σύμφωνα με τη μυθολογία, το όνομα Σαλαμίνα δόθηκε στο νησί από τον Κυχρέα, για να τιμήσει τη μητέρα του Σαλαμίνα που ήταν αδελφή της Αίγινας και μια από τις 50 κόρες του ποτάμιου θεού Ασωπού.
Κατά την αρχαιότητα η Σαλαμίνα ήταν γνωστή με τα ονόματα Πιτυούσα (από το δένδρο πίτυς: πεύκος),
Σκιράς (από τον ήρωα Σκίρο) και Κυχρεία (από τον Κυχρέα). Το νησί είναι επίσης γνωστό ήδη από την αρχαιότητα και με την ονομασία Κούλουρη, που προέρχεται από το ακρωτήριο «Κόλουρις άκρα» (σήμερα  Πούντα), στο οποίο ήταν χτισμένη η αρχαία πόλη και το λιμάνι του 4ου αιώνα π. Χ.

Μυθολογία – Ιστορία. Στο νησί βασίλεψε ο Ασωπός ποταμός, αφού σκότωσε τον πρώτο βασιλιά του νησιού, τον Όφι. Την κόρη του Σαλαμίνα την αγάπησε παράφορα ο θεός της θάλασσας, Ποσειδώνας. Καρπός αυτού του έρωτα ήταν ο Κυχρέας (μισός άνθρωπος, μισός φίδι) ο οποίος βασίλεψε στο νησί. Ο Κυχρέας απέκτησε μια κόρη, τη Γλαύκη, η οποία παντρεύτηκε τον Τελαμώνα, γιο του Βασιλιά της Αίγινας Αιακού. Ο Τελαμώνας που διαδέχτηκε τον Κυχρέα στο θρόνο, απέκτησε δυο γιούς: τον Αίαντα (από τον γάμο του με την Περίβοια, κόρη του βασιλιά των Μεγάρων Αλκάθου) και τον Τεύκρο (από τον γάμο του με την Ησιόνη).
Τα δυο αδέλφια έλαβαν μέρος στον Τρωϊκό Πόλεμο με 12 πλοία. Βασιλιάς του νησιού τότε ήταν ο Αίαντας, ο οποίος περιγράφεται ως ένας από τους γενναιότερους Έλληνες. Το τέλος του όμως ήταν τραγικό. Αυτοκτόνησε, όταν νικήθηκε από τον Οδυσσέα στους αγώνες που έγιναν με έπαθλο τα όπλα του νεκρού Αχιλλέα. Μετά το τέλος του πολέμου επέστρεψαν στο νησί ο Τεύκρος με τον Ευρυσάκη, γιος του Αίαντα και της Τέκμησας.

Φωτογραφία Ημέρας Ιανουάριος 2018

Ο Τεύκρος αντιμετώπισε την οργή του πατέρα του Τελαμώνα, επειδή δεν εκδικήθηκε το θάνατο του αδελφού του. Έτσι εγκατέλειψε το νησί και πήγε στην Κύπρο, όπου ίδρυσε πόλη με το όνομα Σαλαμίνα, ενώ ο Ευρυσάκης βασίλεψε στο νησί και απέκτησε έναν γιό, τον Φιλαίο, που έγινε Αθηναίος πολίτης και δώρισε τη Σαλαμίνα στους Αθηναίους. Για αιώνες μετά, η Σαλαμίνα υπήρξε το…«μήλον της έριδος» μεταξύ Αθηνών και Μεγάρων. Κάποια εποχή η Σαλαμίνα βρέθηκε στην κατοχή των Μεγαρέων. Μετά δε την παρέμβαση του Σόλωνα η Σαλαμίνα τέθηκε υπό τον έλεγχο των Αθηναίων.
Κατά τους περσικούς πολέμους η Σαλαμίνα πρόσφερε ανεκτίμητη βοήθεια στους Αθηναίους και στους συμμάχους των κατά των Περσών και ιδιαίτερα έμεινε γνωστή στην ιστορία για την μεγάλη ναυμαχία που διεξήχθη στο στενό της το 480 π. Χ. Στη Σαλαμίνα, κατά την περίοδο της ναυμαχίας συναντώνται οι τρεις μεγαλύτεροι ποιητές των αιώνων.

ΣΑΛΑΜΙΝΑ--ΙΣΤΟΡΙΑ-ΚΑΙ-ΦΥΣΙΚΗ-ΟΜΟΡΦΙΑ-002

Ο Αισχύλος πολέμησε στη ναυμαχία και έγραψε γι’ αυτήν. Ο Σοφοκλής έφηβος έλαβε μέρος στα Επινίκια, ενώ ο τραγικότερος των τριών, ο Ευριπίδης γεννήθηκε στη Σαλαμίνα όταν διαδραματιζόταν το μεγάλο ιστορικό γεγονός.
Από ανασκαφές που ξεκίνησαν το 1994 με τον καθηγητή – αρχαιολόγο Γιάννο Λώλο, ανακαλύφθηκαν αρχαιολογικά ευρήματα στο σπήλαιο, όπου ο Ευριπίδης κατά τις ιστορικές πηγές έγραψε τα αθάνατα έργα του. Στο μονοπάτι που πάει προς το σπήλαιο ανακαλύφθηκε το ιερό του Διονύσου. Επίσης σε ανασκαφές, στα νότια του νησιού, στην περιοχή Κανάκια, βρέθηκαν ερείπια και θεμέλια κτισμάτων της Ομηρικής Σαλαμίνας.
Στη μετέπειτα ιστορία της, η Σαλαμίνα δέχτηκε κατά καιρούς διάφορες επιδρομές, όπως αυτές των Μακεδόνων, των Πελοποννησίων κ. λ. π. Ενδιάμεσα υπήρξαν περίοδοι ακμής και παρακμής. Από το 350 ως το 318 δόθηκε στη Σαλαμίνα η δυνατότητα να κόψει δικό της νόμισμα. Βυζαντινά ναϋδρια και τάφοι μαρτυρούν την ύπαρξη έντονης ζωής στο νησί, που όμως και αυτή απειλήθηκε από τους Ενετούς, τους πειρατές κ. α.

ΣΑΛΑΜΙΝΑ--ΙΣΤΟΡΙΑ-ΚΑΙ-ΦΥΣΙΚΗ-ΟΜΟΡΦΙΑ

Στα χρόνια της Τουρκοκρατίας, λόγω της θέσεως και της ασφάλειας, συνείσφερε θετικά στους αγώνες, ενώ ταυτόχρονα απολάμβανε ορισμένων προνομίων. Υπήρξε Καταφύγιο προσφύγων (όπως των Αθηναίων 1687 και κατοίκων της Αττικής και Βοιωτίας το 1770 και το 1821). Από κει βγήκε και η φράση: «πήγε η ψυχή μου στην Κούλουρη».
Πήρε μέρος στα ορλωφικά με αρχηγό το Μητρομάρα, ο οποίος άφησε το σπαθί του τάμα στη Φανερωμένη. Αργότερα δημιουργήθηκε πυρήνας Φιλικών με πρώτο τον ηγούμενο της Ι. Μ. Παναγίας Φανερωμένης, Γρηγόριο Κανέλλο ο οποίος μύησε και τους αδελφούς Αναγνώστη και Αντώνη Βιρβίλη.

Στην Επανάσταση του 1821 έλαβαν δραστήρια μέρος με επικεφαλής τον Γεωργάκη Γκλίστη καθώς και τους Γεωργάκη Μάθεση, Ιωάννη Κριτσίκη, Αναγνώστη Βιρβίλη, Αναγνώστη Καρνέση, Ιωάννη Βιέννα, κ.α.
Πολύ μεγάλη και σημαντική ήταν η βοήθεια που πρόσφερε στον Αγώνα η Ι. Μ. Φανερωμένης. Το 1823 εγκαταστάθηκε το εκτελεστικό και το Βουλευτικό σώμα της Προσωρινής Διοίκησης της επαναστατημένης Ελλάδας ενώ το 1824 μεταφέρθηκε το τυπογραφείο όπου εκδόθηκε το πρώτο φύλλο της «Εφημερίδας των Αθηνών», από τον Γ. Ψύλλα. Επίσης, εδώ επανειλημμένα φιλοξενήθηκαν το σύνολο των αγωνιστών του ’21 που έλαβαν μέρος στις επιχειρήσεις της Αττικής, της Αθήνας και του Φαλήρου όπως: ο Μακρυγιάννης, ο Τζαβέλας, ο Κριεζώτης, ο Δ. Υψηλάντης, ο Μαυροβουνιώτης κ.α. Φιλοξενήθηκε και ο Γ. Καραϊσκάκης του οποίου επίλεκτο σώμα αποτέλεσαν Σαλαμίνιοι Αγωνιστές. Ο Καραϊσκάκης θάφτηκε στο ναό του Αγίου Δημητρίου, του οποίου ήταν και επιθυμία, το 1827. Το 1996, ο τάφος του ανακατασκευάστηκε και στον περίβολο του ναού στήθηκε η προτομή του.

ΣΑΛΑΜΙΝΑ--ΙΣΤΟΡΙΑ-ΚΑΙ-ΦΥΣΙΚΗ-ΟΜΟΡΦΙΑ-004

Το 1830 ο Καποδίστριας ίδρυσε το παλιό 1ο Δημοτικό Σχολείο, το οποίο λειτούργησε μέχρι το 1981. Σήμερα στεγάζει το αρχαιολογικό μουσείο.
Μετά το τέλος της επανάστασης το νησί γνώρισε μέρες άνθισης των ναυτικών επαγγελμάτων. Σημαντικό γεγονός για τη Σαλαμίνα ήταν και η εγκατάσταση στο νησί του Πολεμικού Ναυστάθμου το 1878, στη Φανερωμένη και από το 1881 στη σημερινή του θέση. Αυτή η εποχή γέννησε και ανέδειξε αξιόλογες προσωπικότητες, όπως το μεγάλο ζωγράφο Πολυχρόνη Λεμπέση, το φιλόλογο – λαογράφο Πέτρο Φουρίκη, το στρατηγό Θεόδωρο Πάγκαλο, το θεατρικό συγγραφέα Δημήτρη Μπόγρη και αργότερα το βάρδο του δημοτικού τραγουδιού Γιώργο Παπασίδερη, τον καθηγητή – αρχαιολόγο Δημήτρη Πάλλα, τον αρχηγό των Ενόπλων δυνάμεων Σπύρο Αυγέρη, τον ήρωα του απελευθερωτικού αγώνα της Κύπρου 1955 -59 καπετάνιο Ευάγγελο Λουκά (Κουταλιανό) κ. α. Κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής έδωσε σε θυσία και πάλι τα παλικάρια της – στην αντίσταση κατά των κατακτητών – όπως τους Γεωρ. Μπεγνή, Ν. Μπερή, Φιλ. Τούτση, Στ. Νικολέτο, Γεωρ. Ελευσινιώτη, κ. α. όπως και ομήρους σε γερμανικά στρατόπεδα.
Καθώς περνούσαν τα χρόνια και αύξανε ο πληθυσμός της Αθήνας και του Πειραιά το νησί έγινε σιγά –σιγά από τόπο εκδρομής και παραθερισμού σε τόπο μόνιμης κατοικίας. Το όμορφο φυσικό τοπίο, οι σχετικά πρόσφατες αρχαιολογικές ανακαλύψεις, η πλούσια ιστορική κληρονομιά, τα διάφορα αξιοθέατα, ο βιολογικός καθαρισμός των νερών, η μικρή απόσταση από την Αθήνα έχουν μετατρέψει τη Σαλαμίνα σε ελκυστικό τουριστικό θέρετρο.

Επισκέψιμοι χώροι.

Στο κέντρο της πόλης της Σαλαμίνας καθώς και στη βορειοδυτική πλευρά του νησιού όπως: Φανερωμένη, Βασιλικά και Μπατσί υπάρχουν πολλά αξιόλογα αξιοθέατα που μπορεί κανείς να δει.

  1. Λαογραφικό & Ναυτικό Μουσείο Δήμου Σαλαμίνας. Στεγάζεται στο κτίριο του Δημαρχείου στην
    Λ.. Κων/νου Καραμανλή.
    2. Αρχαιολογικό Μουσείο. Στεγάζεται στο παλαιό 1ο Δημοτικό Σχολείο (Καποδιστριακό) στην οδό
    Πολ. Λεμπέση στο κέντρο της πόλης.
    3. Ευριπίδειο Θέατρο – Παναγία Ελευθερώτρια. Βρίσκονται στο λόφο Πατρίς στο κέντρο της πόλης.
    4. Ανεμόμυλοι 18ου αι. Βρίσκονται στο λόφο Αγ. Νικολάου που είναι απέναντι από το λόφο Πατρίς, στο
    κέντρο της πόλης.5. Ι. Ν. Αγίου Δημητρίου 1806. (τάφος Γ. Καραϊσκάκη, έργα Π. Λεμπέση & Γ. Χαλεπά). Βρίσκεται
    στο κέντρο της πόλης.
    6. Ι. Ν. Αγίου Μηνά. (Έργα Π. Λεμπέση & Γ. Χαλεπά). Είναι ο μητροπολιτικός ναός και βρίσκεται
    στο κέντρο της πόλης.
    7. Ιστορική Μονή Παναγίας Φανερωμένης 17ου αι. (Έργα Γ. Μάρκου & τάφος Ι. Γκούρα).
    Βρίσκεται βορειοδυτικά του νησιού. Πανηγυρίζει στις 23 Αυγούστου.
    8. Σπίτι φιλοξενίας του ποιητή Αγγ. Σικελιανού. Βρίσκεται στην παραλία της Μονής Φανερωμένης.
    9. Βυζαντινά και μεταβυζαντινά ναϋδρια. Αγ. Γρηγορίου στα περιβόλια, του Αγ. Δημητρίου στα Παλιάμπελα, του Αγ. Γεωργίου στην ομώνυμη περιοχή, του Αγ. Ιωάννη στην περιοχή Λούτσα – Καρνάγια, της Κοιμήσεως Θεοτόκου (Παναγία Μπόσκου ή Καθαρού) και Αγ Χαραλάμπου στο Μπόσκο, του Αγ. Νικολάου στο Μπατσί, της Αγ. Παρασκευής και Αγ. Ελευθερίου στην περιοχή Αγ. Παρασκευής, της Παναγίας Βροντού στην περιοχή Βροντού, της Αγ. Κυριακής και Ζωοδόχου Πηγής στην περιοχή Λούμιθι – Βρετό, του προφήτη Ηλία στον ομώνυμο λόφο στο κέντρο της πόλης.

Στη νότια πλευρά του νησιού και συγκεκριμένα στις περιοχές Αιάντειο, Κακή Βίγλα, Κανάκια, Περιστέρια, Κολώνες και Σατερλί υπάρχουν επίσης σημαντικά αξιοθέατα για να επισκεφθεί κανείς.

Ιστορική Μονή Αγ. Νικολάου Λεμονίων 17ου αι. – Ναϋδριο Αγ. Ιωάννου Καλυβίτη 10ου αι.
Βρίσκονται στο πευκόφυτο δάσος, νότια του νησιού, προς τα Κανάκια.
Σπήλαιο Ευριπίδη – Ιερό του Διονύσου. Βρίσκονται νότια του νησιού στην περιοχή Περιστέρια.
Πέτρινος Φάρος. Βρίσκεται νότια του νησιού στο ακρωτήρι Κόγχη – Λυκόπουλο, μετά τα Περιστέρια και πριν τις Κολώνες.
Κυκλοτερές ταφικό μνημείο 4ου π. Χ. αι. Βρίσκεται νότια του νησιού στην περιοχή Κολώνες.
Ι. Ν. Κοίμησης Θεοτόκου 11ου αι. Βρίσκεται κοντά στην πλατεία του Αιαντείου (Μούλκι).
Ναϋδριο Μεταμόρφωσης του Σωτήρα 11ου αι. Βρίσκεται κοντά στην πλατεία του Αιαντείου (Μούλκι).
Ιερά Μονή Υπαπαντής. Βρίσκεται στην περιοχή Φλεβαριώτισσα – Μενεμένη.
Ερείπια της Ομηρικής πόλης της Σαλαμίνας. Βρίσκονται νότια του νησιού στην περιοχή Κανάκια.
Βυζαντινά και μεταβυζαντινά ναϋδρια. Αγ. Δημητρίου στο Σατερλί, Αγ. Γεωργίου στο Γκίνανι, Αγ. Νικολάου στο Χαλιώτι, Αγ. Χαραλάμπου στο Καμπόλι, Αγ. Γεωργίου στην ομώνυμη περιοχή, Εισό-δια της Θεοτόκου στο Πέρανι, Αγ. Μαρίνας, Αγ. Ζώνης και Μεταμόρφωση του Σωτήρα στην Κακή – Βίγλα, Αγ. Αθανασίου στο Κατσούλι.

Επίσης στην ανατολική πλευρά του νησιού, στις περιοχές Αμπελάκια, Κυνόσουρα, Σελήνια, Καματερό υπάρχουν σημαντικοί επισκέψιμοι χώροι.

Ερείπια της ιστορικής πόλης «Κόλουρις» και λιμανιού του 4ου π. Χ. αιώνα. Βρίσκονται ανατολικά του νησιού στην παραλία των Αμπελακίων.
Τύμβος των Σαλαμινομάχων. Βρίσκεται ανατολικά του νησιού στην Κυνόσουρα.
Πέτρινο Θεατράκι. Βρίσκεται ανατολικά του νησιού στην παραλία των Σεληνίων.
Τμήμα πύργου Αρχαίου Τείχους. Βρίσκεται πίσω από τον Ι. Ν. Κοίμησης Θεοτόκου στο λόφο του
Καματερού.
Ι. Ν. Εισοδίων Θεοτόκου (έργα Π. Λεμπέση, Δ. Ανδριανού, Γ. Χαλεπά). Βρίσκεται στο κέντρο
της πόλης των Αμπελακίων.
Βυζαντινά και μεταβυζαντινά ναϋδρια. Της Υπαπαντής, του Αγ. Πέτρου, Αγ. Ιωάννη και Αγ. Τριάδας
στα Αμπελάκια.

Σαλαμίνεια

Σαλαμίνεια Παγκόσμια εορτή για την Επέτειο της Ναυμαχίας της Σαλαμίνος ως ημέρα Ελευθερίας, Δημοκρατίας, Πολιτισμού, με τη συμμετοχή 43 Χωρών από όλον τον κόσμο, της Ουνέσκο και της Ελληνικής Κυβέρνησής με κατάθεση στεφάνων   στο μνημείο του Άγνωστου Στρατιώτη. Στον Τύμβο των Σαλαμινομάχων και την 29η Σεπτεμβρίου την Μεγάλη Εθνική στρατιωτική, μαθητική παρέλαση στο μνημείο της Ναυμαχίας στον Αρχαίο Λιμένα.

Είναι σύμφωνα με τη προεδρία της Δημοκρατίας η σημαντικότερη εκδήλωση σε Διεθνές επίπεδο Κάτι που δε γίνετε πουθενά στο κόσμο !!!!

Εκδηλώσεις.

Αποκριάς. Ο Δήμος Σαλαμίνας οργανώνει καρναβάλι και την παραδοσιακή Κουλουριώτικη Αποκριά με παλιά έθιμα, κερνώντας τον κόσμο με γλυκό κρασί και το πατροπαράδοτο γαλακτομπούρεκο (πουπέκι) και μακαρόνια με τυρί.
Καραϊσκάκεια. Πολιτιστικές και αθλητικές εκδηλώσεις προς τιμήν του ήρωα της Επανάστασης του 1821. Πραγματοποιούνται προς το τέλος Μαϊου.
Γιορτή του Ψαρά. Μεγάλο λαϊκό πανηγύρι που οργανώνουν από κοινού ο Δήμος Σαλαμίνας και ο Αλιευτικός Σύλλογος του νησιού. Προσφέρονται ψητά ψάρια και άφθονο κρασί. Πραγματοποιείται
προς το τέλος Αυγούστου.
Πανηγύρι Φανερωμένης. Μεγάλο πανηγύρι γίνεται από τις 23 ως τις 25 Αυγούστου στο μοναστήρι
της Παναγίας Φανερωμένης.
Αιάντεια . Εκδηλώσεις που γίνονται προς τιμή του βασιλιά της Σαλαμίνας Αίαντα, τον Ιούνιο.
Σαλαμίνεια. Εκδηλώσεις που γίνονται για τον εορτασμό της ιστορικής επετείου της Ναυμαχίας της
Σαλαμίνας, το Σεπτέμβριο.
Φεστιβάλ Δήμου Σαλαμίνας. Συναυλίες, θεατρικές παραστάσεις, λαογραφικές, πολιτιστικές και άλλες
εκδηλώσεις πραγματοποιούνται κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού στο Ευριπίδειο Θέατρο. Το χειμώνα οι εκδηλώσεις γίνονται στην αίθουσα «Δ. Μπόγρη» στο Δημαρχείο. Επίσης συναυλίες όπως και άλλες εκδηλώσεις γίνονται στο Πέτρινο Θεατράκι στα Σελήνια.

Παραλίες.
Στο νότιο τμήμα του νησιού υπάρχουν όμορφες παραλίες και κολπίσκοι όπως η παραλία ΝΑΤΟ στο Αιάντειο, Κανάκια, Πυργιακόνι, Λαμπρανό, Σατερλί, Κολόνες, Περιστέρια, Αίας Κλάμπ, Κύριζα, Πέρανι, Λιμνιώνα, Γυάλα και στα Σελήνια. Επίσης όμορφες παραλίες θα συναντήσει κανείς και στη βορειοδυτική πλευρά, όπως ψιλή Άμμο, στενό Φανερωμένης, Ρέστη, Σπιθάρι, Ηλιακτή, Αγ. Γιώργη και Βασιλικά. Η πρόσβαση σε όλες αυτές τις παραλίες είναι εύκολη, με ιδιωτικό αυτοκίνητο, με λεωφορεία του ΚΤΕΛ Σαλαμίνας ή με πλωτό μέσο.
Δάση.
Στο νησί υπάρχουν δύο όμορφα πευκόφυτα δάση. Το ένα πρόκειται για το δάσος της Φανερωμένης που βρίσκεται στη βορειοδυτική πλευρά του νησιού και προσφέρεται για τζόκινγκ και κάμπινγκ και το άλλο για το δάσος των Κανακίων που βρίσκεται στη νότια πλευρά του νησιού και είναι ο μεγαλύτερος, ο κοντινότερος και ο μοναδικός πνεύμονας πρασίνου της Δυτικής Αττικής. Το δάσος αυτό προσφέρεται για κάμπινγκ, ιππασία, τζόγκιγκ και έχει διαδρομές για Mountain – bike όπου διεξάγονται και αγώνες.
Αγορές.
Όταν επισκεφθείτε το νησί, μην χάσετε την ευκαιρία να δοκιμάσετε το παραδοσιακό πλατέτσι (λαδό-πιτα), το κουγκουλούαρι (κολοκυθοπίτα), το γαλακτομπούρεκο ή πουπέκι, τα μουστοκούλουρα, τις τηγανίτες και το ψωμί ψημένο στα ξύλα. Στην ιχθυαγορά θα βρείτε φρέσκα ψάρια κατευθείαν από τα ψαροκάϊκα. Επίσης σε κάποια μαγαζιά με τουριστικά είδη θα βρείτε κούκλες ντυμένες με την χρυσοκέ-ντητη παραδοσιακή φορεσιά του νησιού καθώς και άλλα αναμνηστικά.

Διασκέδαση.
Αγαπημένα στέκια που αιχμαλωτίζουν την καρδιά του επισκέπτη και των καλοφαγάδων είναι πάρα πολλά στο κέντρο της πόλης καθώς και σε άλλες περιοχές όπως: Σελήνια, Αιάντειο και Κακή – Βίγλα.
Μην παραλείψετε να καθίσετε στα παραδοσιακά και παραλιακά ουζερί για να δοκιμάσετε φρέσκα ψάρια, θαλασσινά και χταπόδι ψημένο στα κάρβουνα. Το νησί έχει πολύ όμορφες παραλιακές καφετέριες όπου μπορείτε να απολαύσετε τον καφέ σας ή το ποτό σας αγναντεύοντας δίπλα στη θάλασσα τα μαγευτικά δειλινά. Επίσης η νυχτερινή ζωή στο νησί είναι πολύ έντονη. Υπάρχουν πολλά Κλάμπ όχι μόνο για τη νεολαία αλλά και για όσους αισθάνονται νέοι, καθώς και πολλά μαγαζιά με ζωντανή μουσική για γλέντι
μέχρι πρωϊας.

Μετακινήσεις.

Η κύρια οδός σύνδεσης του νησιού με την Αττική είναι η γραμμή Πέραμα-Παλούκια. Τα πορθμεία και τα πλοιάρια αναχωρούν κάθε (15΄) και κατά τη διάρκεια της νύχτας (κάθε 30΄). Επίσης, πλοιάρια αναχωρούν από τον Πειραιά προς τα Παλούκια κάθε (30΄) καθώς και σε άλλες ανατολικές ακτές του νησιού όπως: Καματερό, Σελήνια και Κακή- Βίγλα. Τέλος υπάρχει τακτική γραμμή, με πορθμεία κάθε
(60΄) που συνδέει τη Μεγαρική ακτή με τη Φανερωμένη. Στη Μεγαρική ακτή φτάνει κανείς γρήγορα, από την Αττική οδό.
Για μετακινήσεις στο εσωτερικό του νησιού, αν δεν πάρετε δικό σας αυτοκίνητο, μπορείτε να χρησιμοποιήσετε τα λεωφορεία του ΚΤΕΛ, τα ταξί, ή να νοικιάσετε αυτοκίνητο.

Ξενοδοχεία: Στην Αλυκή: Μελίνα …..…210 4640562 – 6937489414
Στο Αιάντειο: Γαβριήλ…….2155003555 – 6944283393
Στα Σελήνια: Βοτσαλάκια.…210 4671334 – 4671432
Ακρογιάλι…..210 4673263
Χρήσιμα τηλέφωνα.

Σαλαμίνα κωδικός κλήσης 00 30 – 210
Δήμος Σαλαμίνας…………. 2132027300
Λιμεναρχείο Σαλαμίνος…….4677277
Λιμαναρχείο Περάματος……4410441
Λιμεναρχείο Πειραιά……….4124585
Αστυνομία Σαλαμίνος……….4651100 – 4653066
Αστυνομία Αμπελακίων……. 4672438
Πυροσβεστική………………4685199
Κλινική……………………..4676032
Κέντρο Υγείας………………2132008500
Κέντρο ΕΚΑΒ Σαλαμίνας…….166
ΚΤΕΛ………………………4671333 – 4677278
Ταξί…………………4671494 – 4651580 – 4672292 – 4674743
Πορθμεία……………..4677293 – 4674720 – 4413178
Λαογραφικό Μουσείο……..2132027316
Αρχαιολογικό…………….4640759
Ι. Μονή Φανερωμένης……..4681861
Ι. Μονή Αγ. Νικολάου Λεμονίων…..4662380
Ι. Ν. Αγ. Δημητρίου………………..4653972
Ι. Ν. Αγ. Μηνά……………………4651268
Ι. Ν. Εισοδίων Θεοτόκου………….4673729

Επιμέλεια Κειμένου: Μαρία Ι. Μπούτση, Επιμελήτρια Βιβλιοθήκης – Μουσείου Λαϊκής Τέχνης & Ιστορίας Δήμου Σαλαμίνας.

SALAMINA BEAUTY AND HISTORY

SALAMINA BEAUTY AND HISTORY

Text: Maria Boutsi

Translation: Stavroula Kyriakou

Photography Vassilis Lappas

collection picture  |

 

General  information.

Salamina is the largest island of the Saronic Gulf and  nearest  to the coast of Attica.  Only 1.200 meters away eastward to Perama and a mere 500 meters from Megarid coast to the northwest.

The  island’s area consists of 93.5 square km, with approximately 100 km of coastline, and a population of 39.220. Administratively, it is a part of Attica Prefecture, Department of Piraeus. From a religious perspective, it belongs, along with Megara, to the Megara – Salamina Metropolis.

Salamina is the birthplace of the Homeric hero, Ajax, the great tragedian Euripides, and the creative venue of our national poet, Angelos Sikelianos.  Additionally, Salamina was the beloved place of hospitality and refuge of Georgios Karaiskakis, a national hero of the Greek War of Independence.

Salamina  is renown throughout the world as the site of the greatest naval engagement in world history, which took place in the straits between the island and the mainland in 480 B.C.  There, the Greek victory over  Persian despotism assured the salvation, flourishing and expansion of Greek civilization to the West, and to the rest of the world.

The origin of its name.

According to myth, the island was named “Salamina” by the legendary King Kychreas as a tribute to his mother, Salamina, Aegina’s sister, and one of the 50 daughters of the River God Assopos.

In ancient times, Salamina was also known as “Pityoussa” (Pine tree smothered”), also as “Skyras” (after the legendary ancient hero Skyros) and “Kychreia” (after King Kychreas).  Moreover, even in ancient times, the island was also known as “Koulouri” after Cape Kolouris (now known as “Pounta”)  at which an ancient settlement and port were built in the 4th century B.C.

 

Mythology – History.

The River God Assopos ruled the island after killing its first king, Ofis.  The Sea God, Poseidon, fell in love with Assopos’ daughter, Salamina, and the fruit of their union was Kychreas, who was half man and half snake and who became ruler of the island.  Kychreas produced a daughter named Glaffki (The Blue Eyed) who married Telamon, son of the King of Aegina, Aeakos.

Upon succeeding Kychreas, Telamon fathered two sons: Ajax (through Perivoia, who was the daughter of Alkathos, the King of Magara) and Teucros  (through his marriage to Issioni).  The two brothers participated in the Trojan War with 12 ships.  Ajax was then ruler of the island and was described as one of the bravest Greeks.  His end, however, was tragic.  He committed suicide upon his defeat by Odysseus for the prize of Achille’s  weapons and armor in the funeral games organized to commemorate the Achille’s death.  At war’s end, Teucros returned to the island in the company of Eurissakis,  Ajax’s son by Tekmissa.  Once there, Teucros was confronted with the anger of his father, Telamon, for failing to avenge the death of his brother.  As a result, Teucros abandoned the island, proceeded to Cyprus and founded a city that he named “Salamina”.  Eurissakis, in the meantime, ruled the island and fathered a son, Filaeus, who, in turn, acquired Athenian citizenship and gave the island of Salamina to Athens.

For several centuries, however, Salamina was the “Apple of Discord” between Athens and Megara.

For a time, Salamina fell under the hegemony of Megara. It was only after intervention of Solon did Athenian rule over Salamina become final.

During the Persian Wars, the people of Salamina provided invaluable assistance to Athens against the invaders, most notably during the epic sea battle which took place in 480 B.C.  In an incredible confluence of history, the three great tragedians of Greece “met” during the battle.  Aeschylus, the eldest of the three, fought in it.  Sophocles, then a teenager, participated in the victory celebrations.

Finally, perhaps the greatest tragic playwright of the three, Euripides, was born on the island on the day of the battle.

Recent excavations, which began in 1994 by archaeologist Dr. Yannos Lolos, have brought valuable findings to light.  One example is the discovery of the cave of Euripides where, according to historical sources, he wrote his immortal works.  On the footpath leading to the cave, the ruins of the Temple of Dionysus were discovered.  Additionally, even more recent excavations in the southern part of the island, in the area now known as “Kanakia” have yielded the ruins of the Homeric – era settlement.

In its later history, Salamina suffered numerous invasions, such as those of the Macedonians and Peloponnesians.  In between the ebb and flow of war and peace and, especially during the period between 350 B. C. and 318 B. C., the island was able to mint its own coins.

During the Byzantine period, the island enjoyed a vigorous life style as evidenced by construction of numerous churches and tombs.  That life – style was threatened by the Venetians, pirates and others.

During the Turkish occupation, due to its unique position, the island enjoyed certain benefits while, at the same time, it made positive contributions to the struggle for liberation.

The island offered a place of safety for refugees, such  as those from Athens in 1687, in  addition to the people from Attika and Boeotia in 1770 and in 1821.  It was from this experience that the phrase: “My heart has flown to Koulouri” is derived.

Salamina participated in the “Orloff Revolt” with Mitromaras as its leader, who later donated his sword as a token of faith to the Monastery of Phaneromeni. Later still, a cell of the “Society of Friends” (a society formed  to  encourage and facilitate the War of Independence) was formed on the island, under the leadership of the abbot of the Phaneromeni Monastery, Gregorios  Kanellos.  Kanellos, in turn, initiated the brothers  Anagnostis  and Antonis Virvilis into the Society.

During the revolution of 1821, the island took a vigorous part in the struggle for independence through the leadership of George Glistis, as well as George Mathessis, Jonh Kritsikis, Anagnostis Virvilis, Anagnostis Karnesis, John Viennas and others.

The Monastery of Phaneromeni supplied substantial and noteworthy assistance to the struggle for Independence.  In 1823, the Provisional Revolutionary Executive and Legislative bodies  were established on the island.  Additionally, in 1824, the printing the facility of the “Athenian Newspaper”, published by G. Psillas, was transferred to the island.  During the struggle, many leading members of the revolution enjoyed the island’s hospitality, especially those who participated in the military operation in Attika, Athens and Phaleron, such as Makriyiannis, Tsavelas, Demetrios Ypsilantis, Mavrovouniotis and others.  The island also offered its hospitality to George Karaiskakis, whose most elite troops were a group consisting of fighters from Salamina.  After his death from wounds received in the Battle of Phaleron in 1827, Karaiskakis  was buried in the church of St. Demetrios, pursuant to his wishes. In 1996, his tomb was reconstructed and his marble bust was placed in the church’s courtyard.  In 1830, the National Governor, John Kapodistrias, founded the first elementary school on the island, which remained in operation until 1981,  and now houses the archaeological museum.

At the and of the revolution, the island enjoyed a blossoming of the maritime professions.  In 1878, the establishment of the Hellenic Naval Base at Phaneromeni proved to be a significant  event for the island of Salamina. In 1881, the naval base was moved to its present location.

This period in the island’s history produced several significant personalities such as the painter Polichronis Lembesis, the writer and folklorist Petros Fourikis, General Theodoros Pangalos, playwright Demetris Bogris, and later still, the bard of traditional song, George Papasideris, professor and  archaeologist Demetris Pallas, and the Chief of Staff of the Hellenic Armed Forces, Spiros Avgeris, the hero of the Cyprus Liberation Fight (1955-59) against the British Rule, captain Evangelos Loukas (Koutalianos),  among others.

During the German Occupation (1941-44), the island once again sacrificed the flower of its youth in its resistance against the invaders.  Among them were George Begnis, Nikolaos Beris, Fhilip Toutsis, Stelios Nikoletos, George Elefsiniotis, and others, in addition to those sent to German concentration camps.

As the years passed, and the population of Athens and Pireas increased, the island slowly became a place for weekend excursions, a summer resort and, indeed, as a place of permanent residence for many.  The island’s beautiful natural landscape, its recent archaeological discoveries, its rich historical heritage, its variety of sights, in addition to the biological purification of its surrounding sea, and its short distance from Athens, have turned Salamina into an appealing tourist destination.

 

Sights to visit.

In the center of Salamina, as well as in the northwest (Phaneromeni, Vasilika, Batsi), a visitor can find a lot of monuments and sightseeing.

Salamina Municipality Folk and Maritime Museum. In the  City Hall at Konstantinos Karamanlis Avenue.

Archaeological Museum. (1st Elementary School also known as Kapodistriakon) at P. Lembessis street, in the Town center.

Euripides Theater, Panayia Eleftherotria Chapel.  On Patris hill in the very center of the Town.

Windmills  18th c.  On the top of St. Nicolas hill across Patris hill also in the in the Town center.

St. Demetreus church, 1806.  (burial place of Karaiskakis, paintings by  P. Lembesis and art work by Y. Halepas).  Also in the Town center.

Cathedral St. Minas (paintings by P. Lembesis and art work by Y. Halepas).  Also in the Town center.

St. Phaneromeni historic convent 17thc. (paintings by G. Markou – burial place of J. Gouras) North west of the island celebrating on August 23rd.

Residence place of our National poet Angelos Sikelianos.  On the main highway on the coast of Phaneromeni convent.

Byzantine and Post – Byzantine Chapels.  St. Gregory at Perivolia, St. Demetrius at Paliampela, St. George at the similarly named area, St. John at Loutsa – Karnaya, Kimisseos Theotokou (Panayia Boskou or Katharou) and St. Haralambus at Bosko, St. Nicolas at Batsi, St. Paraskevi & St. Eleftherios at St. Paraskevi area, Panayia Vrodou church at Vrodou area, St. Kiriaki & Zodohou Pigi at Loumithi – Vreto area, Prophet Elias at the similarly named hill in the town center.

On the south part of the island, and more specifically Aeantion (Moulki), Kaki Vigla, Kanakia, Peristeria, Kolones and Saterli there are also many places of interest as well as monuments and sightseeings.

St. Nicolas Lemonia Historic Monastery 17th  c. –  St. John Kalivitis Chapel 10th c.  Situated in a pine tree forest, south the island towards Kanakia.

Euripides Cave – Dionysus Temple.  In the south of the island, Peristeria district (area).

Stone Light House.  In the south of the island, at the Licopoulo promontory, a little farther

from Peristeria South – westwards.

Cyclic Burial Monument 4th c. B. C.  In the south of the island, at Kolones.

Kimisseos Theotokou Church 11th c.  Near at the square of Aeantion (Moulki).

Metamorphosis Sotiros Chapel 11th c.  Near at the square of Aeantion (Moulki).

Hypapanti Convent.  At Flevariotissa – Menemeni area.

Ruins of the Homeric settlement of  Salamina.  In the south of the island, at Kanakia area.

Byzantine and Post – Byzantine Chapels.  St. Demetrius at Saterli, St. George at Ginani, St. Nicolas at Halioti, St. Haralambus  at Kaboli, St. George at the similarly named area, Isodia Theotokou at Perani, St. Marina, St. Zoni & Metamorphosis Sotiros at Kaki Vigla, St. Athanasios at Katsouli.

Also, on the east side of the island, at Ampelakia,  Kinosoura, Selinia, Kamatero there are a lot of places to visit.

Ruins of the historic settlement of  “Kolouris” and harbor dating from the 4th c. B.C.  At the  eastern and of the island,  near the coast of Ampelakia.

Tomb of the Warriors of the Naval Battle of Salamina.  At the eastern end of the island, at Kinosoura promontory.

The Stone Theater.  Along the coast towards Selinia in the East.

Tower Part of Ancient Walls.  Behind Kimisseos Theotokou Church on Kamatero Hill.

Isodia Theotokou Church ( paintings by P. Lembesis, D. Andrianou and art work by Y. Halepas). In the Town center of Ampelakia.

Byzantine and Post – Byzantine Chapels.  Hypapanti, St. Peter, St. John, St. Trinity, at Ampelakia.

Activities.

Carnival.  The Municipal Authorities in Salamina are in charge of the Carnival Festivities and the organization of the traditional “Koulouri Carnival” during which, in accordance with the old customs, people are treated with sweet wine, cream pastry (known as galactomboureko or poupeki) and macaroni cheese.

Karaiskakia. Cultural and sport events are held at the end of May in honor of the national

hero of the war of independence in 1821 G. Karaiskakis.

The Fisherman’s Festival. A tremendous festivity is jointly organized by the Municipal

Authorities and the island’s Fishing Association. Grilled fish and plenty of wine are offered

to the participants.  The festival takes place at the end of August.

The Phaneromeni Festival. A renown festival and fair is held annually at the convent of

Panayia Phaneromeni from August 23rd  to 25th.

Aeantia. Festivities and events in honour of King Ajax (Aeantas) are held in June

Salaminia. The festivities which occur every September to commemorate the historic naval battle of Salamis.

Salamina Municipal Festival.Concerts, plays, folklore and cultural events are taking place throughout the summer at the Euripides Theater.  During wintertime, all activities are held at the City Hall in the “D. Bogris” room. Concerts and plays, as well as  other cultural events are held at the small Stone Theater in Selinia.

 

Beaches.

There are many beautiful beaches and little bays in the South coasts of the island like: NATO beach at Aeantion, Kanakia, Pirgiakoni, Lambrano, Saterli, Kolones, Peristeria, Aeas club, Kiriza, Limniona, Yala, and Selinia beach.  There are also beautiful sea – side places which one may encounter in the North or West coast of the island like Psili Amos, Steno Phaneromenis, Resti, Heliakti, St. George area and at Vasilika.

Approaching them can be easily made by means of bus, car, or the local bus service or by sea.

Forests.

The island contains two beautiful pine forests.  One is the Forest of Phaneromeni, which is found at the northwest side of the island end which is available for jogging and camping.  The other is the Forest of Kanakia located at the south end of the island and is the largest, nearest and only belt of green in Western Attica.  This forest is suitable for camping, riding, jogging and has competitive mountain – bike paths available.

Market places.

Whenever you visit the island, don’t miss the opportunity to taste the traditional “platetsi” (pie made of local olive – oil), “kuguluari” (red pumpkin pie), “mustocouloura” (rolls made of must), pan – cakes, and bread baked on fire – wood. At the fish market you can always find fresh fish straight from the local fishing boats.  You can also find at some tourist – shops, puppets dressed in clothes knitted with golden threaded traditional costumes of the island and other souvenirs.

 

Entertainment.

There are many eateries that capture the heart of the visitor and the bon vivant both in the town’s center and at other venues such as: Selinia, Aeantion and Kaki – Vigla.  Don’t miss sitting at one of the traditional, sea-side  “Ouzeri” to sample fresh fish, other seafood  and most especially the charcoal – grilled octopus. The island has many  sea – side Cafés where one can enjoy a coffee, or a drink, while viewing a magical sunset. In addition, the island’s night  life is intense.  There are numerous night clubs not only for the young, but for those that are young at heart, many of which feature live music till the early morning hours.

Hotels.

Aliki: Melina Resort +30 210-4640562, 6937489414

Aeantion: Gabriel Hotel +30 2155003555, 6944283393

Selinia: Votsalakia Hotel  (+30) 210 – 4671334, 210 – 4671432

Akrogiali Hotel +30 210 – 4673263

 

Transportation.

The main connection of the island with Attica consists of the boats and ferries between Perama and Paloukia.  Departures for the island occur every fifteen minutes during the day and every thirty minutes at night. Boats for Paloukia depart from Piraeus every thirty minutes in addition to other locals on the island such as Kamatero and Selinia.  Finally, there is the regular boat line between the coast of Megara and Phaneromeni, which departs every sixty minutes.  The trip to the coast of Megara is quite short if one uses the Attica Highway.

For transportation within the island’s interior, if you do not have an automobile, you may use the KTEL local buses, taxis, or rental vehicles available on the island.

 

Text: Maria Boutsi

Translation: Stavroula Kyriakou

ΩΔΗ-ΣΤΗ-ΦΥΣΗ-ODE-TO-NATURE-ΒΑΣΙΛΗΣ-ΛΑΠΠΑΣ

ΩΔΗ ΣΤΗ ΦΥΣΗ

ΩΔΗ ΣΤΗ ΦΥΣΗ

ΩΔΗ ΣΤΗ ΦΥΣΗ

Κείμενα Φωτογραφία   ΒΑΣΙΛΗΣ ΛΑΠΠΑΣ

Το  μεγαλείο της ηπειρωτικής  υπαίθρου  με τις απρόσμενες εναλλαγές, την εντυπωσιακή    πολυχρωμία, με τις κορυφές των βουνών να χάνονται  μέσα στα σύννεφα, λουλούδια ν`ανθίζουν μέσα στην πέτρα, κρυστάλλινα νερά  μέσα από τις αναρίθμητες πηγές, τα παιχνίδια του ήλιου μέσα στα γαλήνεα νερά μιας λίμνης,  την θαυμαστή αρχιτεκτονική  των σπιτιών και των εκκλησιαστικών  μνημείων, αυτά είναι λίγα απ` αυτά που θα μαγέψουν τον επισκέπτη τα πανέμορφα χωριά των ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ

Η γραφή είναι δύσκολη, και δεν προσφέρεται για ερμηνείες πρόχειρες. Για να το νιώσεις πρέπει να το δεις, χρειάζεται ν` ανέβεις στις βουνοκορφές ν` αφήσεις το μάτι  να πλανηθεί, να καταδυθείς στα έγκατα τις ιστορίας, για ν` ανασύρεις απ` εκεί  θησαυρούς  αρίφνητους,  να σεργιανίσεις στα έρημα   καλντερίμια  των χωριών του, με συντροφιά  τις μνήμες των ανθρώπων, για να πιάσεις  τον παλμό  μιας εποχής  που  χάθηκε, χωρίς ελπίδα επιστροφής. Να περπατήσεις  και να σκαρφαλώσεις σε απόκρημνες πλαγιές της παρθένας φύσης , σπάνια απόλαυση στην εποχή μας. Ο Βίκος έχει πολλά μυστικά, και μόνο οι άνθρωποι που έγιναν ένα με  αυτόν τα γνωρίζουν. Το θέαμα είναι βέβαια δημιουργός συναισθημάτων σ` αυτή τη διαδρομή των αιώνων.

Στα πανέμορφα αυτά χωριά, και τις γύρω περιοχές, όπου από μικρός έκανα τα πρώτα μου βήματα στη φωτογραφία, αφιερώνοντας απεριόριστο χρόνο σε όλους αυτούς τους ατελείωτους περιπάτους μου, όπου πάντα πίστευα ότι είμαι ο μοναδικός που γνωρίζει  τα πανέμορφα αυτά χωριά τόσο καλά, μα κάθε φορά που τα βήματα μου με οδηγούν εκεί να περιπλανιέμαι μέσα στα βαθύσκιωτα δάση, και στην χαράδρα του Βίκου, ανακαλύπτω και κάτι καινούργιο, κάτι πρωτόγνωρο, κάτι μοναδικό.
Έζησα από κοντά όλες τις αλλαγές των εποχών.

Τα είδα ντυμένα στα λευκά, ανέπνευσα τη μυρωδιά της πρώτης βροχής του φθινοπώρου,  ένιωσα βλέποντας τα φύλλα να πέφτουν, τη ζωή που χάνετε , για να προετοιμάσει μια καινούργια, είδα τα γυμνά  δένδρα να ντύνονται, και το χώμα να γίνεται πράσινο, τα  μπουμπούκια ν` ανθίζουν, και τα χελιδόνια να χτίζουν ξανά τις φωλιές τους στις βεράντες των ερειπωμένων σπιτιών. Αφουγκράσθηκα  τις μυστικές  κλήσεις  της γης  που κρατούσε  κοντά της σε παλιούς καιρούς τους ανθρώπους δεμένους, και ενωμένους μαζί  της. Από τα λίγα, και μοναδικά γεροντάκια,  έμαθα τις ιστορίες τους γι` αυτά που ζήσανε και είδανε μένοντας πιστοί σ` αυτό που εμείς δεν καταδεχτήκαμε ούτε καν να το ακούσουμε.

Στους ατελείωτους περιπάτους μου, γνώρισα και αγάπησα τα Ζαγοροχώρια, πόνεσα βλέποντας την αδιαφορία μας προς το τοπίο, την καταπάτηση και καταστροφή των εκκλησιαστικών μνημείων, την παραχάραξη της ιστορίας και του πολιτισμού του  εθνικού  μας σε ομορφιά πλούτου. Ένιωσα την ανάγκη, που έχουν να μας έχουν όλους κοντά τους, για να μπορέσουμε να διατηρήσουμε και να προστατέψουμε ζωντανό αυτόν τον εθνικό μας πλούτο, που κράτησε με θυσίες στον τόπο αυτό επί αιώνες τον πολιτισμό του, και την ιστορία  του.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ ΗΜΕΡΑΣ-23 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 2019Δεν θα μπορέσω να ξεχάσω τις ατελείωτες ώρες καθισμένος στην άκρη στο βάλτο λίγο έξω από το χωριό Κουκλιοί, περιμένοντας  να δω  μια καινούργια μέρα ν` αρχίζει, με τις πρώτες ακτίνες του ήλιου να ξεπροβάλουν σε όλο τους το μεγαλείο, πίσω από τα κλαδιά των δένδρων, μέσα από την πρωινή ομίχλη, ακούγοντας την χαρμόσυνη καλημέρα των πουλιών, και το αεράκι να  σχίζει τις καλαμιές του βάλτου, απολαμβάνοντας την πλούσια πολυχρωμία, και τα παιχνίδια του ήλιου μέσα στα γαλήνεα νερά του, την ψυχική ηρεμία που τόσο πολύ ανάγκη την έχουμε και δεν μπορούμε να την βρούμε εδώ στις μεγάλες πόλεις  του τσιμέντου και του καυσαερίου.
Το δέος που νιώθεις αντικρίζοντας την θεογέφυρα  με τα ορμητικά νερά, και τα πανύψηλα πλατάνια , μέσα στο χρόνο και στο χώρο, που όταν τα κοιτάς από κάτω, νιώθεις το μεγαλείο τους και την προσπάθεια  ν` αγγίξουν  με τα κλαδιά τους  τον ήλιο.

Το  παλιό Μαυρονόρος, μια μεγαλοπρεπή παρουσία  στην κορυφή του βουνού, εγκαταλελειμμένο από τους κατοίκους του στις αρχές του αιώνα μας , ατενίζει  επιβλητικά   από ψηλά την μοίρα και των  υπολοίπων  χωριών. Ήτανε  Άνοιξη όταν  τα βήματα μου με οδήγησαν  για πρώτη φορά  κοντά του, και το μόνο που αντικρίζεις μέσα από την νεκρική σιγή που πλανιέται πάνω από το χωριό, είναι  λίγα λουλούδια  ανθισμένα στις πόρτες και τα παράθυρα των   μισογκρεμισμένων  σπιτιών, από τη φθορά  του χρόνου. Σπίτια διώροφα αρχοντικά,  με τις αυλές και τα τζάκια έτοιμα  να μας δεχθούν και πάλι κοντά τους, για να μας  μιλήσουνε  για  την ιστορία τους, και τον πολιτισμό τους, που άντρωσαν  με θυσίες τόσα χρόνια.  Η πληγή δεν έκλεισε , παρέμεινε  εκεί, για να μαρτυράει  τις χθόνιες λειτουργίες σ` εποχές που χάνονται στα βάθη της αιωνιότητας. Φεύγοντας  το μήνυμα παραμένει βαθιά μέσα στην  καρδιά, και ο φόβος  για το αύριο πιο μεγάλος .

Η Δρακόλιμνη μια μοναδική νότα, συνθέτει και αυτή  με την σειρά της την μαγεία του πανέμορφου αυτού  τοπίου .  Η μαγεία του άγνωστου, το αμέτρητο βάθος της , οι μύθοι  που την ακολουθούν , όλα αυτά συνθέτουν  την μοναδικότητα του  παρθένου τοπίου. Η ανάβαση είναι δύσκολη και απαιτεί πολλές ώρες, η καλύτερη εποχή  χωρίς περιπέτειες είναι τον μήνα  Αύγουστο. Νερό για την ανάβαση δεν θα χρειαστούμε, οι πηγές είναι πολλές  και το νερό πόσιμο. Το καταφύγιο παραμένει ανοικτό τους περισσότερους μήνες του έτους.

Φωτογραφία Ημέρας 02α Απριλίου-2020-Βασίλης ΛάππαςΟ πολυσύνθετος σχεδιασμός του τοπίου, μέσα στην χαράδρα του Βίκου, μαρτυράει τον πραγματικό καλλιτέχνη, τη φύση, που έμαθε να συγκλονίζει τον περπατητή με τις πινελιές της, και να τον ανταμείβει  για την αγάπη που της δείχνει, και αν είναι τυχερός  πράγμα πολύ δύσκολο, ίσως  δη και το μύκητα Πνεύμονα . Ένα μύκητα, μοναδικό στην Ελλάδα, κρυμμένο μέσα σε μικρές σπηλιές, που για να επιβιώσει  πρέπει η μόλυνση του περιβάλλοντος να είναι στο μηδέν, όπως είναι στην χαράδρα του Βίκου.
Αφθονότερα όμως τα Βυζαντινά μνημεία, μοναστήρια και εκκλησίες , εγκαταλελειμμένα στην τύχη τους  και στον χρόνο, με αναρίθμητους  θρησκευτικούς  θησαυρούς.
Η ιερά μονή Στομίου χτισμένη το 1412 σε μια εξέδρα  της Γκαμήλας, στη χαράδρα του Αώου.
Η  ιερά μονή Σπηλαιώτισσας  στην Αρίστη χτισμένη το 1579, μεγαλοπρεπή, υπερήφανη, χτισμένη  πάνω στα βράχια, με πολλές Αγιογραφίες, και κειμήλια
Η ιερά μονή της Αγίας Παρασκευής στο Μονοδένδρι  χτισμένη μέσα στην χαράδρα του Βίκου το 1412  με μοναδική θέα προς την χαράδρα του Βίκου.
Η  ιερά μονή  Σωσίνου στο Παρακάλαμο  με άγνωστη ημερομηνία ίδρυσης,  και πολλά ακόμη εκκλησιαστικά μνημεία  που μαρτυρούν την αγάπη και το σεβασμό  των προγόνων  μας προς την θρησκεία  μας.

Μην  πεις ποτέ ότι με όλα αυτά τελείωσες . Οι εκπλήξεις στα πανέμορφα  αυτά χωριά δεν τελειώνουν ποτέ , η πνοή των ανθρώπων πλανιέται διάχυτη, πάνω από τα ερειπωμένα χωριά αποτυπωμένη  στα άψυχα,  για να μαρτυρούν τις μνήμες που επιβιώνουν, από το βάλσαμο που έχυσε η φύση  μέσα από τα σπλάχνα των βράχων.
Στα πανέμορφα αυτά χωριά, το κακό  δεν έχει πάρει ακόμη μεγάλες διαστάσεις, το μεγάλο χτύπημα είναι στο ζωικό μας πλούτο που τείνει  με εξαφάνιση, από την ασυδοσία των ντόπιων και ξένων που κυνηγούν δίχως μέτρο και συμπόνια .
Η επενέργεια εδώ είναι μεγάλης διάρκειας δίχως θορύβους  και ξέρει να συγκλονίζει τον άνθρωπο που είναι κατά μεγάλο μέρος δημιούργημα του τόπου που ζει.

Ωδή στη Φύση

Εάν σας άρεσε το αφιέρωμα,  παρακαλώ μοιραστείτε το με φίλους. Η δύναμη του ιστολογίου είναι οι αναγνώστες του…..εσείς.

Δεν επιτρέπεται η αντιγραφή και αναδημοσίευση μέρους ή ολόκληρου άρθρου του περιοδικού. Δεν επιτρέπεται και η αναμετάδοση των ηχητικών κειμένων μας σε οποιαδήποτε μορφή και προβολή, δίχως τη γραπτή  αδείας μας.

Το νερό, πηγή και σύμβολο ζωής

Το νερό, πηγή και σύμβολο ζωής

 Γεωτρόπιο-374Το νερό, πηγή και σύμβολο ζωής

Κείμενα Κώστας Χριστοφιλόπουλος

Φωτογραφία Βασίλης Λάππας

Γεωτρόπιο τεύχος 374 16 Ιουνίου 2007

Φωτογραφία Ημέρας 12 Σεπτεμβρίου 2019Ένα ταξίδι στην αρχέγονη ουσία που συμβολίζει το νερό, μοιάζει σαν ένα ταξίδι στην ίδια την ύπαρξη, ένα ταξίδι στην γεμάτη ιερή δύναμη, την κύρια μαγική και θεραπευτική.

Το νερό με μια τελετουργία μύησης προσφέρει «νέα γέννηση», με μια τελετουργία μαγική θεραπεύει, χάρη στα νεκρικά τελετουργικά προσφέρει μετά θάνατον αναγέννηση. Το «αθάνατο νερό», η «πηγή της νεότητας», το «νερό της ζωής» αποτελούν διαφορετικές μυθικές εκφράσεις της ίδιας αλήθειας, ότι δηλαδή στο νερό ενυπάρχουν η ζωή και η αιωνιότητα.

«Η συγκίνησή μου καθώς την έβλεπα να βγαίνει απ’ το νερό ολόγυμνη ήταν μεγάλη, όχι επειδή έβλεπα την ίδια τη θεία μου γυμνή, αλλά γιατί φανερώθηκε ξαφνικά μπροστά μου το γυναικείο σώμα στη θηλυκή αιωνιότητα. Ο άνθρωπος δεν σκέφτεται τα πράγματα μόνο κάτω απ’ την αιώνια μορφή τους, αλλά τα αισθάνεται κάτω απ’ τη μορφή αυτή» Τζούλιαν Μπέντα

Η επαφή με το νερό ενέχει πάντα την αναγέννηση. Η κατάδυση σ’ αυτό συμβολίζει την επιστροφή στο άμορφο, την ολοκληρωτική αναγέννηση και αυτό γιατί τα νερά καταργούν όλες τις μορφές, καταργούν κάθε «ιστορία», εξαγνίζοντας, αναγεννώντας και ανανεώνοντας ταυτόχρονα. Καταργώντας την ιστορία, τα νερά επαναφέρουν έστω και για λίγο την αγνότητα των απαρχών.

«Τι κάποτες ελύσανε των πέπλων τις περόνες
και στο τρεχούμενο νερό τ’ ωραίο της Ιπποκρήνης
στον Ελικώνα λούζονταν και το βουνό κρατούσε
γαλήνη του μεσημεριού και λούζονταν…»
Όμηρος

Το νερό, πηγή και σύμβολο ζωής, έγινε από τα πανάρχαια χρόνια αντικείμενο λατρείας και ένα από τα βασικότερα στοιχεία των κοσμολογικών αντιλήψεων όλων των λαών. Στην αρχαία Ελλάδα, για παράδειγμα, είναι γνωστοί οι μύθοι για τα “όρκια” και τα “Στύγια” ύδατα, για δαίμονες και νύμφες των νερών, για προσωποποιήσεις λιμνών και ποταμών και γενικά οι πληροφορίες των κειμένων για μια υδατολατρεία, που βιώνεται και στις ιουδαϊκές παραδόσεις και καθαγιάζεται από τον χριστιανισμό.

Φωτογραφία Ημέρας 17-Μαΐου 2020-Βασίλης Λάππας
Πάντα υπάρχει χρόνος, για μια καλύτερη ζωή.

Ζωοδότρα δύναμη το νερό, δεν θα μπορούσε να σταματήσει να εμπνέει τους ανθρώπους και στη νέα θρησκεία κατέχει εξέχουσα θέση στην τέλεση των μυστηρίων της, καθώς και στις ευχές της.

Το συναντάμε στα μυστήρια του Βαπτίσματος και της Θείας Ευχαριστίας, στις ακολουθίες των Αγιασμών, στις ευχές για εξασφάλιση επάρκειας νερού και αποκατάσταση της καθαρότητας μολυσμένων υδάτων, αλλά και σε άλλες εκκλησιαστικές ευχές που συνδέονται με τη ναυτική, αγροτική και κτηνοτροφική ζωή του ελληνικού λαού.
Οι απαρχές της μυθολογίας του νερού πρέπει να αναζητηθούν στα τρομερά ύδατα της Στυγός που βρίσκονταν στο Χελμό.

Στα «Στύγια Ύδατα», αφηγείται ο μύθος, βούτηξε η Θέτις το γιο της Αχιλλέα, για να γίνει αθάνατος, αλλά το μέρος από το οποίο τον κράτησε έμεινε τρωτό, όπως απέδειξε το βέλος του Πάρη, που τον σκότωσε.

Η Στύγα ήταν μια θεότητα, που οι θεοί ορκίζονται στο όνομά της.
Ο Όμηρος παρουσιάζει εξάλλου την Ήρα να λέει «μάρτυράς μου η γη κι ο πλατύς ουρανός που απλώνεται πάνω από τα κεφάλια σας και η Στύγα που τα νερά της κυλούν από ψηλά μέσα στη γη».
Ο Ησίοδος την αναφέρει ως «πρωτότοκη κόρη του Ωκεανού με τη γοργή φυρονεριά, τη μισητή από τους αθάνατους, την τρομερή τη Στύγα. Το όμορφο παλάτι της, εκεί που κατοικεί μακριά από τους άλλους θεούς, υψώνεται από πελώριους βράχους στεφανωμένο, πάνω σε κολόνες αργυρές, που προς τον ουρανό ανεβαίνουν, στηριγμένο.

Αν κάποιος ένοχος κριθεί ψευτιάς, η Ίριδα, από τον Δία σταλμένη για να καθιερώσει το μεγάλο όρκο των θεών, πηγαίνει μακριά και μέσα σε χρυσό λαγήνι φέρνει εκείνο το ξακουστό νερό, που πάντα κρύο πέφτει από ενός βράχου την κορυφή. Τα περισσότερα νερά της Στύγας που από την ιερή πηγή της αναβλύζουν, κάτω από τα έγκατα κυλούν της απέραντης γης, μέσα στο σκοτάδι και του Ωκεανού βραχίονας γίνονται. Το ένα δέκατο από αυτά τα νερά είναι προορισμένο για τον όρκο. Τα άλλα εννιά φιδώνουν ολόγυρα στη γη και στου υγρού του κάμπου την πλατιά τη ράχη κι ύστερα στη θάλασσα χύνονται και χίλιους ασημένιους στρόβιλους, ρουφήχτρες, σχηματίζουν.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ ΗΜΕΡΑΣ-24 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 2020-ΒΑΣΙΛΗΣ ΛΑΠΠΑΣΚαι το νερό που πέφτει από το βράχο είναι για τιμωρία των θεών. Αν ένας από τους αθάνατους, που κατοικούν στη χιονισμένη κορυφή του Ολύμπου, επίορκος φανεί κάνοντας σπονδές με το νερό της Στύγας, χάνει για ένα χρόνο της ζωής του την πνοή, μήτε το νέκταρ μήτε την αμβροσία πια γεύεται και μένει ξαπλωμένος στο κρεβάτι, δίχως ν’ αναπνέει, δίχως να μιλεί, σε νάρκη βυθισμένος. Κι όταν έπειτα από μια ολόκληρη χρονιά τελειώσει της “αρρώστιας” του η περίοδος, σε βάσανα καινούργια είναι καταδικασμένος, χρόνια ολόκληρα εννιά ζει από τους αθανάτους χώρια, μακριά, χωρίς να παίρνει στα συμβούλια και τα συμπόσια μέρος και ξαναμπαίνει στην παρέα των θεών που κατοικούν στον Όλυμπο, το δέκατο χρόνο μοναχά. Έτσι αφιέρωσαν στον όρκο οι θεοί το αθάνατο νερό της Στύγας, τούτο το πανάρχαιο νερό, που διασχίζει και περνά κακοτράχαλα και βραχιασμένα μέρη».

Τα ποτάμια

Η θεοποίηση των ποταμών κατέχει μεγάλο μέρος της αρχαίας Ελληνικής μυθολογίας.

Φωτογραφία Ημέρας 19-Μαΐου 2020-Βασίλης Λάππας
Για να ζήσω κάθε εποχή και ν’ απολαύσω την κάθε μου στιγμή Χριστέ μου, χάρισε μου το γαλάζιο τ’ ουρανού σου.

Ο Ωκεανός είναι γιος της Γαίας και του Ουρανού και έχει σύζυγο την Τηθύ. Μαζί της απέκτησε τρεις χιλιάδες γιους, τα βουερά ποτάμια, και τρεις χιλιάδες θυγατέρες, τις Ωκεανίδες που κυβερνούν τις βαθιές πηγές.
Οι Νύμφες, θεότητες των γλυκών νερών, ήταν κόρες του Δία. Συνήθως όμως θεωρούνταν κόρες του θεού-ποταμού της περιοχής. Κατοικούσαν κοντά στους ποταμούς αλλά και στα βουνά από όπου πηγάζουν οι ποταμοί. Έτσι, έχουμε τις Ορεστιάδες, Νύμφες των δασών, τις Ναϊάδες, Νύμφες των ποταμών και των πηγών και τις Αμαδρυάδες, Νύμφες των δένδρων.
Οι Ναϊάδες ζούσαν σε σπήλαια κοντά στις πηγές των ποταμών, αλλά και κάτω από αυτούς και τότε έπαιρναν το όνομα του ποταμού. Όταν οι πηγές ήταν ιαματικές, τότε προσέφεραν οι άνθρωποι θυσία στη Νύμφη της κάθε πηγής.
Αλλά οι Νύμφες είχαν και προφητικές ικανότητες και εκτελούσαν χρέη διερμηνέων της θέλησης των θεών. Μερικές φορές όμως τις έπιανε το σκανταλιάρικό τους και τότε έλεγαν στους ανθρώπους τρελά πράγματα, με αποτέλεσμα αυτοί να χάνουν τα λογικά τους.

Στον Αχέροντα ποταμόΟ ποταμός του Άδη είναι ο ποταμός Αχέροντας, αυτόν που έπρεπε να διαπλεύσει η ψυχή με οδηγό εκείνον τον κακότροπο και αποκρουστικό γέροντα, το Χάροντα, για να φτάσει εκεί όπου θα κατοικούσε για πάντα.

Δείτε και αυτό…

ΣΤΑ ΠΕΤΡΙΝΑ ΓΕΦΥΡΙΑ ΤΗΣ ΗΠΕΙΡΟΥ

Το-Ηπειρώτικο-τραγούδι-της-φύσης-vVassilis-Lappas-001Το  θεογέφυρο  είναι ένα  σπάνιο  γεωλογικό φαινόμενο, έργο  των  ορμητικών νερών  του  Καλαμά, έχει  μήκος  περίπου 45 μέτρα, πλάτος 3-4 μέτρα και  ύψος  περίπου  20  μέτρα.  Το  σχήμα του  είναι  τοξοτό,  όμοιο  με  τα  πέτρινα  γεφύρια  των  ηπειρωτών μαστόρων, λες και  η φύση  θέλησε να  σεβαστεί  την  παράδοση  της  περιοχής.  Όπως  συνηθίζεται  για  κάθε  εντυπωσιακό  και  αξιοθαύμαστο  δημιούργημα της  φύσης, έτσι  και  το  θεογέφυρο, αγκαλιάστηκε  από  παραδόσεις  και  θρύλους. Λέει  λοιπόν  μια  παράδοση , πως  μια  γυναίκα  λεχώνα  από  το  Λίθινο  πήγε στο  μοναστήρι  απέναντι, για  ν’ ανάψει  τα  καντήλια  του, αφήνοντας  πίσω  το  παιδί της  να  κοιμάται.  Το  πέρασμα  του  ποταμού  γινόταν  με  μια  πρόχειρη ξύλινη  γέφυρα.  Καθώς  έφθασε  στο  μοναστήρι  άρχισε  να πέφτει δυνατή  βροχή.

της, γονατίζει  και  προσεύχεται. Τότε  στο  σημείο  που  υπήρχε  η  ξύλινη  γέφυρα  εμφανίστηκε  ένας  πελώριος βράχος  ο  οποίος  ένωσε  τις  δύο  όχθες  του  Καλαμά, κάτι  που  αποδόθηκε  από  τους  χωριανούς  σε  θαύμα  και  γι’ αυτό  ονόμασαν  το  φυσικό  γεφύρι  που  δημιουργήθηκε, θεογέφυρο. Πολλοί  ιστορικοί  και  λόγιοι  έχουν  γράψει  για  τη  μοναδική  ομορφιά που  έχει το  πέρασμα  των   νερών του  ποταμού μέσα  απ’ την  τρύπα  του βράχου, ανάμεσά  τους  ο  Λόρδος  Βύρων, ο  Παναγιώτης  Αραβαντινός και ο  Ιωάννης  Λαμπρίδης.

Το  ποτάμι  θέριεψε . Τα  νερά  του  φούσκωσαν  και  παρέσυραν  την  ξύλινη  γέφυρα. Στο  γυρισμό  της  η  γυναίκα  βλέπει  τη  γέφυρα  να λείπει και  γεμάτη  αγωνία για να  περάσει  απέναντι  και  να  πάει  στο  παιδί

 

«Τα νερά του πέφτουν από μεγάλο ύψος, κυλούν και εξακολουθούν να ρέουν. Επάνω και μέσα στον αφρό των αλλεπαλλήλων πτώσεων, βλέπω να παίζουν μεγάλες και διάφανες σαν από κρύσταλλο σφαίρες, που τις κρατούν στα χέρια τους αφροντυμένες μπαλλερίνες. Τις βλέπω να παίζουν και να πηδούν και να συγκρούονται, πότε παρασυρόμενες από τα ορμητικά νερά, και πότε ξεφεύγοντας και ανεβαίνοντας, καθώς  μπαλόνια που ξεγλιστρούν μέσα από τα χέρια παιδιών εκστατικών σε κήπους ή πλατείες. Και τις βλέπω να ξαναπιάνονται απ’ τα νερά και να χοροπηδούν πάλι στον αφρό, που άσπρος σαν γάλα, αγάλλεται στο κύλισμά του, ραντίζοντας τον θεατή και τα πέριξ κλαδιά, με την δροσιά του υγρού ψιμυθίου που σκορπά, σαν σύννεφο ελαφράς βροχής, στην βοερή καταβαράθρωσί της, η πτώσις των υδάτων».

                                                                                                   Ανδρέας Εμπειρίκος

ΛΑΔΩΝΑΣ

Η περιοχή του Λάδωνα έχει συνδεθεί με πολλούς αρχαίους μύθους και οι πλούσιες  αναφορές της ελληνικής μυθολογίας, δίκαια τον χαρακτηρίζουν σαν ένα από τα μυθικά ποτάμια της Αρχαίας Ελλάδας. Ένας από τους κορυφαίους μύθους είναι αυτός του τραγοπόδαρου θεού Πάνα και της νύμφης Σύριγγας. Ο Πάνας περιφερόταν συχνά στην περιοχή του Λάδωνα. Όταν είδε εκεί την ωραία νύμφη άρχισε να την κυνηγά και την πλησίασε. Τότε αυτή εξαντλημένη, έφτασε στις όχθες του ποταμού και παρακάλεσε τον Λάδωνα να την βοηθήσει. Εκείνος, μόλις είδε τον Πάνα να την πλησιάζει, την μεταμόρφωσε σε καλαμιά. Τότε ο Πάνας έκοψε μερικά καλάμια, τα ένωσε μεταξύ τους και σχημάτισε το δικό του χαρακτηριστικό σε μορφή και ήχο μουσικό όργανο που ονομάστηκε σύριγγα.

Εδώ επίσης λουζόταν η θεά Δήμητρα και εδώ κυνηγούσε  η θεά του κυνηγίου Άρτεμις. Στο μέρος αυτό διαδραματίστηκε ο μύθος του Λεύκιππου που ντύθηκε γυναίκα, για να βρίσκεται κοντά στη αγαπημένη του νύμφη Δάφνη, πράξη που πλήρωσε με την ζωή του, όταν αποκαλύφτηκε. Κοντά στην κοίτη του, στα όμορφα δάση του Σόρωνα -που πιο πάνω ονομάζονται και Αφροδίσια όρη – η Αφροδίτη συναντιόταν με τον παράνομο εραστή της θεό Άρη

Τέλος στον Λάδωνα έπιασε το ελάφι ο Ηρακλής μετά από επιτυχή καταδίωξη και εδώ ο θεός Απόλλωνας ερωτεύτηκε την κόρη του Λάδωνα Δάφνη. Μάλιστα ο περιηγητής Παυσανίας τόσο εντυπωσιάστηκε  από την ομορφιά του φυσικού τοπίου του Λάδωνα και από τις διασωζόμενες παραδόσεις και μύθους στην εποχή του, που έγραψε στα «Αρκαδικά-Αχαϊκά»:

«Ο Λάδων έχει το ωραιότερο νερό από όλους τους ποταμούς της Ελλάδος. Φημίζεται άλλωστε μεταξύ των ανθρώπων, λόγω της Δάφνης και των σχετιζομένων με αυτήν παραδόσεων…Κατά την ομορφιά βεβαίως δεν είναι δεύτερος από κανέναν άλλο ποταμό βαρβαρικό ή Ελληνικό…»

Ο αρχέγονος και ο λαϊκός άνθρωπος ήξερε την αξία του νερού, γι’ αυτό και το φοβόταν. Υπολόγιζε τη δύναμή του και, κατ’ επέκταση, την εκδίκησή του. Δεν είναι άλλωστε τυχαία τα πιστεύω για τα στόμια του Άδη , που ξεκινούσαν ακριβώς από υδάτινες επιφάνειες. Είναι γνωστός ο Αχέροντας ποταμός στη Θεσπρωτία, αλλά και η θαλασσινή σπηλιά στο Ακρωτήριο Ταίναρο της Μάνης. Φοβόταν λοιπόν ο παραδοσιακός άνθρωπος το νερό γιατί το σεβόταν. Κι είναι ακριβώς η έλλειψη του φόβου και του σεβασμού που πηγάζει από τη σημερινή αλαζονεία του ανθρώπου για την παντοδυναμία του πάνω στη φύση, με τις ανεξέλεγκτες γεωτρήσεις, τη σπατάλη ή τη ρύπανση του νερού.

Διάβασε και αυτό...

Δάφνη-Στρέζοβα-δάσος με δρυς

Η θάλασσα
Όταν η θάλασσα λυσσομανούσε, ήταν ο Ποσειδώνας που «καβάλα» στα ατίθασα άλογά του ξεχυνόταν αγριεμένος. Και όταν η θάλασσα έπαιρνε το γλαυκό της-πρασινογάλαζο- χρώμα, ήταν ο Γλαύκος, που πότε σαν Γλαύκη, πότε σαν Λάμια, πότε σαν γεράκι και πότε σαν Σειρήνα φόβιζε, απειλούσε και γοήτευε τους ναυτικούς. Αλλά δεν ήταν μόνο οι θεοί. Όταν ο αέρας έλεγε το δικό του αγριεμένο ή απαλό τραγούδι έτσι όπως πέρναγε πάνω από τα νερά, ήταν οι Σειρήνες. Είχαν κεφάλι γυναίκας και σώμα πουλιού και με το γοητευτικό τραγούδι τους προσπαθούσαν να παρασύρουν τους ναυτικούς στο χαμό. Ήταν και η Σκύλλα, τέρας φοβερό που ζούσε σε μια σπηλιά και κατάπινε τους ναυτικούς, με τη Χάρυβδη, που τρεις φορές την ημέρα ξερνούσε τα νερά και τρεις φορές τα ρουφούσε, βρίσκονταν στα στενά της Μεσσήνης στη Σικελία.

Το νερό το συναντάμε επίσης και στη γλώσσα , όπου οι πάμπολλες ετυμολογικές αναλύσεις του μας οδηγούν σε ποικίλα μονοπάτια σκέψης, το συναντάμε όμως και στη λαογραφία. Όλοι γνωρίζουμε τις δοξασίες για το «αμίλητο νερό», το «νερό που κοιμάται», τους δράκους που φυλάνε τις βρύσες ή τους αγίους που αναλαμβάνουν τον ρόλο τιμωρού, μας το δείχνει άλλωστε και ο διάκοσμός τους. Τα έθιμα για το τάισμα της βρύσης την Πρωτοχρονιά ζουν ακόμη σε πολλά μέρη της Ελλάδας, όπως επιβιώνουν και τα δημοτικά τραγούδια που υμνούν το νερό και που στις παραδοσιακές τελετουργίες του γάμου αποκτούσαν εντονότερο συμβολισμό.
Ως αέναη πηγή ζωής, το νερό συνδέθηκε με την έννοια της αθανασίας. Του αποδόθηκαν μαντικές ιδιότητες και η χρήση του στα διάφορα στάδια της ζωής του ανθρώπου απέβλεπε στην κάθαρση και προσέβλεπε στην εξιλαστήρια δύναμή του. Έτσι, την ώρα του τοκετού ρίχνουν νερό στην επίτοκο, για να κυλήσει το μωρό «σαν νερό».
Μετά το γάμο, η νύφη κάνει το «κέρασμα της βρύσης», προσφέρει δηλαδή στη βρύση ψωμί ή καρπούς, για να εξευμενίσει τις δυνάμεις του νερού.
Στο θάνατο, χύνεται όλο το νερό του σπιτιού για να ξεπλύνουν το μίασμα του θανάτου και όσοι μετέχουν στην κηδεία πρέπει να πλύνουν τα χέρια τους.
Το νερό της λησμονιάς πίνουν οι νεκροί για να ξεχάσουν τον απάνω κόσμο.
Μύθοι, θρύλοι, παραδόσεις καταδεικνύουν την πανταχού παρουσία του ζωοποιού χθόνιου δώρου.

Σας προτείνουμε…

Το Ηπειρώτικο τραγούδι της φύσης

Το νερό, πηγή και σύμβολο ζωής

Εάν σας άρεσε το αφιέρωμα, παρακαλώ μοιραστείτε το με φίλους σας. Η δύναμη του ιστολογίου είναι οι αναγνώστες του…..εσείς.

Δεν επιτρέπεται η αντιγραφή και αναδημοσίευση μέρους ή ολόκληρου άρθρου του περιοδικού. Δεν επιτρέπεται και η αναμετάδοση των ηχητικών κειμένων μας σε οποιαδήποτε μορφή και προβολή, δίχως τη γραπτή αδείας μας.


ΒΥΤΙΝΑ-Η-ΚΑΡΔΙΑ-ΤΟΥ-ΜΑΙΝΑΛΟΥ

Βυτίνα: Η καρδιά του Μαινάλου

Βυτίνα: Η καρδιά του Μαινάλου

Κείμενα Κώστας Χριστοφιλόπουλος

Φωτογραφία Βασίλης Λάππας

 

Χτισμένη σε υψόμετρο χιλίων μέτρων περίπου, σε μια κοιλάδα στους πρόποδες του ελατοσκέπαστου Μαινάλου, η Βυτίνα έχει μαγευτική θέση και είναι από τα πιο γραφικούς οικισμούς της Ελλάδας. Αποτελεί ένα ιδεώδη τόπο χειμερινού και θερινού τουρισμού και ορμητήριο εξόρμησης για τη γνωριμία της ορεινής Αρκαδίας.

Το Μαίναλο αποτελεί έναν ενιαίο φυσικό, πολιτιστικό και ιστορικό χώρο. Τα παρθένα και αρχέγονα τοπία του, η βιολογική του ποικιλότητα, η θέση του στην συμβολή των αξόνων επικοινωνίας της χλωρίδας και πανίδας της Πελοποννήσου συνιστούν σε συνδυασμό με το ιστορικό – οικιστικό του πρόσωπο, ένα σημαντικό οικοσύστημα και ένα υψηλής στάθμης φυσικό και ανθρώπινο περιβάλλον.

Αμέτρητοι θρύλοι και παραδόσεις συνδέονται με το βουνό, στο οποίο έζησαν  θεοί και ήρωες της μυθολογίας. Το Μαίναλο ήταν η κατοικία τού Πάνα, του τραγοπόδαρου θεού των ποιμνίων και των βοσκών, σε αυτό  παρουσιαζόταν συχνά η θεά Δήμητρα, σε αυτό περιφέρονταν οι Νύμφες.

Τα ειδυλλιακά του τοπία ενέπνευσαν τον Γκαίτε, τον Βιργίλιο, τον Πουσέν και πολλούς άλλους ποιητές και φιλοσόφους, και υμνήθηκαν από αυτούς. Μάλιστα, σύμφωνα με το Βιργίλιο το Μαίναλο “πάντα ακούει τα ερωτικά τραγούδια των βοσκών και του Πάνα, που παίζει τη φλογέρα του”. Η φιλοσοφική τάση και σχολή της “Αρκαδίας” – παγκόσμια γνωστή και δημοφιλής μέχρι τις μέρες μας – στο βουνό αυτό οφείλει τη γέννησή της. Μέσα και γύρω από του Μαίναλο ξεδιπλώνεται η ιστορική διαδρομή δεκάδων αιώνων ελληνικής ιστορίας. Διάσπαρτο από πολλά γραφικά και ιστορικά χωριά, Δημητσάνα, Στεμνίτσα, Βυτίνα, Λαγκάδια, Αλωνίσταινα, Λιμποβίστι, Λεβίδι, Μαγούλιανα, Πιάνα, Ζιγοβίστι, Πυργάκι, Βαλτεσινίκο και άλλα, γεμάτο από απομεινάρια αρχαίων και μεσαιωνικών οικισμών, από  ναούς, μοναστήρια, κρυφά σχολειά, πέτρινα γεφύρια, νερόμυλους, λιθόστρωτα και μονοπάτια,  το Μαίναλο αποτελεί πραγματικά ένα απέραντο πάρκο πολιτισμού και ιστορίας.

Το χειμώνα η Βυτίνα, σκεπασμένη συχνά από χιόνια, προσφέρει ένα μοναδικό θέαμα. Εξ’ άλλου φημίζεται για το υγιεινό κλίμα της. Έως το 1940 μάλιστα αποτελούσε τόπο αποθεραπείας ατόμων με νοσήματα θώρακος με δύο σανατόρια σε λειτουργία, την “Ιθώμη”, στην πλαγιά του Μαινάλου πάνω από την κωμόπολη, και τη “Μάνα του Στρατιώτου” κοντά στα Μαγούλιανα. Και τα δύο σήμερα δεν λειτουργούν. Το δεύτερο είχε ιδρύσει η αδελφή του Παύλου Μελά, η Μαρία Παπαδοπούλου, για τους στρατιώτες και παλαιούς πολεμιστές των Βαλκανικών αγώνων. Με το κλίμα, τη γραφικότητα   και η θέση της η κωμόπολη εξακολουθεί να προσελκύει πολλούς επισκέπτες όλες τις εποχές. Ιδιαίτερα τις αργίες αποτελεί το συνηθισμένο τόπο εξόρμησης επισκεπτών από την Αθήνα, την Πελοπόννησο και την γύρω περιοχή. Για την εξυπηρέτησή τους υπάρχει πολύ καλή τουριστική υποδομή και αρκετές ξενοδοχειακές μονάδες μέσα στη Βυτίνα, όπως και στην γύρω περιοχή.

Η ιστορική διαδρομή της Βυτίνας είναι αξιόλογη. Σύμφωνα με την επικρατέστερη εκδοχή χτίστηκε το 350 μ.Χ. μετά τη διάλυση της αρχαίας αρκαδικής κώμης  του Μεθυδρίου. Το όνομά της σύμφωνα με μια εκδοχή προέρχεται από τη λέξη βυθός, επειδή η παλιά κωμόπολη ήταν χτισμένη στο βάθος μιας λεκάνης τριγυρισμένης από λόφους. Μια άλλη εκδοχή δέχεται ότι το όνομά της έχει σλαβική προέλευση και οφείλεται  στους Σλάβους που είχαν κατοικήσει την περιοχή και αργότερα εξελληνίσθησαν. Η αρχική θέση της   κωμόπολης ήταν 3 χιλ. ΒΑ στη θέση Δαμασκηνιά. Αργότερα, και λόγω του ψυχρού κλίματος, οι κάτοικοι μετακινήθηκαν προς τον ποταμό Μυλάοντα, κοντά στο γεφύρι Ζαρζί, ενώ χρησιμοποιούσαν σαν τόπο παραθερισμού την πλαγιά της Κάτω Βυτίνας. Τελικά μετεγκαταστάθηκαν εκεί  μέχρι την επανάσταση του 1821.

Η περιοχή της Βυτίνας είχε αναγνωρισθεί κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας σαν “βακούφιο” και   εθεωρείτο ιερή. Η συμβολή της στον   απελευθερωτικό αγώνα ήταν σημαντική. Εκεί   γινόταν η τροφοδοσία με ψωμί του επαναστατικού στρατού και η περίθαλψη των τραυματιών. Η περιοχή έδωσε στην επανάσταση πολλούς αγωνιστές και άξιους οπλαρχηγούς και καπεταναίους, πολλοί από τους οποίους έπεσαν στα πεδία των μαχών. Για την ενεργή συμμετοχή της στην επανάσταση, τα στρατεύματα του Ιμπραήμ πυρπόλησαν την Κάτω Βυτίνα  επτά φορές το 1825 και το 1826. Έγιναν τότε  πολλοί διωγμοί και υπήρξαν πολλά θύματα, με χαρακτηριστικό παράδειγμα την ηρωίδα Ελένη Λιαροπούλου, τη “Βυτιναία Σουλιώτισσα”, η οποία για να μη πέσει στα χέρια των Τούρκων, πήδηξε στο γκρεμό από το βράχο “Κότρωνα”. Οι κάτοικοι που διασώθηκαν έχτισαν αργότερα τη σημερινή Βυτίνα, ενώ άλλοι έφυγαν σε πιο εύφορες περιοχές, όπως του Άργους, της Πάτρας και του Πύργου Ηλείας (Βυτινέικα).

Μετά την απελευθέρωση η Βυτίνα γνώρισε αξιόλογη ανάπτυξη. Υπήρξε εμπορικό κέντρο ολόκληρης της περιοχής με σημαντική τοπική οικονομία και βιοτεχνία. Ιδιαίτερα ήκμασε κατά την περιόδο 1920-1940, οπότε και λειτουργούσε η γνωστή Δασοκομική Σχολή, με αξιόλογη τουριστική κίνηση και εμπόριο. Τα χρόνια της κατοχής, σε συνδυασμό με την ανάπτυξη της τροχαίας συγκοινωνίας, σηματοδότησαν αργότερα το μαζικό ρεύμα της μετανάστευσης με αποτέλεσμα τη συρρίκνωση του πληθυσμού και τον οικονομικό μαρασμό.

Ωστόσο τα τελευταία χρόνια παρατηρείται αξιόλογη οικοδομική και τουριστική δραστηριότητα στην περιοχή. Έχουν κτισθεί αρκετές τουριστικές μονάδες, καταστήματα και παραθεριστικά σπίτια. Επίσης έχουν αναστηλωθεί και ανακαινισθεί πολλά παλιά σπίτια. Η Βυτίνα προσπαθεί να ευθυγραμμισθεί με τα κελεύσματα των καιρών και να κρατήσει τη θέση που της ανήκει στην καρδιά της ορεινής Αρκαδίας, στην καρδιά της Πελοποννήσου.

Η Βυτίνα είναι γενέτειρα του ιστορικού Κωνσταντίνου Παπαρρηγόπουλου και του Βασιλείου Οικονομίδη.   Οι προτομές τους, του πρώτου στην κεντρική πλατεία και του δεύτερου στην ομώνυμη μικρή πλατεία μαρτυρούν τη συμβολή της στα γράμματα και τις επιστήμες.

Κέντρο της κωμόπολης είναι η όμορφη κεντρική πλατεία με την αξιόλογη πετρόκτιστη εκκλησία του Αγίου Τρύφωνα, δημιούργημα ντόπιων μαστόρων με το φημισμένο τοπικό μαύρο μάρμαρο. Δίπλα της το Δημαρχείο και γύρω  οι περισσότερες ταβέρνες, καφενεία, καφετέριες, όπως και καταστήματα με τοπικά προϊόντα (γαλακτοκομικά, ζυμαρικά, τοπική ξυλοτεχνία, μέλι, βότανα, καρύδια και όσπρια). Ιδιαίτερη μνεία θα πρέπει να γίνει σε ένα υπέροχο παραδοσιακό παλιό φούρνο, που βρίσκεται σε ένα δρομάκι κοντά στην πλατεία. Η Βυτίνα φημίζεται για τα γαλακτομικά της προϊόντα, όπως και το μέλι από κωνοφόρα και τα κρεατικά της.

Σημαντική θέση στην τοπική παραγωγή και οικονομία κατείχαν παλαιότερα η ξυλοτεχνία και υφαντουργία που ανθούσαν στην ευρύτερη περιοχή. Ιδιαίτερα στη Βυτίνα λειτουργούσαν  αρκετά εργαστήρια ξυλοτεχνίας (με βάση την καρυδιά, οξιά και τον τοπικό κέδρο) και υφαντουργεία. Αξιομνημόνευτοι είναι οι “Αργαλειοί” που λειτούργησαν την περίοδο του 1928, και στους οποίους οι νέες της περιοχής παρήγαγαν εξαιρετικά υφαντά .

Κοντά στην κεντρική πλατεία βρίσκεται η Βιβλιοθήκη της Βυτίνας, με αξιόλογο ιστορικό αρχείο για την περιοχή. Αξιόλογο κτίσμα είναι το πετρόκτιστο “Ελληνικό Σχολείο”, ένα ιστορικό κτίριο που συνδέεται με την ιστορική σχολή της Βυτίνας. Από το λόφο του Αϊ-Λιά, στην πάνω γειτονιά, προσφέρεται όμορφη θέα στην κωμόπολη. Στην πλατεία της Βυτίνας, σε νεόδμητο κτίριο στεγάζεται αξιόλογο Λαογραφικό Μουσείο. Το Λαογραφικό Μουσείο Βυτίνας στεγάζεται σε νέο πετρόκτιστο ισόγειο κτίριο στο πάνω μέρος της κεντρικής πλατείας  της Βυτίνας. Σε ένα άνετο και ιδιαίτερα φροντισμένο χώρο εκτίθενται  650 παλαιά αντικείμενα της καθημερινής ζωής: ποιμενικά, γεωργικά και υλοτομικά εργαλεία, παλαιές μηχανές, πλήρες τσαγκαράδικο, εκκλησιαστικά είδη, οικιακά σκεύη, σίδερα, παλαιά φωτιστικά, πήλινα δοχεία, ενδύματα,  πλήρης αργαλειός, στολές, παλιές φωτογραφίες, παλιά έπιπλα κ.α. Το Μουσείο ανήκει στο Δήμο Βυτίνας.

Υπέροχο επίσης είναι – ιδιαίτερα το φθινόπωρο και την άνοιξη – ένα ρομαντικό δενδροσκέπαστο δρομάκι στην είσοδο της Βυτίνας, ο “Δρόμος της Αγάπης” που περνά από το ξενοδοχείο “Βίλα Βάλος”. Νοτιοανατολικά της Βυτίνας βρίσκεται το λατομείο που δίνει το φημισμένο διακοσμητικό μαύρο μάρμαρο.

Άφθονες είναι οι εξορμήσεις που μπορεί να κάνει κανείς με αφετηρία τη Βυτίνα. Μια συνήθης και εύκολη πλέον εξόρμηση είναι στο χιονοδρομικό κέντρο της Οστρακίνας μέσω ασφάλτινου δρόμου. Στη θέση “Οροπέδιο της Οστρακίνας” κοντά στην κορυφή του Μαινάλου και σε υψόμετρο 1600μ., βρίσκεται σύγχρονο χιονοδρομικό κέντρο και  ορειβατικό καταφύγιο. Το χιονοδρομικό κέντρο προσφέρει μια από τις καλύτερες πίστες για σκι στην Ελλάδα και προσελκύει πολλούς φίλους του σπορ από την Πελοπόννησο και την Αθήνα.  Διαθέτει σαλέ με εντευκτήριο και εστιατόριο, 3 αναβατήρες μεταφοράς 200, 350 και 500/ατόμων ανά ώρα και 5 πίστες.

Από την Οστρακίνα περνά το Ευρωπαϊκό Μονοπάτι Μεγάλων Διαδρομών Ε4.Στο δρόμο για τα Λαγκάδια, 3 χιλ. από τη Βυτίνα βρίσκεται το ξενοδοχείο Ξενία σε μαγευτική τοποθεσία μέσα στο ελατόδασος. Αμέσως μετά, είναι ένα όμορφο camping που προσφέρεται για θερινή διαμονή.  Κοντά στη Βυτίνα βρίσκονται τα ιστορικά  μοναστήρια της Κερνίτσας και των Αγίων Θεοδώρων.  Επίσης, στο δρόμο από την Τρίπολη και 3χιλ. πριν τη Βυτίνα, στις παρυφές του Μαινάλου, είναι η “πηγή του Παυσανία”, την οποία αναφέρει ο Παυσανίας στα “Αρκαδικά”.

Διάβασε και αυτό.....


Το Χωριό των αγαλμάτων το Σιδηρόκαστρο

Βυτίνα: Η καρδιά του Μαινάλου

Εάν σας άρεσε το αφιέρωμα,  παρακαλώ μοιραστείτε το με φίλους. Η δύναμη του ιστολογίου είναι οι αναγνώστες του…..εσείς.

Δεν επιτρέπεται η αντιγραφή και αναδημοσίευση μέρους ή ολόκληρου άρθρου του περιοδικού. Δεν επιτρέπεται και η αναμετάδοση των ηχητικών κειμένων μας σε οποιαδήποτε μορφή και προβολή, δίχως τη γραπτή  αδείας μας.

Φωτογραφία Ημέρας Μάρτιος-2019
ΙΩΑΝΝΙΝΑ-ΤΟ-ΚΟΣΜΗΜΑ-ΒΑΣΙΛΗΣ-ΛΑΠΠΑΣ-007
ΙΩΑΝΝΙΝΑ-ΤΟ-ΚΟΣΜΗΜΑ-ΒΑΣΙΛΗΣ-ΛΑΠΠΑΣ-004